به گزارش ایسکانیوز و به نقل از اعتماد تا چند سال پیش این منطقه نظامی بود اما چند سالی است که میراث فرهنگی این بنا را در اختیار گرفته است.
عبور از چند سازه فلزی که به طور نامنظمی راه ورود به پلههای منتهی به بنا را مسدود کرده و نوار قرمزرنگی که ظاهری و شکلی به دو درخت بسته شده تا از ورود بازدیدکنندگان به محدوده کوشک احمدشاهی جلوگیری کنند، ما را میرساند به دریچه کوچکی که در حصار بنا ایجاد شده و راه را به محوطه اطراف این بنای تاریخی باز میکند. محوطه بنا پر از درختان شکستهای است که سالهاست کسی سراغشان را نگرفته. دخل و تصرفها در بنا کاملا مشهود است و دیوارهای بنا، شدهاند محلی برای ثبت شعارهایی که با رنگ بر تن آجرهای قاجاری جا خوش کردهاند. اینجا هیچ شباهتی به هیچ کدام از بناهای قاجاری ندارد، شاید بیشتر شبیه یک اداره دولتی قدیمی است با اتاقهایی که دیوارهایشان گچ سفید دارد و اتاقهایشان به هم راه دارد. هیچ نشان ارزشمندی در محدوده به چشم نمیخورد. ستونها تخریب شدهاند و باقیماندهشان هم در حال تخریب است.
در گوشهای از محوطه در کنار کانکس الحاق شده در مقابل کوشک احمدشاهی زبالههایی که گروه فیلمبرداری مجموعه «معمای شاه» از خود به جا گذاشتهاند زیر آفتاب در حال تجزیه شدن است و پرچمی که در محوطه آسفالت شده روبهروی کوشک یک میدان صبحگاه ساخته است، یادگار گروهی است که برای ساخت یک سریال تاریخی این محدوده را به عنوان لوکیشن اجاره کردهاند.
تاریخچه بنا میگوید ساخت آن از سال ١٢٩٧ و در اواخر سلطنت احمدشاه قاجار آغاز شده و در دوره حکومت رضاشاه به پایان رسیده است. بهرهبرداران بنا خانواده پهلوی بودند تا اینکه از سال ٦٩ این بنا و متعلقات اطرافش از جمله استخر و باغ و محوطههای پیرامونی در اختیار بسیج خواهران بوده و به عنوان مرکز آموزشی مورد استفاده این ارگان بود. روند تدریجی تخریب و دخل و تصرفاتی که در بنا صورت گرفت و همچنین ممانعت از ورود مسوولان و کارکنان مجموعه سعدآباد به این بخش از مجموعه باعث شد تا نه رسانهها و نه مسوولان میراث فرهنگی در جریان تخریب گسترده این بنا قرار نگیرند.
محوطه و استخر اطراف این بنا کاملا تخریب شده و تبدیل به میدان صبحگاه شده است و تزیینات داخلی بنا هم تخریب شدهاند و تنها دیواری سفید از کاخ قاجارها باقی مانده است. سال ٨٠ رسانهها از تخریب این بنا توسط بولدوزرها نوشتند، در آن سالها مسوولان مجموعه سعدآباد از گچبریهای قاجاری برای خبرنگاران میگفتند و کفپوشهای آجری و خشتی، سخن از کاشیکاریهای نفیس بود و درهای منبتکاری شده تاریخی، اما حالا در اطراف کوشک احمدشاهی که در مهجوریتی غریب در گوشهای از مجموعه پرتکاپوی سعد آباد در حال احتضار است، اثری از نشانههای قاجاری نیست. نزدیک به ٢٢ سال ورود کارشناسان میراث فرهنگی به این بنا ممنوع بوده، ٢٢ سال این بنا مورد تغییر و دخل و تصرف قرار گرفته و حالا به عنوان لوکیشن فیلمبرداری در اختیار گروههای مختلف قرار میگیرد و هنوز هم کارشناسان میراث فرهنگی (با وجود اینکه بنا در اختیار سازمان میراث فرهنگی است) فرصت این را پیدا نکردهاند که نبض این بنا را بگیرند و احوالی بپرسند از تنها بنای قاجاری مجموعه و تنها وعده بررسی شرایط را میدهند. هرچند ظواهر امر نشان میدهد که مدتهاست کسی در آن تردد نداشته. سال ٩٢ بود که مسئولان میراث فرهنگی و مدیران مجموعه سعدآباد با خرسندی خبر بازپسگیری این بنا را از یک ارگان نظامی اعلام کردند، اما از مهر ماه ٩٢ تا به حال هیچ اقدام موثری در راستای مرمت و احیای این بنا انجام نشده است و گویی تنها به عنوان بنایی که چندان در منظر عموم نیست در اختیار گروههای فیلمبرداری قرار میگیرد و شاهد آن هم اینکه امروز بعد از گذشت حدود ٣ سال در اطراف این بنا تنها بقایای دکور گروههای فیلمبرداری موجود است.
بیوک موسوی، مدیر مجموعه سعدآباد در مورد برنامههای این مجموعه در خصوص مرمت و احیای این بنا به «اعتماد» میگوید: «تخریبها و آسیبهایی که به بنا رسیده است مربوط به دورههای مدیریتی قبل است. در حال حاضر طرح مرمت کوشک احمدشاهی تهیه شده است، بعد از تایید و تصویب طرح در کمیته فنی میراث فرهنگی ما آمادگی اجرای این طرح را در محوطه بنا داریم. در حال حاضر در حال بررسی هستیم، بررسی و اجرای طرح مرمت هم استانداردهایی دارد، اقداماتی که در این مجموعه انجام میشود تحت شرایط خاص و نظارتهای خاص انجام میشود و مستلزم نظارتهای مستمر است، اما به کلی مرمت احمدشاهی جزو اولویتهای ما در مجموعه است.»
موسوی در خصوص دریافت خسارت از نهادی که در این بنا دخل و تصرف انجام داده است و آسیبهای جدی به داخل و محوطه بیرونی بنا وارد آورده است هم میگوید: «در مورد آسیبهای وارد شده ما پیگیریهای لازم را انجام میدهیم.»
محمدحسن طالبیان، معاون میراث فرهنگی سازمان هم در مورد آینده کوشک احمدشاهی میگوید: «مرمت این بنا جزو اولویتهای سازمان است. در حال حاضر کارشناسان در حال بررسی بنا هستند و به محض اینکه اعتبارات لازم برای این مرمت در اختیار سازمان قرار بگیرد مرمت را آغاز میکنیم.»
سال ٨٠ بود که نهاد مربوطه اقدام به ساخت دیوار در اطراف بنا کرد و به کلی این محدوده از کاخ را با یک تابلوی «منطقه نظامی» از مجموعه سعدآباد جدا کرد، اتفاقی که باعث تعجب بازدیدکنندگان داخلی و خارجی بود که چرا در یک مجموعه فرهنگی- تاریخی یک منطقه نظامی تعریف شده است، اما این سوال تا سالها بیجواب باقی ماند و حالا ردپای این منطقه نظامی در عرصه و عیان این بنا باقی مانده است. هر چند که میراث فرهنگی هم در سه سالی که این بنا را در اختیار گرفته است اقدام خاصی برای نجات آن انجام نداده است.
مجموعه فرهنگی- تاریخی سعدآباد در تاریخ ٢٤ دی ماه ١٣٧٦ در فهرست آثار ملی ثبت شده است. یعنی زمانی که کوشک احمدشاهی در اختیار ارگانی غیر از میراث فرهنگی بوده و دخل و تصرفات و تخریبهای صورت گرفته در این بنا در سال ٨٠ به اوج خود رسیده است. سوالی که مطرح است، این است که تغییراتی که به گفته مسوولان وقت مجموعه سعدآباد، موجب تخریب گچبریها و کاشیکاریها و دیگر تزیینات ارزشمند بنا شده است، طبق قوانین ثبت آثار، تخلف محسوب میشود یا نه؟ و چنانچه تخلفی در این زمینه صورت گرفته است اقدام میراث فرهنگی در این مورد چه خواهد بود؟ آیا تمام آسیبهای وارد شده به این بنا در دوران استقرار بسیج خواهران در این بنا بوده یا در سه سال اخیر و با بیتفاوتی مسوولان مجموعه تشدید شده است؟ قرار دادن این بنای نیمهمخروبه در اختیار گروههای فیلمبرداری تا چه میزان میتواند تخریب این اثر ملی را سرعت بخشد؟ و سوالات بسیاری که شاید پاسخ بسیاری از آنها این است که: «این تخریبها در زمان مدیریت ما صورت نگرفته است.»
105105