معصومه ابتکار: نگاه و تفکر دکتر میرزاده، به آیت‎الله هاشمی نزدیک است/ دانشگاه آزاد اسلامی گام‌‌های مهمی برای آموزش در زمینه محیط زیست برداشته است

معصومه ابتکار، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست به سوالات آنا درباره اهمیت آموزش در حفظ محیط زیست و نقشی که دانشگاه‌ها و دانشجویان می‌توانند بر عهده بگیرند پاسخ داده است.

به گزارش ایسکانیوز، یکی از نیازها و کارهای مهم دستیابی به اهداف زیست محیطی ترویج فرهنگ و اخلاق زیست محیطی بین آحاد و اقشار مختلف جامعه است. برای رسیدن به این اهداف باید تشکل‌های مردمی این رسالت را به عهده گیرند و دستگاه‎های مختلف باید تعامل و همکاری خوبی با سازمان حفاظت از محیط زیست، رسانه‌ها، آموزش افراد، تشکیل کلاس‌ها و کارگاه‌های آموزشی، برگزاری سمینارها و همایش‌های زیست محیطی داشته باشند.

آموزش به تنهایی یک هدف نیست بلکه ابزاری کلیدی برای فراهم کردن تغییر در دانش‌ها، ارزش‌ها، رفتار و به طور کلی شیوه زندگی است تا براساس آن جوامع بتوانند به پایداری در ابعاد اقتصادی، اجتماعی، اکولوژیک و سیاسی دست یابند.

بعد از روی کارآمدن دولت تدبیر و امید، حسن روحانی، دولت یازدهم را دولت محیط زیست نامید و او اقدامات بسیار مهمی در امر محیط زیست و آموزش بوجود آورد. رئیس‌جمهوری به همراه دکتر معصومه ابتکار، برنامه‌ها و سیاست‎های مهم زیست محیطی را در آموزش و پرورش، دانشگاه‌ها و تشکل‌های دانشجویی دنبال کردند. کتاب‌های «انسان و محیط زیست و...» برای مقاطع تحصیلی تدوین و تألیف شده‌اند و قرار است از سال آینده در مدارس توزیع و تدریس شوند. شاید این اقدام مهم دولت تدبیر و امید برای برخی بی‎ارزش قلمداد شود، اما سرمایه‎گذاری در آموزش محیط زیست به معنای ترویج فرهنگ زیست محیطی است و قطعاً با اجرایی کردن آن‌ها نتایج این برنامه‌ریزی را در آینده به چشم خواهیم دید.

در این زمینه، معصومه ابتکار با وزارت‌خانه‎های علوم، آموزش و پرورش و دانشگاه آزاد اسلامی تفاهم‌نامه‌های زیست محیطی امضا کرده‌ است. ابتکار، همکاری و نقش دانشگاه آزاد اسلامی را در ارتقای بهتر محیط زیست کشور تأثیرگذار می‎داند چراکه دانشگاه آزاد اسلامی در برگزاری همایش‌های زیست محیطی و پاک، تحقیق و پژوهش اساتید و دانشجویان، اقدامات مؤثری در پیشبرد ترویج فرهنگ و علم محیط زیست در جامعه انجام داده‌ است. بنابراین دولت روحانی با احیای دریاچه ارومیه و آموزش محیط زیست، کاهش آلودگی هوا و... نشان داد که دولت او رویکرد نمایشی و شعاری ندارد و این مسأله یکی از دغدغه‌های دولت یازدهم به حساب می‎آید.

اقدامات آموزشی- فرهنگی سازمان حفاظت محیط زیست، ثمرات دانشگاه آزاد اسلامی در این 34 سال، توافق‌نامه‌‎ پاریس، امضای تفاهم‌نامه‌ها با وزارت‌خانه‌های علوم، آموزش و پرورش و دانشگاه آزاد اسلامی و همچنین تعامل مجلس دهم شورای اسلامی با سازمان حفاظت محیط زیست باعث شد تا با معصومه ابتکار گفت‌وگو کنیم. در ادامه متن کامل این گفت‌وگو را می‌خوانید:

* در برخی رشته‎های دانشگاهی دروسی مانند حقوق محیط زیست و مواردی مشابه تدریس می‎شود. آیا این دروس در دولت آقای روحانی به واحدهای دانشگاهی اضافه شده است؟

قبلاً رشته حقوق محیط زیست را هم داشته‎ایم و دانشگاه آزاد اسلامی نیز در سطوح تحصیلات تکمیلی بوده است، اما عنوان دروس محیط زیست در دانشگاه‎ها تقویت شده و ما به دنبال ارائه دروس عمومی محیط زیست در دانشگاه‌ها هستیم. البته باید بگویم که حقوق محیط زیست بسیار حائز اهمیت است و در منشور حقوق شهروندی هم که آقای روحانی از آن رونمایی کرده، به مسأله محیط زیست توجه شده است. به عقیده من، منشور حقوق شهروندی، نگاه بسیار پیشرو و مترقیانه‎ای در قضیه محیط زیست دارد. حتی شاید این اهمیت را داشته باشد که آن را در سطح بین‎المللی مطرح کنیم. به این دلیل که می‌توانیم آن را از منظر و نگاه شهروند جهان- وطنی ببینیم، یعنی باید حق شهروندان برای بهره‎مندی از محیط زیستی سالم و همچنین مسئولیت در قبال حفاظت از محیط زیست و طبیعت را مدنظر داشته باشیم. من اقدام رئیس جمهوری را برای رونمایی و ابلاغ منشور حقوق شهروندی ارزشمند می‎دانم، چراکه حقوق شهروندی از لحاظ نظری و نوع نگاه در دنیای امروز می‎تواند بُعد جهان‌شمول داشته باشد. ابعاد سیاسی- حقوق بشری منشور حقوق شهروندی بسیار مهم است، اما ابعاد محیط زیستی این منشور ارزشمندتر است و باب جدیدی را باز می‎کند.

* آموزش یکی از مباحث مهم محیط زیست به حساب می‎آید؛ دفتر آموزشی سازمان حفاظت محیط زیست در این راستا چه اقداماتی را انجام داده است؟

دفتر آموزش سازمان باید با دستگاه‎های اجرایی مرتبط و مسئول، برنامه‎های خود را پیش ببرد. ما در همان سال اول (92) تفاهم‎نامه‎هایی را با وزارت آموزش و پرورش امضا و نهایی کردیم و این تفاهم‎نامه در ابعاد مختلف اجرایی شده است. در سه سال گذشته همکاری‎های بسیار خوبی را با وزارت آموزش و پرورش برای گسترش آموزش‎های زیست‌محیطی، آن هم در سطوح مختلف آموزش و پرورش داشته‎ایم. البته در دولت آقای خاتمی یک‌سری مباحث زیست‌محیطی را در کتب درسی وارد کردیم و در حال حاضر آن موارد بسیار تقویت شده‎اند. در مقاطع مختلف درسی، مباحث زیست‌محیطی داریم و حتی کتاب‌های خاصی مانند کتاب «انسان و محیط زیست» طراحی شده است که انشاالله امسال تدوین و سال تحصیلی آینده عرضه می‎شود.

علاوه بر این‎ها، از شهریور امسال دستورالعمل مشترکی تدوین کردیم که برای اجرا از اول مهر به 106 هزار مدرسه در کشور ابلاغ شده است که باید آموزش و مدیریت محیط زیست را به اجرا در آورند و اجرایی شدن آن به صورت استان به استان در حال پیگیری است. از طرف دیگر با سازمان دانش‌آموزی برای اوقات فراغت دانش‌آموزان در زمینه آموزش محیط زیست همکاری شده و با تشکیل گروه‎ها و تشکل‎های زیست‌محیطی داخل مدارس که می‌تواند داوطلبانه شکل بگیرد این موضوع را پیش برده ایم. وزارت آموزش و پرورش ستادی را به عنوان ستاد محیط زیست و توسعه پایدار دارد. سازمان حفاظت محیط زیست و وزارت آموزش و پرورش برنامه‌های مدونی داشته و اقدامات خوبی هم صورت گرفته است. به طور مثال به معلمان در زمینه محیط زیست آموزش‎‎هایی داده شده است. طرح «هر مدرسه یک محیط‌بان» در بیش از هزار مدرسه در دست اجراست؛ یعنی محیط‌‌بان‌ها به مدارس می‎روند و آموزش‎هایی را در رابطه با رمز و راز محیط زیست به دانش‌آموزان و معلمان می‎دهند. خوشبختانه در اکثر استان‎ها، شهرستان‌ها و روستاها این طرح با استقبال خوبی همراه بوده است.

* درباره همکاری‎های میان سازمان حفاظت محیط زیست و وزارت آموزش و پرورش توضیحاتی را ارائه کردید، آیا تفاهم‎نامه‎های میان شما با وزارت علوم و آموزش عالی صورت گرفته است؟

بله. در حوزه آموزش عالی نیز تفاهم‎نامه مشابهی را با دکتر فرهادی، وزیر علوم امضا کرده‎ایم. در این زمینه دستورالعملی را برای دانشگاه‌های کشور با نام «دانشگاه‎های سبز» مصوب و ابلاغ کرده‎ایم و باید بگویم که دانشگاه‎های سراسر کشور در حوزه مدیریت سبز به مفهوم جلب مشارکت اساتید و دانشجویان برای اجرای استانداردهای محیط زیست در حوزه‌هایی مانند آب، انرژی، مدیریت پسماند و فضای سبز در داخل پردیس‌های دانشگاه‌ها فعالیت می کنند.

* تفاهم‎نامه‎ای هم میان سازمان حفاظت محیط زیست و دانشگاه آزاد اسلامی امضا شده است، لطفا در این باره توضیح دهید.

ما با دانشگاه آزاد اسلامی تفاهم‎نامه بسیار خوبی داریم که همه ابعاد مانند بحث پژوهش‌ها، آموزش در محیط زیست و طرح‎های مشترک در حوزه‎ پژوهش‎های کاربردی را در بر می گیرد. همه واحدهای دانشگاه‎ آزاد اسلامی در نقاط مختلف کشور دستورالعمل‎ های مربوط به مدیریت و دانشگاه سبز را سرلوحه خود قرار داده‌اند. دانشگاه آزاد اسلامی در مسائل زیست محیطی بسیار فعال است. امسال برای اولین بار در هفته پژوهش رقابت دانشگاه سبز را اعلام کردیم و سه دانشگاه کشور را به عنوان برترین‎ها در موضوع دانشگاه سبز آن هم از نظر شاخص‎های زیست محیطی، جلب مشارکت اساتید، دانشجویان و آموزش محیط زیست معرفی شدند. همچنین هماهنگی‎هایی برای رتبه‎بندی همه دانشگاه‎ از سال آینده برای مدیریت سبز صورت گرفته است. به عبارتی ما به دنبال رنکینگ ملی هستیم و اتفاقا امسال نیز در رنکینگ جهانی سه دانشگاه از ایران دارای رتبه بوده اند. به عقیده من این اتفاق بسیار مهمی برای کشور به حساب می‏‌آید. با آموزش به دانشجویان و استادان در زمینه محیط زیست می‎‎توانیم الگوهای خوبی برای کشور به وجود بیاوریم و از همه مهمتر دانشجویان یاد می‎گیرند که رفتار و زندگی‎شان را با شیوه درست زیست محیطی تنظیم کنند. خوشبختانه دانشگاه آزاد اسلامی در این زمینه گام‎های مهمی را برداشته است و پیشرفت‎های خوبی نیز در اجرایی شدن برنامه‎ها و سیاست‎های محیط زیستی داشته‎ایم. امیدواریم که بتوانیم نشستی را برای ارزیابی برگزار کنیم و خبرگزاری آنا هم در این زمینه پیش قدم شود و اخباری را از واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی درباره اجرای مدیریت سبز تهیه کند تا متوجه میزان موفقیت واحدهای دانشگاهی در این حوزه شویم.

نزدیک به 200 تشکل زیست‌محیطی دانشجویی در دانشگاه‌های مختلف کشور داریم و خوشبختانه جهاد دانشگاهی در این زمینه فعالیت‎های مهمی را انجام داده است. ما به بخش هنر در فرهنگ و آموزش توجه زیادی داریم و در این دوره در عرصه هنر بسیار کار کرده‎ایم که مهمترین آن احیای مجدد «جشنواره بین‌المللی فیلم سبز» بود و انشاالله از سال آینده نیز «جشنواره موسیقی سبز» را راه‎اندازی می‏‌کنیم. جشنواره بین‌المللی فیلم سبز یکی از بهترین اقدامات سازمان محیط زیست آن هم در سطح بین‎المللی بوده که در کنار آن جشنواره هنرهای تجسمی را هم داشته‎ایم.

* دانشگاه‎ آزاد اسلامی همایش‏‌هایی را با عنوان «صلح و سلام» در زمینه محیط زیست و پاک‎سازی برگزار کرده است. درباره چنین همایش‎هایی چه نظری دارید؟

قطعاً برگزاری همایش‎هایی در این زمینه و برای محیط زیست با اهداف آموزشی با اهمیت هستند. مواردی که شما به آن اشاره کردید در راستای همان همکاری‎های مشترک میان سازمان حفاظت محیط زیست با دانشگاه آزاد اسلامی است. ما از همایش‎ها و برنامه‎های دانشگاهی در این زمینه‎ها حمایت می‎کنیم. محیط زیست مسأله آینده ایران و جوانان است و من بسیار خوشحالم که محیط زیست به دغدغه‎های دانشگاه‎ها و دانشجویان تبدیل شده است.

* امام خمینی(ره) برای حمایت از راه‌اندازی دانشگاه آزاد اسلامی یک میلیون تومان به مرحوم آیت‎الله هاشمی دادند، بعد از گذشت 34 سال، تأسیس دانشگاه آزاد اسلامی چه ثمراتی برای کشور و مردم داشته است؟

دانشگاه آزاد اسلامی در توسعه علم و پیشرفت کشور نقش بسزایی داشته و یقیناً حمایت و سرمایه اولیه‌ای که امام راحل برای تأسیس این دانشگاه فراهم کردند با همت مرحوم آیت‌الله هاشمی برای کشور و مردم برکات بسیاری به وجود آورده است. در بنای دانشگاه آزاد، تفکر آقای هاشمی مبنی بر اینکه ما می‎توانیم در کنار نظام رسمی آموزش عالی، نظامی آزاد و غیردولتی داشته باشیم، مشهود است. این دانشگاه در تحولات علمی، آموزش عالی و تربیت نیروهای متخصص نقش تعیین‌کننده‎ای داشته است.

امروز ایران جزو کشورهایی است که در شاخص تحصیلات تکمیلی و رشته‎های مهندسی و پزشکی رتبه‌ بالایی دارد و ما نباید نقش دانشگاه آزاد اسلامی را در ارتقای این رنکینگ بین‎المللی نادیده بگیریم. این دانشگاه و مدیریت و برنامه‎ریزی مطلوب آن و نقش دکتر میرزاده در این میان مهم است. نگاهی راهبردی می‌تواند جایگاه علمی کشور را ارتقا بخشد و فکر می‌کنم این نگاه در مدیریت دانشگاه آزاد وجود داشته و دکتر میرزاده همچنین با آشنایی و نزدیکی به تفکر مرحوم آیت‎الله هاشمی آن را ترویج و تقویت کرده‌اند.

* ارتباط سازمان حفاظت محیط زیست با تشکل‌های دانشجویی چگونه است؟

ما از طریق دفتر مشارکت‎های مردمی و نیز در سطح استان‎ها از طریق مدیران کل سازمان با تشکل‎های دانشجویی ارتباط داریم و بعضا فعالیت‌های مشترکی داریم. سازمان حفاظت محیط زیست از تشکل‎های دانشجویی کاملا حمایت می‎کند.

* سخنگوی شورای نگهبان در نشست خبری اعلام کرد توافق پاریس ایراداتی دارد و آن را به مجلس شورای اسلامی ارسال کرده است آیا از ایرادهای صورت گرفته به توافق پاریس اطلاع دارید؟

مکاتبه‌ای با مجلس صورت گرفته بود و مجلس هم محترمانه پاسخ شورای نگهبان را داد، اما سازمان حفاظت محیط زیست با بخش‎های مختلف برای توضیحات کارشناسی در حال همکاری و فعالیت است. با مرکز پژوهش‌ها و مطالعات مجلس شورای اسلامی و شورای نگهبان هم ارتباط داریم تا هرگونه ابهامی برطرف شود و امیدوارم این توافق‌نامه هر چه سریع‌تر مورد تأیید قرار گیرد.

* مجلس نهم شورای اسلامی با سازمان حفاظت محیط زیست مشکلات مختلفی داشت، آیا مجلس دهم با سازمان دیگر مشکلی ندارد؟

خیر، مشکلاتمان در مقایسه با مجلس نهم بسیار کم شده است. البته جایگاه مجلس شورای اسلامی برای ما محترم و مهم است. با مجلس تعامل خوبی داشته‌ایم و بندهای مربوط به محیط زیست در برنامه ششم توسعه در مجلس دهم مورد تصویب قرار گرفت. ما معتقدیم که برنامه ششم برای محیط زیست قانون خوبی می‎شود. خوشبختانه هفته گذشته «ممنوعیت بهره‎برداری از جنگل‌ها» نیز به تصویب رسید. سازمان حفاظت محیط زیست با مجلس دهم به خصوص دکتر علی لاریجانی رابطه خوبی دارد. البته بعضاً چالش‎هایی هم ممکن است میان ما با قوه مققنه وجود داشته باشد. چه بخواهیم و چه نخواهیم حوزه محیط زیست می‌تواند با برخی خواسته‎ها و منافع محلی- منطقه‎ای تلاقی پیدا کند، اما باید نگاه و دیدگاه‌هایمان را به سمت منافع ملی پیش ببریم. در کل تعامل میان سازمان حفاظت محیط زیست و مجلس دهم شورای اسلامی خوب است.

200/202

منبع: آنا

دریافت کننده : ناهید سمیعی

کد خبر: 733542

وب گردی

وب گردی