تهران-ایسکانیوز: مهتاب قلی زاده| «هنگامی که "امضاهای طلایی" بر جریان اقتصاد کشور حاکم میشود، فساد هم همراه خودش میآورد. شایدمهمترین مساله اقتصاد ایران آن است که مبنای رقابتی ندارد. اگر در یک اقتصاد مبنا رقابت باشد و قوانین رانتزا نباشد، تا حد بسیاری از میزان فساد کاسته خواهد شد. دقت کنید که فساد تمام نخواهد شد، اما تا حد بسیار زیادی تقلیل پیدا خواهد کرد؛ چرا که وقتی سرچشمههای رانت در کشوری ایجاد میشود و "رقابت" در عمل از سوی مدیران کشور پذیرفته نیست، ناگذیر فساد رواج خواهد یافت.» این ها را محمود اسلامیان، عضو هیات رییسه اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران می گوید.
اصل ماجرا از آن قرار است که از حدود ۵۵ سال پیش قانونی با عنوان «از کجا آوردهای» و با هدف مبارزه با فساد اقتصادی در مجلس وقت تصویب شد؛ از آن زمان تا به امروز دولتمردان ایرانی همواره سعی در کنترل و ریشهکن کردن فساد داشتهاند؛ اما گویی این ریشه ها عمیق تر و وسیع تر از آن است که بعد از نیم قرن بتوان آن ر ا خشکاند؟ چرا؟ چرا مدتی با پررنگ شدن نام یک نفر بحث آن داغ می شود و دوباره پس از مدتی روز از نو، روزی از نو؟ بسیاری گفته اند فساد و رانت ریشه در اقتصاد نفتی ایران دارد. اما به راستی چنین است؟ اسلامیان پاسخ می دهد.
او فکر می کند اولین گام برای حل معضل فساد آن است که قوانین اصلاح شود و دومین گام آن است که بازار رقابتی در شرایطی مساوی حکمفرما شود. فرصتی که برای همه آحاد ملت ایران برابر باشد. به گفته مدیرعامل اسبق ذوب آهن اصفهان، هنگامی که ۸۰ درصد یک اقتصاد دولتی است، طبیعی است که فساد همواره در آن جریان دارد. اقتصاد دولتی خود به تنهایی میتواند منبع ایجاد رانت، فساد و ویژهخواری باشد. او با طرح یک مثال ادامه می دهد: مدیری برای یک بنگاه بزرگ دولتی انتخاب میشود. این کارمند، اکنون مدیر یک کارخانه بزرگ شده است، اما مالک آن نیست؛ طبیعی است که شاید هیچ تعلق خاطری به آن کارخانه نداشته باشد، برداشتن رانت از آن کارخانه برای خودش، بی توجهی به محصول آن کارخانه و… از پیامدهای چنین انتصابی است. اما اگر این کارخانه خصوصی شود، فرد مالک که از خودش رانت خواری نمیکند، یا گروه سهامداران که اجازه ایجاد منفذی برای افراد خاصی را نمیدهد. اسلامیان توضیح می دهد: اقتصاد دولتی ما مشکلاتی ساختاری دارد و قوانین هم در آن به ریشه دواندن رانت کمک میکند. تا این دو مشکل به دور از هیاهو و جنجال حل نشود و مشکلات به دست آرامش، سپرده نشوند، مشکل این فساد حل نمیشود. تا زمانی که سر و صدا و شلوغ کاری و بهم ریختن اوضاع رواج دارد، قدمی برای حل مشکل از قدم برداشته نمیشود. این نوع مسائل نیازی به شلوغ کاری و بحثهای پوپولیستی ندارد؛ این نوع مسائل به اصلاح ساختاری نیاز دارد.
«اما حامیان اقتصاد دولتی هم مدعیاند که دولت تنها نهادی است که میتواند عدالت و رفاه را در عرصه عمومی محقق کند و از سوی دیگر اقتصاد خصوصی بیشتر به قطبی شدن یا هرمی شدن جوامع کمک میکند.» این پرسشی بود که ایسکانیوز در برابر اظهار نظر اسلامیان مطرح کرد؛ در پاسخ به این سوال اسلامیان گفت که نتیجه این سخنان را در شوروی، آلمان شرقی و کوبا ببینید. این حرفها جز فقر و بدبختی برای این کشورها چیزی نداشته است. مثلا اکنون که بخش بزرگی از اقتصاد ایران به دست دولت، جامعه قطبی نیست؟ عده معدود ثروتمند و بخش کثیر فقیر نداریم؟
آزادسازی مسیر سرمایه پذیری
مدیرعامل اسبق فولاد مبارکه تاکید می کند: راهی جز آزادسازی اقتصادمان نداریم؛ برای آنکه اقتصادمان سرمایهپذیر شود و بتوانیم مشکل اشتغال را حل کنیم، چارهای جز خصوصی سازی نداریم. اقتصاد دولتی در دنیا شکست خورده است؛ ما باید از تجربه دنیا درس بگیریم. در اقتصاد دولتی به دلیل وجود همان امضاهای طلایی و نظام رانتی، چند قطبی شدن جامعه بسیار آسانتر اتفاق میافتد اما در سیستم رقابتی بازار آزاد است که ثروتمند شدن به دلیل وجود فرصت برابر برای همه بسیار مشکلتر است. به گفته اسلامیان آنجاست که استعداد و خلاقیت و پشتکار حرف اول را میزند؛ نه خوشاوندی و رفاقت. سیستم اقتصاد دولتی اگر مناسب بود، اکنون کمونیستها همه دنیا را گرفته بودند؛ اتفاقا به علت داشتن ایدئولوژی، توانایی بهتری هم برای حاکم شدن داشتند.