روستایی به رنگ انار/ اشتبین ، جایی در نزدیکی مرز ایران با ارمنستان

ارس، رود غریبی است، رازآلود و آرام ؛ اگر برخلاف جهت ارس سفر کنیم، ما را به دیدن کلیسای سنت استپانوس، یا آبشار آسیاب می برد. اما اگر با رود همراه شویم، در مسیر رسیدن به دریای مازندران، حمام و قلعه کردشت بازمانده‌های حضور عباس میرزا نایب السلطنه را می‌بینیم و بعد از عبور از جاده‌ای در دل درختان انار، به «اشتبین» می‌رسیم.

ناهید سمیعی: روستای اشتبین یکی از چند روستای معدود و منحصر به فرد آذربایجان شرقی است که شکل خاصی دارد و شکل و معماری این روستا چشم همگان را به سوی خود جلب می کند. به گفته مردم این روستا، این روستای سرسبز در زمان های بسیار قدیم، حالتی قلعه مانند داشته است و کمتر کسی می توانست به آن دسترسی پیدا کند. بعلاوه اشتبین یکی از روستاهایی است که به «روستاهای شگفت ایران» مشهور شده‌اند و برای لمس این شگفتی، راهی نیست جز سفر به شمالی‌ترین نقطه استان آذربایجان‌شرقی، جایی در نزدیکی مرز ایران با ارمنستان.

اشتین شناسی

نردههای زیبا، سرستونهای منقش، ارسی ها و پنجره ها همه از هنر و تمدن والای اهالی این روستا حکایت می کنند. تزئینات در شکل گیری معماری زیبای این روستا نقش بسیار مهمی ایفا کرده است . بهتر است بدانید کوچه های تنگ این روستا با پله های بسیار بالا می رود و به هم راه دارد، روستا امکاناتی نظیر آب، برق و تلفن را دارد اما متاسفانه هنوز لوله کشی گاز ندارند و در زمستان برای سوخت وسایل گرمایشی از نفت استفاده می کنند. به روستا که وارد می شوید پسر بچه ها علاقه مند هستند شما را راهنمایی کنند و کتیبه های روستا را به شما نشان دهند بعلاوه مردم روستا بسیار مهربان و خون گرم و صمیمی هستند و شما در کنار آنها به هیچ وجه احساس غریبی نمی کنید.

موقعیت جغرافیایی

روستای اشتبین در طول 46 درجه و 29 دقیقه و عرض 38 درجه و 51 دقیقه و ارتفاع 3620 متر از سطح دریا قرار دارد و از توابع بخش سیه رود و دهستان نوجه مهر شهرستان جلفا واقع در استان آذربایجان شرقی است. فاصله روستا از جاده اصلی و مرزی سیه رود-خداآفرین حدود 7 کیلومتر است.

جمعیت

در سال 1385 روستای اشتبین دارای 773 نفر جمعیت در قالب 150 خانوار بوده است و این روستا با شماره 2692 در تاریخ 79/3/17 در فهرست آثار ملی کشور ثبت شده است. اسناد به دست آمده از سنگ نوشته های موجود در روستا تاریخ 843 و 976 هجری قمری را نشان می دهند، ولی به نظر می رسد معماری موجود در برخی بناها مربوط به دوره اشکانیان است.

وجه تسمیه

برخی از کارشناسان درباره علت نامگذاری این روستا به اشتبین می گویند، این روستا از ترکیب سه روستای همجوار به نامهای «هراس»، «جعفرآباد» و «سیاوشان» تشکیل شده و از این رو «اوشتبین» مرکب از دو کلمه «اوش» به معنی عدد سه و «تبین» به معنی طایفه در زبان تاتی تشکیل گردیده است و همچنین اکثریت مردم این روستا علت نامگذاری روستا را قرارگیری آن در میان سه کوه بلند می دانند، نام روستا از ترکیب دو کلمه «اوش» به معنی عدد سه و «بیین» به معنی میان گرفته شده است.

معماری و بافت روستا

معماری خانه ها به شکلی است که حیاط خانه پشت بام همسایه مهربانش است. ازعناصر معماری این روستا می توان "بالگون" یا همان بالکن و یا به گویش خود روستاییان "آرتیرما" را نام برد که فضایی بیرون آمده از بنا است و بر روی معابر قرار گرفته و بر اساس شرایط اقلیمی این منطقه مورد استفاده روستاییان قرار می گیرد. این عنصر از سه جهت باعث آسایش بیشتر اهالی می شود: اول اینکه جلوی تابش مستقیم آفتاب در تابستان را به درون اتاق ها می گیرد و دوم اینکه فضای بادگیر و نسبتا خنکی است که در تابستان کارایی شگفت انگیزی دارد همچنین به هنگام بارندگی ورودی اتاقها را مصون نگاه می دارد و در صورتی که جوانب آن مسدود باشد تا حد زیادی مانع از ایجاد کوران و نفوذ هوای سرد و یا باد و خاک به داخل اتاقها می شود به عبارتی مسدود بودن جبهه های جانبی ایوان کمک می کند تا در فصل سرما محدوده آن تا میزان زیادی از جریانات تند باد، باران، کولاک و هوای سرد در امان باشد.

ارتفاع ساختمان های آن تقریبا برابر دو طبقه ساختمان است و چهار ستون چوبی که معمولا دارای سرستونهایی حکاکی شده هستند، سقف هرمی و چوبی آن را نگه می دارند ناگفته نماند معمولا در زیر این سقف تنوری برای پخت نان وجود دارد. در نگاه اول ده ها واحد مسکونی به صورت مکعب در کنار هم به صورت سلولی و همشکل دیده می شود . در دید پرنده چشم انداز زیبایی از بافت پلکانی روستا شکل گرفته در یک بستر طبیعی مشهود است، ترکیبی از مصالح بومی (خشت،سنگ و چوب) با ترکیب رنگی عموما خاکستری ،آجری رنگ از جنس سنگ لاشه های محلی و کاهگل و خشت و همینطور رنگ مکمل آن به رنگ آبی و سبزبکار رفته است و در بازشوهای عموما چوبی با دور پنجره های سفید گچی عمده نمای بصری چشم انداز کلی روستای اشتبین را شکل می دهد.آرایه ها غالبا از چوب بوده و در تزیین درب و پنجره از آن بهره گرفته شده است.

اشتبین ، روستایی بدون راهزن و دزد

به گفته تعداد زیادی از کارشناسان جغرافیایی، روستای اشتبین توانسته است در مدت زمانی که معمولا مردمان روستاها و دهستان ها از دست دزدان و راهزنان در امان نبوده اند جلوی دستبرد راهزنان و دزدان را بگیرد و مردم صمیمی این روستای کوچک، سال های متمادی توانسته اند در کمال آرامش سال های متمادی در کنار یکدیگر زندگی کنند.

ازعواملی که باعث جذب مردم روستاهای اطراف به این روستا شده است می توان به مسلمان بودن مردمان آن و موقعیت جغرافیای خاص، آب کافی، خاک مناسب و عدم مدیریت روستا به صورت استثماری اشاره کرد.

آب و هوا

این روستا به دلیل واقع شدن در دره ارس و تاثیر پذیری از آب و هوای منطقه مغان و غرب دریای خزر، دارای آب و هوای معتدل و مطبوع شمالی بوده و همین امر باعث شده محصولات سردرختی فراوان از این منطقه استحصال و روانه بازار مصرف کشور شود.

باغ های میوه

در روستای تاریخی گردشگری "اشتیبین "، باغات وسیع گیلاس، زردآلو، توت، آلبالو، انار، انجیر، انگور، گردو، سیب، گلابی، هلو، ازگیل وجود داشته و گیلاس و زردآلو به صورت نوبرانه از این روستا به سایر نقاط آذربایجان صادر می شود.

میوه‌های باغی و محصولات جالیز اشتبین بسیار مرغوب است اما به علت نبودن سردخانه و عدم امکان دسترسی آسان به شهر بسیاری از این میوه‌ها از بین می‌رود.همچنین انار این منطقه به دلایل ژنتیکی بسیار مرغوب است. انار، رب انار و لواشک انار اشتبین به قدری خوشمزه هستند که اگر کمی از ان را امتحان کنید، محال است از خیر خریدنش بگذرید. لواشک‌های خانگی را زنان روستا با دقت و وسواس زیاد درست می‌کنند. انجیرهای باغات هم بعد از فصل چیدن به انجیر خشک و نوعی شیرینی به نام میان پر تبدیل می‌شوند. میان پر یکی از ملزومات سفره شب یلدا و چهارشنبه سوری در آذربایجان است.

اقتصاد
دامداری شغل اصلی اهالی این روستاست میوه های باغی این منطقه هم عبارتند از انار، ذغال اخته گیلاس، گلابی، زرد آلو، گردو، سیب، انجیر، انگور و غیره است که فروش آنها کمک خرج اهالی است.

آثار تاریخی

در اطراف روستای فوق چند کتیبه به خط ثلث مربوط به زمان شاه طهماسب صفوی و در گورستان قدیمی آن کتیبه ای مرمرین مربوط به آرامگاه «خواجه ملک کدخدا به تاریخ ۸۴۳ ه.ق و کتیبه ای دیگر مربوط به خواجه احمد به تاریخ ۹۷۶ ه.ق یافت شده است.

قبرستان اشتبین، قبرستانی با سنگ نبشته های 800 ساله

در قبرستان روستای اشتبین، سنگ نبشته هایی مشاهده می شود که مربوط به 800 سال قبل است ولی متاسفانه به خاطر سوء مدیریت این سنگ نبشته ها ، شکسته هایی از این آثار بر زمین قبرستان پراکنده شده است.

رسم و رسوم

مردم اشتبین مانند سایر روستاهای آذربایجان در اعیاد ملی به‌ویژه عید نوروز مراسم ویژه‌ای را برگزار می‌کنند و در اعیاد مذهبی، قربان و فطر آیین مربوطه را انجام می‌دهند و در ایام محرم و شب‌های احیای رمضان به سوگواری می‌پردازند.

تولید ابریشم

تولید ابریشم نیز در اشتبین سابقه طولانی دارد و کارگاه های تولید ابریشم زیادی در این منطقه وجود دارند. گردوی اشتبین خوب و خوش خوراک است و خیلی چرب‌تر از انواع دیگر گردوهایی که در منطقه پیدا می‌شوند.

غذاهای محلی

از انواع غذاهای محلی روستا، می‌توان به آبگوشت، کوفته، آش و کباب اشاره کرد. محصولات متنوع لبنی و عسل نیز در روستا تولید و مصرف می‌شود.

سوغات

عسل اشتبین با کیفیتی بی‌مثال خرید منحصر به فرد شما از اشتبین خواهد بود. با کمی پرس و جو شاید بتوانید عسل سیاه کوهستان را هم پیدا کنید.

چگونه به اشتبین برویم؟

از تبریز تا روستای اشتبین ۲۵۰ کیلومتر فاصله است. پس از گذر از سیه رود، نوردوز، روستای دوزال ، کردشت جاده روستای اشتبین نمایان می شود، از جاده تا روستا حدود هفت کیلومتر است، یک مسیر کوهستانی با شیبی تقریبا زیاد. بالای جاده که رسیدید یک جنگل زیبا قبل از روستا در دره نمایان می شود، وسط جنگل رود خانه ای در حال خروشان خواهید دید که حتما شما را برای استراحت جذب خود خواهد کرد. روستای اشتبیان روستایی است با هوای بسیار عالی و مناظر زیبا و مردمانی سخت کوش.

20103

کد خبر: 669508

وب گردی

وب گردی