به گزارش ایسکانیوز و به نقل از خبرآنلاین در کنار بعضی از طرح‌های وزارت بهداشت برای ارتقای کیفیت بهداشت و درمان در کشورمان مانند پزشک خانواده و طرح تحول سلامت که بیشتر شناخته‌شده‌اند، برنامه‌های دیگری هم هستند که اقدامات زیربنایی‌تری انجام می‌دهند ولی چندان نامی از آنها برده نمی‌شود.

یکی از این برنامه‌ها، طرح تحول و نوآوری در آموزش علوم پزشکی است که اجرای سند آمایش سرزمینی برای رسیدن به اهداف این طرح شکل گرفته است.

فهیمه حسن‌میری می نویسد: برای اطلاع از جزییات این برنامه، با دکتر جبراییل نسل سراجی،‌ دبیر ستاد اجرایی سند آمایش سرزمینی آموزش عالی سلامت گفت‌وگو کردیم.

او ضمن توضیحی درباره جزییات این طرح، به موارد دیگری هم که در حوزه بهداشت و درمان مطرح است پاسخ داد؛ مواردی از قبیل سلامت روان، وضعیت بهداشت و درمان ایران بین کشورهای منطقه، میزان حضور زنان در آموزش پزشکی و ...

مشروح این گفتگو را در ادامه می‌خوانید؛

آقای دکتر، در حال حاضر وضعیت دانش پزشکی ایران در کشورهای منطقه چطور است؟

این وضعیت را از نگاه‌های مختلف می‌توان بررسی کرد. اگر بخواهیم از نظر رشد علمی بگوییم، تعداد مقالات نسبت به جمعیت و تعداد دانشجویان و اینگونه موارد رشد خوبی داریم؛ ولی این را هم باید در نظر بگیریم که این مقالات چقدر توانسته کاربردی باشد. در بحث خدمات‌رسانی در حوزه‌های بهداشت مانند ایجاد خانه‌های بهداشت و سلامت، کاهش میزان مرگ و میر مادران و موارد مشابه هم رتبه‌های خوبی داریم ولی واقعیت این است که باید دید این شاخص‌ها چقدر به سلامت اجتماعی نزدیک شده‌اند. وقتی به سلامت روان، تامین امنیت، تامین غذا و تعداد تخت نسبت به جمعیت کشور در کنار رشد دانش پزشکی توجه کنیم، رتبه ما دچار تغییر و دگرگونی می‌شود. اما درمجموع، در بین کشورهای منطقه، وضعیت بهداشت و درمان ما جایگاه بسیار خوبی دارد و می‌توانیم بگوییم بعد از انقلاب، دستاوردهای حوزه بهداشت و درمان بسیار قابل توجه بوده است.

به سلامت اجتماعی اشاره کردید. وزارت بهداشت چقدر می‌تواند در این زمینه نقش داشته باشد؟

این موضوع خیلی مهم است. سلامت اجتماعی از موارد مهمی است که در کشورهای مختلف مورد توجه قرار می‌گیرد و ما هم باید نسبت به آن حساس باشیم. اما این را باید بدانیم که بهتر شدن وضعیت سلامت اجتماعی فقط در انحصار وزارت بهداشت نیست. اقتصاد، امنیت، دسترسی به اینترنت و ... که در حوزه سلامت کلان مطرح هستند، تنها در اختیار وزارت بهداشت نیست و واحدهای دیگری در کشور متولی آن هستند.

اما وزارت بهداشت برای ارتقای سلامت روان و کاهش اختلالات روان چه کاری می‌کند؟

پارامترهای زیادی در ایجاد اختلالات روانی نقش دارند، بیکاری، مشکلات ازدواج، مشکلات سالمندان و بسیاری از مسائل دیگر به شیوع اختلالات روانی دامن می‌زند که همانطور که اشاره کردم ما در بسیاری از آنها نقش نداریم ولی به دنبال درمان آنها هستیم. با این حال برای درمان این اختلالات، مشکلاتی داریم از جمله این که تخت‌های روانپزشکی به تعداد کافی نیست، مراکز نگهداری بیماران مبتلا به اختلالات روانی با کمبود مواجه است و سایر مشکلاتی از این قبیل که باید برای رفع آنها تلاش کنیم.

یکی از مشکلاتی که به آن اشاره می‌شود این است که هزینه‌های مشاوره سلامت روان بالاست. این امکان هست که وزارت بهداشت هزینه‌های مراجعه به مشاور، روانشناس و روانپزشک را کم کند؟

در حال ساماندهی وضع موجود در حوزه روانشناسی بالینی هستیم. تلاش کردیم دخالت‌هایی را که در حوزه درمان سلامت روان وجود داشته کاهش دهیم، به طوری که با هماهنگی وزارت علوم و وزارت بهداشت، این خدمات زیر نظر وزارت بهداشت باشد و تلاش می‌کنیم بتوانیم خدمات مشاوره‌ای ارزان‌قیمت و تحت پوشش ارائه دهیم. تلاش ما این است که بتوانیم کارهای پیشگیرانه هم انجام دهیم و صرفا به کسانی که مبتلا به اختلالات روانی شده‌اند خدمات ندهیم بلکه این خدمات را به مراحل قبل از بروز آسیب سلامت روان ببریم که امیدواریم با تغییر و تحولاتی که در کار است، این اقدامات میسر شود.

درباره طرح تحول در آموزش علوم پزشکی بگویید. این طرح با چه هدفی ارائه شده؟

پیرو پیشنهاد وزارت بهداشت مبنی بر اجرای آمایشی دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور به شورای عالی انقلاب فرهنگی و تصویب و ابلاغ آن از طرف رییس‌جمهور به وزارت بهداشت، این وزارتخانه نسبت به اجرایی شدن این مصوبه اقدام کرد. در این مصوبه، 10 منطقه آمایشی آموزش عالی سلامت در کشور دیده شده که یکی از دانشگاه‌های آن منطقه به عنوان سرپرست انتخاب شده که بیشترین سابقه و اساتید و فعالیت را داشته است. در این دانشگاه‌ها دبیرخانه‌هایی ایجاد شد و برای این که این بستر عملیاتی شود و بین دانشگاه‌های کلان‌منطقه‌ها هماهنگی به وجود بیاید، بسته‌های تحول و نوآوری در آموزش پزشکی در نظر گرفته شد. خوشبختانه در این برنامه، پیشرفت مطلوبی را شاهدیم، دانشگاه‌ها با همدیگر همکاری عملی دارند تا از این حالت که دانشگاه‌های مستقل از همدیگر خبری ندارند و مانند جزایر جداگانه فعالیت می‌کنند خارج شویم و همکاری بین بخشی را در دانشگاه‌ها شاهد باشیم.

این طرح در درازمدت چه تاثیری در آموزش پزشکی و وضعیت بهداشت و درمان ایران دارد؟

توسعه‌ای که در ایران در حوزه دانشگاه‌های علوم پزشکی و حتی غیرپزشکی رخ داده، همگون و متناسب با ظرفیت‌های سرزمینی ما نبوده است. بر اساس جریان‌های سیاسی و اتفاقات گوناگون دیگر، دانشگاه‌های مختلفی در گوشه و کنار ایجاد شده به طوری که می‌بینیم در یک منطقه کوچک چند نوع دانشگاه داریم، ظرفیت نیروهای تربیت شده در آن شهرستان چقدر است که این همه فارغ التحصیل را جذب کند؟ به عنوان مثال درباره عدم توازن در تربیت نیرو می‌بینیم که در رشته مامایی رشد خوبی داشته‌ایم ولی در پرستاری به شدت با کمبود مواجهیم. ضمن این که در بعضی موارد دیده می‌شود آن دانشگاه‌ها از اعضای هیات علمی مناسبی هم برخوردار نیستند. این موضوع‌ها نیازمند این بود که به یک هماهنگی برسیم.

با طرح تحول آموزش علوم پزشکی، این مشکلات حل می‌شود؟

ببینید، بعد از اتفاقی که در وزارت بهداشت در این زمینه افتاد و این طرح اجرا شد، وزارت علوم هم موظف شد این آمایش را انجام دهد. ما باید بتوانیم یک همکاری علمی بین دانشگاه‌های منطقه ایجاد کنیم و از ظرفیت‌های موجود بهره ببریم. وزارت بهداشت با دانشگاه آزاد تفاهمنامه‌ای امضا کرد و دانشگاه آزاد قبول کرد تمام فرایندهای آموزشی و پژوهشی زیر نظر وزارت بهداشت باشد و کمبودهایش را وزارت بهداشت متعهد رفع کند. هرچه بتوانیم این همکاری‌ها را تقویت کنیم و از پتانسیل‌های همدیگر بهره ببریم و ارتقای آموزشی را داشته باشیم، می‌توانیم شاهد رشد بهینه‌ای در زمینه آموزش پزشکی و بهتر شدن وضعیت بهداشت و درمان در کشورمان باشیم. نظر من این است که این اتفاق دیر هم شده و می‌توانستیم کاری کنیم این توسعه ناهمگون اتفاق نیفتد که امروز بگوییم صدها هزار صندلی خالی داریم.

و حتی بحثی مانند تقلب در مقالات علمی و مدارک دانشگاهی.

بله، وقتی رشد ناهمگون وجود داشته باشد، احتمال این که در این فرآیند اتفاقات عجیبی مثل تقلب در صدور و انتشار مقالات، مدارک بی‌کیفیت و ... اتفاق بیفتد وجود دارد. ما متاسفانه واحدهای آموزشی را بدون این که پشتوانه کافی را داشته باشند ایجاد کردیم. البته باید بگویم وزارت بهداشت کمترین آسیب را در این زمینه دیده چون ما مراکز غیرانتفاعی زیادی نداریم، ولی در رشته‌های غیرپزشکی می‌بینیم که دانشگاه‌های مختلفی ایجاد شده‌اند و مدارک مختلفی از کاردانی گرفته تا دکتری ارائه می‌دهند.

در سال‌های اخیر با افزایش حضور زنان در آموزش عالی مواجه بودیم. در حوزه بهداشت و درمان، حضور زنان را چطور ارزیابی می‌کنید؟

زنان در سال‌های اخیر در حوزه‌های پزشکی جهش بسیار زیادی داشته‌اند. در بسیاری از رشته‌ها مانند داروسازی، پرستاری و ... می‌بینیم که بیشترین دانشجویان زنان هستند و می‌بینیم که سهم ما در پذیرش دانشجویان زن بسیار بالاست و از وزارت علوم شاخص بالاتری در این زمینه داریم؛ در عین حال که بعضی از رشته‌ها مختص زنان است و تخصص‌های خاص زنان در اختیار آنها قرار دارد.

بنابراین تبعیض جنسیتی برای ورود به رشته‌های پزشکی وجود ندارد؟

تبعیض وجود دارد ولی به نفع زنان! چون مردان در بعضی رشته‌ها مانند مامایی و تخصص‌های زنان نمی‌توانند تحصیل کنند اما زنان در تمام رشته‌های پزشکی امکان تحصیل دارند.

700700