دولت یازدهم در یک بافت موقعیتی ویژه سکان کشور را به دست گرفت. دوران دفاع مقدس پژواک های خود را باقی گذاشته بود پس از گذشت نزدیک به دو دهه از دفاع مقدس مردم خواستار استفاده از مواهب 8 سال مقاومت ملی در برابر بیگانگان بودند و از این جهت یک محور توقعات فزاینده را شاهد بودیم.

در طرف دیگر ما شاهد ایجادیک بافت موقعیتی سیاسی بسیار پیچیده در زمان به دست گرفتن دولت یازدهم توسط حسن روحانی هستیم. ماجراهای سال 88 ردپای خود را باقی گذاشته بود بسیاری از مدیران در بدنه نظام جمهوری اسلامی ایران در چارچوب اصطکاک های سیاسی و جبهه بندی های جناحی فرسایش پیدا کرده بودند. استفاده از نیروهای مستعد دارای تجربه از یک سو و نیروهای خلاق و جوان از سوی دیگر با چالش های جدی روبرو بود.

همچنین در حوزه امنیتی با چالش هایی دولت یازدهم روبرو بود؛ لذا سایه نوعی از هم گسیختگی جناحی و جبهه بندی سیاسی در خانواده انقلاب خودش را بر دولت یازدهم تحمیل کرده بود.

آرام آرام بنیادگرایی منحرف اسلامی تحت عنوان سلفی گری و گروه های تکفیری زمینه های بروز و ظهور در اطراف مرزهای جمهوری اسلامی را پیدا کردند و در داعش تجسم پیدا می کردند و از سوی دیگر ما شاهد موفقیت تئوری جنگ های نامتعادل بر جمهوری اسلامی ایران بودیم و اسلام هراسی در بُعد بین المللی و ایران هراسی در بُعد اجماع بین المللی و منطقه ای حاصل شده بود.

ما درون مملو از ادعای مدیریت جهانی اقتصاد و عدم ترجیح اقتصاد جهانی به اقتصاد داخلی به همراه بافت به هم فشرده ای از تحریم های اقتصادی ناشی از پرونده هسته ای، حقوق بشر تلاش ایران برای دستیابی به سلاح های غیرمتعارف و مساله حمایت از گروه های تروریستی به عنوان اتهامات واهی بر علیه جمهوری اسلامی بودیم که به هر ترتیب در نهایت موجب به هم فشرده به ویژه با با محوریت پرونده هسته ای شده بود.شدن

اما در دولت یازدهم چه شد؟ در بُعد اقتصادی دولت روحانی توانست تا حدودی زمینه های کنترل تورم را علی رغم فشارهای بسیار زیاد برای برداشتن رکود در جامعه به وجود بیاورد.

حسن روحانی که تاکنون حاضر نبوده برای گرفتن آرای مردم زمینه های درد بیشتر برای آینده اقتصاد ایران را فراهم کند در فکر آن است که نخست تورم را کنترل و با زمینه سازی مساعد در جهت سرمایه گذاری داخلی در مرحله اول و سرمایه گذاری خارجی به عنوان مکمل ولی مطمئن از استقلال اقتصادی کشور زمینه های برداشتن رکود را به وجود بیاورد؛ این تا حدود زیادی نشان می دهد که روحانی اقتصاد ایران را اندکی با لایه های عمیق تر متوجه شده است و بر آن است که اقتصاد ایران را از حالت بنگاه داری تا حدود زیادی حفظ کند. حال تا چه انداز موفق بوده است؟ باید بگوییم که در بخش کنترل تورم او توانسته است تورم را به یک رقمی تبدیل کند اکنون بار دیگر پس از رئیس جمهور اسبق، رئیس دولت اصلاحات شاهد استقلال ایران در دستیابی به گندم هستیم . زمینه های متفاوتی را در جهت بهبود وضعیت ایران در جهت پتروشیمی و نفت داریم. دوباره توانسته ایم زمینه های استخراج نفت را به دوران پیش از تحریم هسته ای بازگردانیم. علی رغم تمام اشکالات فنی که در بازتعریف چاه های نفتی وجود داشت این معنا انجام شد شاید گفته شود که بخشی از بالا رفتن صادرات نفت برمی گردد به جایگاه اصلی صادرات قاچاق نفت، صادرات رسمی نفت ولی بخش عمده ای از صادرات نفتی ما متوجه استخراج نفت از چاه هایی است که امکان بهره برداری از آن بسیار کم بود. می توانیم بگوییم از نظر اقتصادی این تکان به وجود آمده است.

در چنین فضایی با توجه به اوضاع سیاسی داخلی که در دولت دهم و نهم ایجاد شده و نوعی شکاف میان حکومت دولت و ملت را افزایش بخشیده بود روحانی سکان دولت را به عهده گرفت.

از نظر سیاست خارجی، در مرحله نخست این حوزه با وجود آغاز شدن ماجرای نرمش قهرمانانه به طور محسوس در دولت دهم با توجه به مذاکراتی که بین ایران و آمریکا صورت پذیرفته بود، روحانی در کمپین انتخاباتی خود با سیاستی آشکار و بسیار رسا مساله را اعلام و مردم از آن حمایت کردند، لذا لایه های از زیرین مساله پرونده هسته ای به لایه های بالایی آمد و بدین ترتیب موجب توافقنامه ژنو و نهایتا برجام شد و توانست تا حدود زیادی تهدیدات زیادی ناشی از پرونده هسته ای را که بحث های نظامی- امنیتی پیش آمده بود به عقب براند، تحریم های متوجه جمهوری اسلامی در قالب پرونده هسته ای را بشکنند و زمینه های ایجاد اعتماد بیشتر به آینده ایران و جمهوری اسلامی ایران را در بُعد بین المللی به وجود بیاورند.

ادبیات مدبرانه، رفتارهای معقولانه در بستر یک دیپلماسی زیرکانه با مدیریت ظریف و رهبری اجرایی روحانی و هدایت ها و حمایت های رهبری جمهوری اسلامی به هر ترتیب توانست ایران را به دورانی وارد کند که من آن را دوران دُرون برجامی می نامم. این یک موفقیت در عرصه سیاست خارجی بود و اکنون دولت روحانی فرصت یافته است که به ابعاد منطقه ای سیاست خارجی خود بپردازد که سفر هم اکنون وزیر امور خارجه به شش کشور آمریکای لاتین را در این راستا مورد ارزیابی قرار دارد.

از نظر فرهنگی نشاط فرهنگی در درصد حداقل پایینی حتی به جامعه بازگشته است. سینما و عرصه هنر نسبت به هشت سال گذشته فعال تر شده است جوامع دانشگاهی احساس نشاط اولیه را به دست آورده اند؛ هرچند که هنوز درگیر فضای امنیتی ناشی از عملکردهای بخشی از افراد در ساختارهای گوناگون هستند اما زمینه های بازگشت نشاط فراهم شده است.

همچنین ما شاهد بالا رفتن امید به آینده نسبت به دهه گذشته هستیم ؛بار دیگر به هر ترتیب از منظر اشتغال زیربناهای یک اشتغال بهتر هر چند غیرمطلوب ولی بهتر از گذشته اکنون در جامعه دیده می شود و این می تواند آثار اجتماعی خود را به جا بگذارد. برخوردواقعی با واقعیت مسایل موجود در اجتماع در دولت کنونی بیشتر دیده می شود. واقعیت هایی که با سرپوش گذاشتن بر آنها نمی توان زمینه های حل و فصل آنها را فراهم آورد یا با آن با پاک کردن صورت مساله ها آن را به کنار گذاشت.

اکنون ما به واقعیت گلوگاه ها و بحران های اجتماعی خفته و بیدار شده جامعه خود بیشتر از گذشته وقوف داریم و مسوولین به ناچار باید آن را بیشتر پذیرا باشند؛ این گام بسیار مهمی است ما تا چندی پیش نمی خواستیم حتی آمار و اطلاعات موجود در حوزه هدف اجتماعی خود را که مملو از چالش ها و بحران های گوناگونی است را قبول کنیم امروز چه دولت چه نهادهای گوناگون آرام آرام پذدیرفته اند که جامعه در لایه های زیرپوستی خود با مسایل عمده ای روبرو است که اگر به حل آن مسایل همت گماشته نشود زمینه های ایجاد بحران های بسیار شدید نه تنها در حوزه حیات اجتماعی و ملی ما بلکه در خانه ها و چارچوب های خانوادگی ما رسوخ بسیار نابودکننده ای خواهد داشت.

لذا قبول این واقعیت اجتماعی یک گام بسیار مهم و تلاش برای حل این مسایل در چارچوب های استفاده از نخبگان و احترام به خواست توده ها مد نظر است. مساله لغو کنسرت ها امروز اگرچه یک درصد است و بعضی از نهادها به عنوان یک درصد در این همه کنسرت جایگاه زیاد مهمی ندارد اما از نظر اجتماعی و نمادهای حیات جمعی جامعه ملی به هر کسی به عنوان یک مورد آزادی اجتماعی و مدنی امروز مطرح است و هر چند سطح توقعات جامعه ملی را به آزادی یک کنسرت مشروح در چارچوب ایجاد نشاط اجتماعی و ملی محدود می کنند همین یک درصد می تواند مقاومت هایی را از تریبون های مختلف بر انگیزد و گزاره هایی تولید کند که بسیار شگفت انگیز از منظر حقوقی و قانونی باشد.

از منظر امنیتی هم جمهوری اسلامی ایران در این سه ساله اخیر با توجه به عملکرد نهادها و سیستم های امنیتی مانند وزارت اطلاعات نشان داده است که تلاش بسیار عمده ای را در جهت افزایش قشای امنیتی حاصل کرده است . دسترسی به گروه های خواهان تشدید ناامنی داخلی و از بین بردن آنها در استان های مختلف و در ناحیه مرزی با وجود این همه ناامنی در منطقه نشان دهنده قدرت نیروهای امنیتی و نیروهای مسلح ما در ایجاد امنیت داخلی ، منطقه ای و به پیروی از آن امنیت بین المللی است . افزایش نقش ایران در معادلات منطقه ای نیز مهم است ؛ امروز ایران با توجه به تلاش در سیاست خارجی و هماهنگی نیروهای مسلح در زمینه های منطقه ای و بین المللی به عنوان یک کنشگر دارای توان تاثیرگذاری مثبت در جهت مبارزه با تروریسم و ثبات منطقه ای محسوب می شود.

تنظیم: راضیه فراهانی

202/201