به گزارش ایسکانیوز، آژانس های ادبی امروزه یکی از مهمترین واسطه ها برای ایجاد سهولت در ترجمه کتابهای هر کشوری به زبان های مختلف هستند. این آژانس ها با دارا بودن افراد متخصص در زمینه شناخت نیازهای فرهنگی هر کشور، بهترین تصمیم را برای انتخاب و ترجمه کتاب ها میگیرند و پل ارتباطی بین مولف کشورشان با مردم کشورهای دیگر هستند و از این طریق به همه گیر شدن ادبیاتشان کمک می کنند. در ایران اما جایگاه این آژانس ها هنوز شناخته شده نیست و همچنان خود ناشران یا مولفان مجبورند دست به انتخاب و اقدام برای ترجمه کتابهایشان بزنند. لیلا حائری یکی از معدود کسانی است که از سال 1382 در ایران در این حوزه فعالیت می کند.

حائری در گفتگو با ایسکانیوز، درباره آغاز فعالیت‌های آژانس ادبی خود گفت: آژانس ادبی کیا زمانی که من درکانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان به عنوان مشاور فرهنگی و نیز مسئول بخش کتاب مشغول بودم ، شکل گرفت . در زمان وزارت آقای مسجد جامعی و با ترغیت و حمایت ایشان چند آژانس ادبی شروع به فعالیت کردند و لیکن به دلایل متعدد که مهمترین آنها ناشناخته بودن این نوع فعالیت و عدم رعایت کپی رایت در ایران است به مرور آژانس های دیگر از کارشان منصرف شدند و فکر می‌کنم که در حال حاضر تنها آژانسی که هنوز به طور رسمی فعالیت می کند من باشم. در این مدت باز هم خیلی ها شروع به فعالیت در این حوزه کردند ولی موفق نشدند. آژانس ادبی کیا از بدو شروع به کار سعی بر این داشته تا نویسندگان و تصویرگران ایرانی را با ناشران و نیز با همتایان خود در ایران و خارج از ایران مرتبط کند و این کار را با برگزاری کارگاه های مشترک نویسندگی و تصویرگری انجام داده و در این مسیر به نتایجی خوب و موفقی هم دست یافته است که حاصلش خرید رایت و چاپ کتاب های خارجی مناسب به زبان فارسی توسط ناشران ایرانی و نیز راه یافتن برخی از آثار ایرانی به زبانهای مختلف در بازارهای جهانی است.

حائری که حدود هشت سال است به شکل مستقل در این حوزه کار می کند درخصوص تعداد کتاب های فارسی که به زبان های دیگر ترجمه کرده است اظهار داشت: البته کتابهای زیادی تابه حال ترجمه شده و برای ارائه به ناشران خارجی آماده شده است که از این میان تعداد نسبتا زیادی به زبانهای دیگر چاپ و منتشر شده‌اند . برخی از این آثار هم زمان به چندین زبان منتشر و موفق به دریافت جوایز بین المللی هم شده اند.

وی در پاسخ به این سوال که چون ایران جزو کشورهای پیوسته به قانون کپیرایت نیست، این موضوع برای گرفتن رایت کتاب های ایرانی مشکلی ایجاد نمی کند بیان کرد: خیر، بعضی ناشران خارجی خیلی هم استقبال میکنند چون فضای نشر ایران را می‌شناسند و خوب میدانند که کتابهایشان بدون اطلاع از آنها در ایران غیرقانونی چاپ و منتشر می شوند ، بنابرین از اینکه برخی از ناشران ایرانی با وجود قرار گرفتن در این شرایط نابسامان و متشتت خواهان کار قانونی هستند و به حق مولف احترام می گذارنند، با دید تحسین نگاه کرده و گاه با قبول مبلغ کمتر با ما همکاری می کنند. درمواردی هم با کمک گرفتن از بنیادهایی که ترویج زبان و ادبیات کشورهای مختلف را حمایت می کنند، می توانیم امتیاز ویژه ای را برای ناشران ایران اخذ کنیم.

وی ادامه داد: ما در حوزه کودک و نوجوان متمرکز هستیم. ولی گاهی در گرفتن حق رایت یا ارائه آثار بزرگسال هم به ناشران خارجی وارد می شوم. برخی از ناشرانی که هم بخش کودک و هم بزرگسال دارند از آژانس ادبی کیا برای رمان های بزرگسالان کمک می گیرنند.

حائری در خصوص تعداد آژانس های ادبی که در ایران فعالیت می کنند نیز گفت: من آژانس ادبی فعال سراغ ندارم، ولی جسته گریخته هستند کسانی که در مقطع های مختلف کار می کنند ولی هیچ آژانسی را به طور مداوم فعال ندیدم یا من مطلع تیستم!

وی دلیل این امر را اینگونه توضیح داد: نمی شود دقیق گفت، ولی در کشور ما به این نهادهای خصوصی بها نمی دهند. چه از طرف متولیان وزارت ارشاد که هیچ اقدامی ندیدیم. حرفش را می زنند و می‌خواهند این اتفاق بیفتد، ولی در واقع هیچ حمایتی از آژانس یا نهادهای خصوصی که کار حرفه ای و بین المللی می کنند دیده نشده است. هنگام نمایشگاه کتاب تهران امسال، من بارها درخواست کردم تا آخرین اطلاعات مبنی بر حضور ناشران خارجی در نمایشگاه کتاب تهران را در اختیارمن بگذارند، ولی با هر بخشی که تماس گرفتم ، موکول به بخش دیگر کرده و بلاخره من به عنوان آژانس ادبی مطلع نشدم که کدام ناشران خارجی در ایران حضور دارند و این حداقل کاری بود که می توانستند بکنند. جالب است از نمایشگاه کتاب فرانکفورت به من ایمیل زدند و اطلاع دادندکه مسئول مرکز Litprom که ترویج ادبیات کشورهای آسیا ، افریقا و کشورهای آمریکای لاتین را به عهده دارد در نمایشگاه تهران خواهد بود و پیشنهاد دادند که من حتما با وی دیدار داشته باشم، یعنی از آن طرف دنیا به من اطلاع می دهند اما از این طرف هیچ همکاری نیست.

حائری ادامه داد: بهترین روش و راهی که می شود آثار ایرانی را معرفی کرد از طریق همین آژانسهاست. چون آژانسها با توجه به این که در نمایشگاه های خارجی شرکت می‌کنند، فضاهای بین المللی را میبینند و میشناسند و از طریق ارتباطاتی که دارند، بسیار می توانند مثمر ثمر باشند . ولی متاسفانه به این راهکار توجهی نشده و هنوز به یک ساز و کار و الگوی مشخص برای آژانس ها در ایران که منطبق با استاندارد جهانی باشد، نرسیده ایم. البته دیده می شود که ارگان های دولتی یا نهادهای وابسته به این حیطه ورود کرده و دست به ترجمه و چاپ آثار ادبی زده اند ولی چون مسیر درست را نمی دانند با موفقیت همراه نبوده است.

حائری همچنین درمورد دلیل استقبال از کتاب های کودک ایرانی در نمایشگاه های مختلف دنیا بیان کرد: همینطور است و موفقیت بیشتری داشته به این دلیل که کتابهای کودک اکثرا مصور است و تصویرگران ما در در دنیا مطرح هستند و تقریبا هیچ مسابقه بین المللی تصویرگری وجود ندارد که چندنفر ایرانی در آن موفق نشده باشند و ما همه ساله شاهد موفقیت تصویرگران ایرانی را هستیم . این است که وقتی تصویر با موفقیت روبه رو می شود طبعا ناشرانی هستند که طالب چاپ آثار برنده و یا همکاری با آن تصویرگران مطرح هستند. البته خیلی وقت ها هم با اینکه تصاویر برنده بوده باز موفق به فروش کتاب نمی شویم، چون وقتی داستان یا تکست را در کنار آن تصویر می گذاریم، باز کتاب های ما آن استاندارد جهانی که لازم است را ندارد. لذا بعضی وقت ها آنها ترجیح می دهند تا داستان های خودشان را در کنار تصاویرما جایگزین کنند یا داستان را ویراستاری اساسی کنند ، این است که باید قبول کنیم هنوز موفق به ارائه کتاب هایی با نرم و استاندارد های جهانی برای ورود به بازارهای خارجی نیستیم.

وی در پایان درخصوص ترجمه های کتاب های ایرانی و کیفیت آنها نیز گفت: ببینید وقتی ناشران خارجی یک داستانی را بپسندند مترجمان خودشان را دارند که آن کار را ترجمه کنند، یعنی خیلی بعید است از ترجمه ما استفاده کنند، حتی اگر از آن ترجمه هم استفاده کنند آن را لوکالیزه می کنند و با فرهنگ خودشان تطبیق می دهند یعنی آن را کاملا ویرایش و مطابق فرهنگ خودشان تنظیم می کنند. این است که باید از ایده کلی و یا ساختار داستان یک ترجمه خوب آماده کرده و آن را ارائه کنیم و در صورت درخواست ممکن است ترجمه کامل را در اختیار ناشر علاقمند گذاشت. این وظیفه ناشر خارجی است تا نسبت به ترجمه کامل داستان اقدام کند. اغلب آنها مترجمانی دارند که هم به زبان فارسی مسلط هستند و هم تسلط به زبان مقصد دارند .ترجمه های ما اغلب خیلی ضعیف هستند، به طوری که ممکن است ناشر با خواندن ترجمه ما از تصمیم خود صرف نظر کند.

502502