به گزارش ایسکانیوز به نقل از قانون پس از اعتراض شهروندان خوزستانی به بحران خشکسالی در این استان، مجلس طرح تحقیق و تفحص درباره سرشاخه‌های کارون را در دستور کار خود قرار داده است. این شاید مهم‌ترین‌خبری باشد که از ابتدای سال جاری در حوزه محیط زیست کشور شنیده باشیم.
اردشیر نوریان، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست داخلی مجلس شورای اسلامی از تهیه طرح تحقیق و تفحص در باره سرشاخه های کارون و زاینده‌رود خبر داد و گفت:« این طرح با امضای تعدادی از نمایندگان، به‌زودی در دستور کار مجلس قرار خواهد گرفت».او همچنین درباره ورود تعدادی از نمایندگان استان اصفهان به حوزه انتخاباتی شهرکرد، بن و سامان برای بررسی طرح‌های آبی چهارمحال و بختیاری گفت:«اگرچه این حضور بدون هماهنگی با مدیریت استان ما صورت گرفت و حتی می توانست با التهاب مردم و کشاورزان این سه شهرستان همراه باشد اما مردم استان به‌خوبی با سعه صدر با این مساله برخورد کردند.
اینکه گفته شده است میزان برداشت آب استان‌چهارمحال و بختیاری از زاینده رود 237 میلیون مترمکعب است، اشتباه است زیرا حتی اگر 33 طرح غیر فعال شده حاشیه زاینده رود، طرح ملی بن به بروجن و تمام مجوزهای آبی چهارمحال و بختیاری از ابتدا تاکنون نیز آب مصرف کنند، باز نیز مجموع همه این‌ها روی هم به 218 میلیون مترمعکب نمی‌رسد.
اختصاص237 میلیون مترمکعب برداشت از حوضه آبی برای چهارمحال و بختیاری نیز حتی بی‌مهری به این استان است زیرا طرح های این استان باید سهم بیشتری از آب زاینده رود داشته باشد و تعطیل کردن آن‌ها خلاف شرع، عرف و جفا در حق مردم این استان است». نوریان افزود:« طرح حوضه‌آبی بهشت آباد و اجرای سد و مخزن انتقال آب آن با وضعیت اقلیمی چهارمحال و بختیاری تناسب ندارد و محیط زیست این استان را برهم می زند».
6 دهه مدیریت غلط منابع آبی کشور
داستان پرغصه آب در ایران زمین به چندین دهه قبل باز می‌گردد. از 6 دهه پیش تاکنون مدیریت آب کشور بر پایه یک الگوی ناسازگار با بوم‌شناخت کشور بنا شده است که ساخت و ساز بتنی و سدسازی را تنها شیوه مدیریت آب می‌داند؛ سدسازی تقلیدی که سبب خشک شدن رودها و سفره‌های زیرزمینی شده است. امروز تقریبا همه رودخانه‌های کشور خاموش شده‌اندو همه تالاب‌ها و دریاچه‌های مهم کشورخشکیده‌اند. هشدارهای کارشناسان و دلسوزان این آب و خاک،کری مصلحتی کارگزاران دولتی، دوستان دانشگاهی و بخش خصوصی آن‌ها اجازه‌شنیدن به هشدارها را نداده است و هم‌اکنون درست در بطن فاجعه قرار داریم . جوامع بومی مولد با مشقت و مصایب فراوان دست به گریبان هستند و بخش بزرگی از کشاورزان ارزشمندو مولدان خوراک و تامین‌کنندگان امنیت خوراک، آواره وبیکارشده‌اند.سفره‌های زیرزمینی افت شدید داشته‌اند؛ گاه تا بیست‌متر و بیشتر که به طور تقریبی در بسیاری از نقاط به فرونشست زمین انجامیده و بنابراین دیگر قابل جبران نیست یا جبران آن بسیار دشوارخواهد‌بود. حتی اگر خسارت‌های جبران‌ناپذیر سدسازی به توان اکولوژیک کشور را در نظر نگیریم و حتی اگر به فجایع محیط زیستی ناشی از اجرای طرح‌های انتقال آب بین حوضه‌ای توجهی نکنیم،نمی‌توانیم جراحتی که غلبه تفکر سازه‌ای در مدیریت آب کشور بر رابطه‌ی بین اقوام ایرانی نهاده را فراموش کنیم؛خسارتی بزرگ که تهدید‌کننده امنیت ملی و همبستگی ایرانیان ناشی از اجرای این طرح‌های آزمندانه و نامتناسب با توان بوم‌شناختی فلات ایران است.
پهناهای آبی خوزستان به یک سوم رسیده
اما داستان بحران آب و پروژه‌های سدسازی و انتقال آب در حوزه کارون چیست؟ براساس آمار منتشر شده دولت در خوزستان، پهناهای آبی این استان به یک سوم رسیده و درحال حاضر کانون تولید گرد و غبار تنها تالاب‌های خشک‌شده نیستند و حدود 2 میلیون هکتار از اراضی کشاورزی که به‌دلیل کاهش منابع آبی بایر و تبدیل به کانون تولید گرد و غبار شده‌اند. از سوی دیگر وزارت نیرو در اقدامی جالب احداث 16 سد روی کارون‌بزرگ را در دست مطالعه و اجرا دارد، این درحالی‌ست که پنج سد موجود روی کارون درحال حاضر خالی هستند. به‌گفته کارشناسان احداث سد روی سرشاخه‌های اصلی کارون در استان‌هایی مانند چهارمحال و بختیاری، تیر خلاصی بر کارون بزرگ است.
بهشت‌آباد متوقف نشده است
یکی از این پروژهها انتقال آب بهشت‌آباد از چهارمحال‌و بختیاری به اصفهان است؛ پروژهای که در مقطعی، سازمان محیط زیست خبر توقف آن را داده‌بود اما شواهد حاکی از آن است که بهشت‌آباد همچنان در حال اجراست. افراد محلی گفته‌اند که این پروژه تعطیل نشده و همچنان در حال اجراست ولی به‌نظر نمی‌آید که پروژه به‌صورت کامل متوقف شده باشد، ممکن‌است که سرعت اجرای پروژه کند شده باشد و یا اینکه با محدودیت‌هایی در کار و منابع مالی مواجه شده باشند. براساس شواهد این پروژه تاکنون مجوزی نداشته است اما ممنوعیت قانونی و قضایی برای آن نیز اعلام نشده است. تا زمانی‌که دستور قضایی برای توقف پروژهای صادر نشود، هیچ پیمانکاری پروژه‌اش را تعطیل نمی‌کند مگر اینکه به‌لحاظ قانونی منابع مالی مورد نیاز تامین نشده‌باشد. در پروژه‌های انتقال آب سبزکوه و بهشت‌آباد، مشکل اصلی کمبود بودجه است.
به‌نام شرب به‌کام صنعت
برخی از مسئولان استان اصفهان مدعی هستند که با پروژه انتقال آب گلاب تا افق 1420 ، نیاز آبی جمعیت اصفهان بزرگ را با جمعیت پنج میلیون نفری تامین می‌کنند. هنگامی‌که بحث آب شرب مطرح می‌شود، این توجیه منطقی است؛ ولی وقتی پروژه بهشت‌آباد را به بهانه آب شرب اجرا می‌کنند و آنگاه‌پروژ‌ه‌های دیگری در قالب انتقال یک میلیارد متر مکعب آب به اصفهان را در فریدن اصفهان از سرشاخه‌های دز اجرا‌می‌کنند، صورت مساله فرق می‌کند. رودخانه دز از لرستان سرچشمه می‌گیرد و پس از عبور از منطقه‌ای که در مرز اصفهان و چهارمحال و بختیاری قرار دارد، وارد کارون بزرگ در خوزستان می‌شود. یعنی بخش‌هایی از حوزه آبریز این رودخانه در لرستان، اصفهان و چهارمحال قرار دارد. تمامی این پروژهها به‌بهانه انتقال آب شرب رخ می‌دهد؛ معمولا هنگامی که پروژه‌های انتقال آب را تعریف می‌کنند، یک درصد ناچیزی به عنوان مثال پنج درصد را برای آب شرب اختصاص می‌دهند؛ چراکه آن‌ها نمی‌خواهندمخالف‌سیاست دولت که اعلام کرده است یعنی اجرای تنها پروژه‌های انتقال آب شرب حرکت کنند. مساله‌ای که در تحقیق‌و‌تفحص باید به آن توجه کرد، توسعه صنایع آب‌بری همانند فولادی و کشاورزی در فلات مرکزی ایران است. توسعه‌ای که تنها توهم آب در این استان به‌وجود آورده و در آینده مردم این استان را با بحران زندگی مواجه می‌کند. استان اصفهان به‌دلیل توسعه صنایعی مانند فولاد، رتبه بالایی در تولید ناخالص‌ملی در کشور دارد که همین مساله موجب افزایش نرخ مهاجرت به این استان شده است. فرونشست زمین در مناطقی که صنایع مستقر شده‌اند و توسعه بخش‌کشاورزی، یکی از پیامدهای منفی این توسعه صنعت است. حال پرسش این است چرا تاکنون دولت فریبکاری‌کرده است و به بهانه شرب این همه پروژه برای توسعه صنایع تعریف کرده است. تامین آب شرب را می‌توان تنها با یکی از این پروژهها برای همیشه حل‌کرد. اگر تونل گلاب می‌تواند مشکل را حل کند، چرا این پروژه را اجرا نمی‌کنندو مابقی پروژهها همانند بهشت‌آباد و سرشاخه‌های دز را تعطیل کنند.
تیر خلاص بر کارون با پروژه «ونک»
«ونک» پروژه دیگری است که تیر خلاص را بر کارون زده است. هدف از اجرای این پروژه انتقال آب از استان چهارمحال و بختیاری به شهر رفسنجان در کرمان است. نکته جالب توجه اینجاست که مسئولان استان اصفهان نیز به این پروژه اعتراض کرده‌اند. متاسفانه در فلات مرکزی کشور، ما یک توسعه اشتباه در کشاورزی و صنایع داشته‌ایم و با توهم وجود منابع‌آبی در یک استان دیگر چشم به کارون بزرگ دوخته‌ایم. تمامی این کارها به نابودی کارون بزرگ و در نهایت نابودی خوزستان ختم می‌شود.
دریافت کننده :سولماز ظریفی/ انتشار دهنده : زهره حاجیان
704/700
