زهره حاجیان- با نگاهی گذرا در وضعیت خانواده ها و جامعه شاهد شاغل بودن زن ها هستیم و معمولا کمتر زنی را می بینیم که شاغل نباشد و اگر هم در بیرون از خانه کار نمی کند در منزل به تولید و یا کارهایی که ایجاد درامد می کند نپردازد .
کارشناسان علوم اجتماعی معتقدند نیاز مالی و فشار اقتصادی، تکامل جویی، رسیدن به استقلال مالی، ناچیز شمردن و دستِکم گرفتن کار در منزل و خانهداری، پرکردن اوقات فراغت، فرار از مسئولیت های اصلی زندگی و رقابت با مردان از دلایل اصلی گرایش زنان به اشتغال است .
زنان دغدغه حل مشکلات اقتصادی خانواده را دارند
بدون شک تعدادی از زنان برای حل بخشی از مشکلات اقتصادی خانواده مجبور به کار میشوند. بهنظر میرسد اوضاع نامناسب اقتصادی در دهه های اخیر در کشور که با بالا رفتن سطح انتظارات رفاهی همراه بوده، در سالهای گذشته بیشترین تأثیر را در روی آوردن زنان به بازار کار داشته است.
گروهی دیگر به منظور افزایش تعامل اجتماعی، کسب تجربه، بهدست آوردن موفقیت های بیشتر، افزایش اعتمادبهنفس و خودباوری، به فعالیت های بیرون از منزل روی میآورند. این گروه بر این باورند که مهم ترین یا تنها راه پیشرفت و موفقیت در زندگی، در بیرون از منزل و اشتغال است.
گروهی از زنان نیز بهعلت تجربههای تلخی که در زمینه وابستگی مالی مادر، دوستان و نزدیکانشان به مردها داشتند یا برای تأمین ایمنی آینده خود و خانواده، به اشتغال روی می آورند.
تغییر در سبک زندگی، مهمترین عامل اشتغال زنان
عدهای هم کار و فعالیت در خانه را نشانه ناتوانی یا حقارت زن میدانند. به همین علت، با کار در بیرون از خانه سعی در رهایی از این احساس حقارت دارند. این افراد با نگاه به زندگیهای ناموفق پیرامون خود و فشارها و تلخی هایی که زنان در این خانوادهها متحمل میشوند، بدون توجه به ریشههای واقعی این ناکامیها، خانه داری زنان را عامل بدبختی، و اشتغال را تنها راه رهایی از این مشکلات می دانند.
گروهی از دختران و حتی خانمهای متأهل، بهویژه در روزهای اول روزهای زندگی مشترکشان، به دلیل فراغت زیاد در منزل و برای فرار از تنهایی و پیامدهای آن، با کار و فعالیتهای بیرون از منزل خود را سرگرم میکنند.
در برخی از خانوادهها و محیطها که بیشتر زنان در بیرون از منزل کار میکنند، دختران پس از پایان یافتن تحصیلات و به پیروی از بقیه، در بیرون از منزل مشغول به کار میشوند تا به قول معروف، از قافله عقب نمانند.
دکتر مجیدابهری، آسیبشناس اجتماعی معتقد است تغییر در سبک زندگی، مهمترین عامل اشتغال زنان است. «دکتر ابهری»،رفتارشناس اجتماعی ارزش شناخته شدن اشتغال زنان در فضای کنونی را متأثر از سه عامل میداند و می گوید : تغییر در سبک زندگی بهعنوان اولین عاملی است که زنان را روانه بازار کار میکند. گرایش افراد به زندگی مدرن، که از آنان میخواهد به یک نیروی کار آموزشدیده و متخصص تبدیل شوند، در افزایش گرایش زنان به اشتغال نقش مهمی دارد.
او تاکید می کند : این تغییر در سبک زندگی، همسو با خواست شرایط موجود است و در آن افراد بهعنوان هدف اصلی رشد اجتماعی قلمداد میشود.
ابهری تبعیض مثبت در مسألهی آموزش زنان را دومین عاملمی داند و می گوید : به دلیل حمایتهایی که در دهههای اخیر انجام گرفت، فاصلهی معناداری که در ناحیهی سواد و آموزش میان زنان و مردان وجود داشت، کمتر شد. روشن است که این اقدام در جای خود امری ضروری و مثبت بود.
زنان با چه انگیزهای وارد بازار کار میشوند؟
دکتر ابهری اعتقاد دارد یکی از این مشکلات، ایجاد مطالبات گسترده از سوی زنان تحصیلکرده برای ورود به بازار کار و اشتغال بیرون از منزل است .
او می گوید : البته مسئله دانستن این موضوع، به معنای انکار فوائد برخی از اشتغالات زنان و نیز ضرورت بعضی از آنها نیست؛ بلکه گسترش مطالبات در کنار عدم توجه به خانوادهمحوری در ارائه الگوی اشتغال زنانه، کم شدن فرصتهای شغلی برای مردان بهعنوان سرپرستان خانوار و مشکلات مربوط به تشکیل خانواده و ازدواج، از جمله از بین رفتن فرصتهای مناسب ازدواج برای برخی از زنان تحصیلکرده و یا بالا رفتن سن ازدواج، مشکلآفرین شده است.
این آسیب شناس اجتماعی از مشکلات پیش روی زنان در زندگی اجتماعی بهعنوان عامل سوم یاد میکند و میافزاید: با نگاه واقعبینانه ملاحظه میکنیم که تعدادی از زنان که اندک هم نیستند در زندگی روزمره با احساس محرومیت و فقر روبهرو هستند و بهترین راه را برای فرار از این وضعیت و مشکلات دیگر، در گرایش به آموزش و اشتغال میبینند.
الگوی اشتغال زنان باید در راستای تحکیم خانواده باشد
دکتر ابهری با اشاره به روند رو به رشد اشتغال زنان می گوید : روند اشتغال زنان در هر دورهای با توجه به عوامل فرهنگی با افت و خیز همراه بوده است. در کشور ما نیز به دلیل اهمیت حضور مادر در خانواده و تربیت فرزندان، اغلب مردان تمایل دارند همسرانشان زمان بیشتری را در منزل سپری کنند.
او تاکید می کند : در سالهای اخیر و با اشغال شدن حدود ۷۰درصد صندلیهای دانشگاهی توسط دختران و افزایش دختران فارغالتحصیل، سیل دختران مدرکبهدست برای رسیدن به مشاغلی متناسب با وضعیت تحصیلی آنان، چهرهی بازار کار را در بسیاری عرصهها زیر و رو کرده است، بهطوری که آمار ۹درصدی نرخ اشتغال زنان در سالهای میانی دههی ۷۰، اکنون به حدود بیش از 20درصد رسیده است.
ابهری با اشاره به اینکه مسئله طلاق در ایران به الگوی نامتوازن توسعه مربوط میشود می گوید : تحصیلات زن، اشتغال زن، ساختار اداری و… در جهت تحکیم خانواده نیست و باید به دنبال ارائه الگوی اشتغال زنان در راستای تحکیم خانواده بود و باید به ارائهی الگوهای ارتباطی بهطور عام و الگوهای ارتباطی زناشویی بهطور خاص و الگوی حل تعارضات بر مبنای گذشت و ایثار نیز اقدام کرد.
105105