فاجعه ی پلاسکو و لزوم به کارگیری ربات های امدادگر

دکتر مرتضی موسی خانی*

حادثه ی تلخ آتش سوزی و فروریختن ساختمان پلاسکوی تهران که با توجه به ابعاد گسترده اش، می توان از آن به عنوان فاجعه یاد کرد، خسارت ها و تبعات مادی و معنوی زیادی دربرداشت.

این اتفاق تلخ و جانسوز، علاوه بر خسارت های مالی زیادی که تبعا در دراز مدت و یا حتی کوتاه مدت قابل جبران است؛ با خسارت های جانی و معنوی بسیار عظیمی همراه بود و باعث از دست رفتن جان بسیاری از آتش نشانان قهرمان و هموطنان عزیزمان شد که قطعا هیچ گاه قابل جبران نخواهد بود.

در این فاجعه متاسفانه تعدادی از خانواده های آتش نشانان بی سرپرست شدند و برخی از خانواده های دیگر نیز عضوی از خود را از دست دادند؛ با نگاه به تبعات بلند مدت این اتفاق تلخ، عمق فاجعه بیش از پیش نمایان می شود.

با توجه به پیشرفت های روزافزون بشر در ساخت و استفاده از تکنولوژی های گوناگون، سوالی که در این میان به ذهن می رسد این است که آیا با کمک تکنولوژی، نمی توان جلوی این اتفاقات تلخ و از دست رفتن جان انسان ها را گرفت یا به حداقل رساند؟ آیا در حوادث اینچنینی نمی شود ربات ها را جایگزین انسان ها کرد و نهایتا ربات به جای انسان از بین برود؟ قطعا پاسخ این سوال ها مشخص و مثبت است.

با احترام به همه ی نیروهای امدادی و قدردانی از جان فشانی های این عزیزان، امروزه در کشورهای پیشرفته ی دنیا برای حفظ جان انسان ها، حضور در مناطق پرخطر و دارای ریسک را به ربات ها سپرده اند؛ لازمه ی این مهم، دستیابی به ربات های پیشرفته و کاربردی برای استفاده در حوادث و موقعیت های بحرانی است.

به لطف خداوند، حمایت های دکتر میرزاده رییس دانشگاه آزاد اسلامی و تلاش های محققان و پژوهشگران دانشگاه آزاد اسلامی قزوین، طی 3 سال گذشته دستاوردهای علمی این دانشگاه و سطح کیفی ربات های آن به مرحله ای رسید که در رویدادهای علمی جهانی مختلف مورد تحسین قرار گرفته و گواهی نامه های متعددی را از سازمان های برون مرزی از جمله موسسه ملی استاندارد و تکنولوژی آمریکا دریافت نموده است. مضاف بر این، این ربات ها در مسابقات ربوکاپ، که یکی از مهمترین رویدادهای رباتیک و هوش مصنوعی در جهان است، با وجود رقبای صنعتی از کشورهای آلمان، اتریش، آمریکا، ژاپن، چین، تایلند، مکزیک و انگلستان در سال های اخیر بارها مقام قهرمانی جهان را به عنوان رباتی ایرانی به دست آورده و بارها پرچم پر افتخار ایران را در عرصه های علمی جهانی به احتزاز در آورده است.

انجام پژوهش های بی وقفه 13 ساله ی جمع کثیری از استادان و پژوهشگران عرصه رباتیک منجر به کسب دستاوردهای قابل توجهی در این زمینه شده است، اما با این حال جای خالی ربات های امدادگر ایرانی در سوانح طبیعی و غیر طبیعی مانند فاجعه ی ساختمان پلاسکو به شدت احساس می شود.

این در حالی است که دانشگاه آزاد اسلامی قزوین طی طول 2 سال گذشته، بارها با تقبل تمامی هزینه های اجرایی، به صورت داوطلبانه اقدام به برگزاری مانورهای متعدد امداد و نجات، چک و خنثی سازی بمب و مدیریت بحران در ارگان های مختلف کرده است. اما با وجود برگزاری موفقیت آمیز مانورهای مربوطه و با وجود کسب گواهی نامه‌های معتبر که ضامن اطمینان و استاندارد بودن عملکرد ربات های این آزمایشگاه بوده‌اند، تاکنون هیچ اقدام عملی و درخواستی مبتنی بر تجهیز مراکز امدادی از جمله آتش نشانی به این امکانات نشده است.

بدون تردید حضور ربات های امدادگر، که قابلیت کنترل از فواصل دور را نیز دارا هستند، نیاز به حضور نیروهای امدادی در نقاط پر خطر یک منطقه سانحه دیده را به حداقل می رساند؛ و بدین ترتیب می توان از تلفات نیروی انسانی در حین امداد و تخریب های ثانویه به میزان قابل توجهی کاست. با این وصف، نه تنها از قابلیت های منحصر به فرد ربات های امدادگر در حوادث شهری و غیر شهری بهره برداری می شود، بلکه در صورت بروز سوانح ثانویه، خسارت مادی مانند از دست رفتن ربات ها، جایگزین تلفات جانی مانند از دست رفتن نیروهای امدادی می شود. این در حالی است که خسارت از دست رفتن یک نیروی امدادگر با خسارت از دست رفتن ده ها ربات نیز برابری نمی کند؛ چرا که تلفات جانی عوارض گسترده اجتماعی و معنوی را در بر می گیرد.

در همین راستا دکتر میرزاده در جلسه ی کنسرسیوم رباتیک دانشگاه آزاد اسلامی ضمن تاکید بر انجام پروژه های دانشگاهی براساس نیاز جامعه و بازار و توانایی های علمی، "ربات آتش‌نشان" و "ربات پلیس راه" را از جمله ربات‌هایی دانست که می‌توانند در به حداقل رساندن خسارت‌ها در جامعه کمک کنند و ساخت این ربات‌ها را در دستور کار قرار داد. بر این اساس مراحل طراحی و ساخت ربات آتش نشان در آزمایشگاه ربات پیشرفته مرکز فناوری و نوآوری سینتک دانشگاه آزاد اسلامی قزوین انجام شده است و طی چند ماه آینده به بهره برداری خواهد رسید.

ربات های امدادگر ایرانی با وجود تمام ویژگی های منحصر به فرد، طی سالیان گذشته پشت سد بلندی از بی توجهی های عمومی، انتظار ورود به عرصه های عملیاتی را می کشند. با راه نیافتن ربات های ایرانی به عرصه های عملیاتی کشور و همچنین عدم وجود حمایت های موثر از نخبگان علم رباتیک، بسیاری از دانشگاه ها، موسسات و کمپانی های مرتبط با این رشته در اقصی نقاط دنیا فرصت را غنیمت شمرده و با جذب مهندسان زبده ایرانی، بی هیچ زحمتی حاصل سال ها پژوهش و تجربه را در جهت اهداف خود به کار می گیرند. به بیان دیگر، ایران که با برخورداری از تجربه سال ها پژوهش در زمینه رباتیک می تواند صادر کننده ربات هایی با برند ایرانی باشد، طراحان و سازندگان این ربات های کارآمد را بی هیچ دستاوردی صادر می کند.

با این حال، همچنان بسیاری از پژوهشگران رباتیک کشور به مانند گذشته راه پر فراز و نشیب پژوهش در این حوزه را طی خواهند کرد، به این امید که روزی نسل های جدید ربات های امدادگر ایرانی با نقش آفرینی موثر در عملیات های امدادی، در راه ارتقای فنی و تکنولوژیکی عملیات های امداد و نجات کشورمان مثمر به ثمر باشند و دیگر شاهد حوادث تلخی مانند شهادت آتش نشانان و هموطنان عزیزمان در فروریختن ساختمان پلاسکو نباشیم.

* رییس کمیته ملی ربوکاپ جمهوری اسلامی ایران و دانشگاه آزاد اسلامی قزوین

203/200

کد خبر: 725282

وب گردی

وب گردی