زهره حاجیان - از طلاق و جدایی ها زیاد نوشته ایم اما خواندن افزایش آمارهای مربوط به این پدیده نه چندان زیبا وادارمان می کند که باز هم بنویسیم.
مروری کوتاه بر آمارهای منتشر شده از سوی مرکز آمار ایران نشان می‌دهد که تعداد زنان سرپرست خانوار در سال 70، یک میلیون و 200 هزار نفر در سال 85، یک میلیون و 600 هزار نفر بوده است که این آمار در سال 90 به 2 میلیون و 500 هزار افزایش یافته که نشان‌دهنده رشد 55 درصدی این آسیب اجتماعی است و امسال از تعداد 2 میلیون و 500 هزار زن سرپرست خانوار تعداد 9 هزار نفرشان زیر 20 سال هستند.
گذران سخت زندگی زنان سرپرست خانوار
مریم شادجو، 37 ساله که در متروی خط یک و پنج، آدامس، شکلات و بیسکوئیت می‌فروشد به می‌گوید: همراه همسر و پسر چهار ساله‌ام به مسافرت رفته بودیم که یک تصادف دلخراش باعث فوت همسر و یتیم شدن فرزندم شد؛ بعد از گذشت دو سال و همزمان با شروع مدرسه پسرم برای تامین مخارج زندگی، تصمیم گرفتم که کار کنم و در شرکت‌های زیادی کار منشی‌گری کردم اما با وجود این هنوز بیمه‌ای ندارم که در مورد آینده خودم و فرزندم آسوده خاطر باشم، مشکلات اجاره نشینی و کرایه خانه هم خواب را از من سلب کرده است.
او با لبخند سوار یکی از واگن‌ها می‌شود تا باز به فروش روزانه‌اش ادامه دهد . این گفت‌و‌گوی کوتاه، تنها یک روایت از مشکلات چندین میلیون زنان سرپرست خانواری است که یا همسری برای حمایت نداشته و یا حتی از متواری شدن یا زندانی بودن همسرشان در عذاب هستند.
در ارتباط با مشکلات زنان سرپرست خانوار و بررسی معضلات آنها با سیدحسن موسوی چلک، رئیس انجمن مددکاران اجتماعی گفتگو کردیم .
درآمد زنان سرپرست خانوار از یک سوم حداقل حقوق کارمندان کمتر است
رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران معتقد است : یکی از گروه‌های آسیب پذیر اجتماعی، زنان سرپرست خانوار هستند که می‌توان آنها را با توجه به شرایط و وضعیت زندگیشان به دو دسته تقسیم کرد. دسته اول زنانی که به هر دلیل بدون سرپرست بوده و طبق قانون حمایت از کودکان و زنان بی‌سرپرست، مصوب مجلس شورای اسلامی، مشمول حمایت مستمر دولت و دستگاه‌های مختلف هستند. یکی از ویژگی‌های این گروه از زنان آن است که درآمد‌هایشان از یک سوم حداقل حقوق کارمندان دیگر کمتر است و در این شرایط دو دستگاه سازمان بهزیستی و کمیته امداد مسئول حمایت‌های مالی مستمر و دریافت مستمری هستند و در کنار این سازمان‌ها به حمایت سازمان‌های دیگر و نهاد‌های مردمی نیز نیازمند هستند. به عنوان نمونه خانواده حمایت از زندانیان نیز در این راستا برنامه‌هایی را انجام می‌دهد. خدمات بیمه، اشتغال، اقدامات درمانی، مسکن، خدمات دوره‌ای دیگر و ... از جمله تدابیری است که امسال نیز در قانون بودجه وزارت تعاون تحت عنوان بیمه اجتماعی زنان سرپرست خانوار پیش‌بینی و ساز وکار آن فراهم شده است.
رشد بی محابای زنان سرپرست خانوار
موسوی می گوید: دسته دیگر از زنان سرپرست خانوار، از همسران خود طلاق گرفته و یا همسرشان از کار افتاده است که این زنان به حمایت‌های مادی مستمر نیازی ندارند اما از کمک‌های نهادهایی مثل کمیته امداد و بهزیستی بهره‌مند می‌شوند.
آمار و ارقام مربوط به مرکز آمار ایران نشان می‌دهد که تعداد زنان سرپرست خانوار در سال 1385، بیش از یک میلیون و 600 هزار نفر بوده و این آمار در سرشماری 5 سال بعد یعنی سال، 1390، به بیش از دو میلیون و 550 هزار نفر افزایش داشته که به دلیل رشد بالای طلاق و تصادفات در جامعه، به طور حتم در سرشماری بعدی تعداد این زنان رو به افزایش خواهد بودتا جایی که مدیرکل دفتر امور آسیب دیدگان اجتماعی سازمان بهزیستی گفت: طبق اعلام سازمان ثبت احوال، طلاق در کشور روند روبه رشد و ازدواج روند کاهشی دارد و هر ساعت ١٩ فقره طلاق در کشور ثبت می شود. این خبر را اینجا بخوانید
آموزش مهارت‌های اجتماعی به زنان سرپرست خانوارضروری است
در بسیاری از تریبون‌ها در مورد لزوم توانمند سازی این زنان بحث‌های گسترده‌ای می‌شود، در حالیکه باید تعریف روشن و مشخصی در این ارتباط داشته باشیم و صرفا با دادن خانه، اشتغال و مستمری نمی‌توان در این زمینه ادعا کرد. از این رو توانمندسازی ابعاد و سطوح مختلفی دارد. توانمندی اقتصادی تنها یک بحث است و جنبه‌های مادی، معنوی، فرهنگی و اجتماعی نیز دارد
.
موسوی با بیان این مطلب می گوید :اگر در جامعه به این ابعاد از توانمندسازی توجه کنیم، متوجه می‌شویم که به دلیل ویژگی‌های این دسته از زنان که عمدتا از تحصیلات پایینی برخوردار بوده و فاقد مهارت‌های اجتماعی و فرهنگی هستند، هنوز تا جایگاه واقعی و مورد نیاز در این زمینه فاصله زیادی وجود دارد؛ در قانون برنامه پنجم توسعه کشور نیز پیش‌بینی شده است که سازمان بهزیستی و کمیته امداد موظف هستند سالانه 10 درصد از زنان سرپرست خانوار را توانمند و از چرخه حمایتی نهاد‌های دولتی خارج سازند چنانکه آیین نامه مرتبط با این ماده نیز با همکاری وزارت تعاون و رفاه اجتماعی تدوین شده است، اما در حوزه توانمند سازی زنان سرپرست خانوار در ابعاد مزبور که به آنها اشاره شد، هنوز جای خالی زیادی وجود دارد
.
نگاه جامعه به این زنان بسیار منفی است
به اعتقاد رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران متاسفانه دیدگاهی در میان زنان سرپرست خانوار وجود دارد که وقتی مستمری و حقوق ناچیزی دریافت می‌کنند، از ادامه فعالیت، تلاش برای رسیدن به استقلال، به کار بردن خلاقیت در زندگی برای امرار معاش و سایر فعالیت‌های مفید دیگر دست می‌کشند در حالیکه این زنان باید برای رسیدن به استقلال تلاش کرده و به کمک‌های نهاد و دستگاه‌ها وابسته نمانند. در حالیکه وابستگی آنها به حمایت‌ها، آنها را از پیشرفت محروم می‌سازد. مشکل دیگری که در جامعه به چشم می‌آید این است که نوع نگاه جامعه به این زنان بسیار منفی بوده و در مورد آنها دیدگاه‌های منفی بی‌شماری وجود دارد در حالیکه لازم است با انجام اقدامات فرهنگی، این نوع نگاه منفی و انگ‌های اجتماعی در مورد آنها را به حداقل برسانیم تا این قبیل قضاوت‌های نادرست، اختلالی در روند پیشرفت آنها پدید نیاورد.
105105
