به گزارش ایسکانیوز به نقل از روزنامه اعتماد ،آمار رسمی غاصبان شناسنامه در سیستان و بلوچستان بر اساس اعلام ثبت احوال، ۶۶۲ نفر است. غاصبان شناسنامه کسانی هستند که شناسنامه افراد دیگر را با روش‌های مختلف از جمله سرقت، اجاره یا استفاده از شناسنامه فرد مرده غصب کرده باشند. بازار خرید و فروش شناسنامه افراد متوفی یا در برخی موارد افراد زنده در استان سیستان و بلوچستان داغ است. این استان مرزی از سال‌های دور گذرگاهی برای ورود پناهجویان و مهاجران از کشورهای دیگر، به ویژه افغانستان بوده است. مهاجرانی که بسیاری از آنها به صورت غیرقانونی وارد ایران می‌شوند. استان سیستان و بلوچستان از سال ٨٨ به عنوان یکی از مناطق ممنوعه برای مهاجران خارجی شناخته شد. اما این ممنوعیت باعث نشد حضور اتباع خارجی در این استان از میان برود. بلکه اتباع افغان به صورت غیرقانونی و پنهانی در مناطق حاشیه‌ای شهرها زندگی می‌کنند. خرید و فروش شناسنامه مردگان و اجاره شناسنامه، راهی است که بسیاری از این افراد برای داشتن حاشیه امن و فرار از موانع قانونی ناشی از بی‌مدرکی انتخاب می‌کنند. در برخی موارد خرید و فروش شناسنامه افراد ایرانی زنده نیز دیده می‌شود. به عنوان مثال فروش شناسنامه افراد معلول خانواده یا نوزادان تازه متولد شده از سوی خانواده‌ها به اتباع خارجی سبب بی‌هویت شدن عده‌ای از ایرانیان می‌شود.
مسوول دبیرخانه کمیسیون فاقدان شناسنامه و مشکوک التابعین شورای تامین سیستان و بلوچستان می‌گوید: طرح ساماندهی و یکپارچه‌سازی آرامستان‌ها در سطح استان در حال اجراست و در موارد دیگر از جمله سرقت و اجاره نیز مراجع قضایی ورود می‌کنند.
اما بسیاری از مردگان در گورستان‌های رسمی دفن نمی‌شوند که نیازی به ابطال شناسنامه داشته باشند. مرگ افراد در حاشیه شهر و دفن غیرقانونی آنها هم گاهی تبدیل به منبع درآمدی برای خانواده متوفی می‌شود. چرا که بسیاری از افراد نیازمند حاشیه شهر اقدام به فروش شناسنامه مردگان خود می‌کنند. در نتیجه بسیاری از افراد هستند که با شناسنامه مردگان زندگی می‌کنند. از طرف دیگر سیستان و بلوچستان با جمعیت بالایی از ایرانیان بدون شناسنامه روبه‌روست. سال ۹۲ همزمان با آغاز به کار دبیرخانه فاقدان شناسنامه، چهار هزار و ۴۸۰ پرونده فاقدان شناسنامه را تحویل گرفت و سه هزار و ۷۷۷ پرونده نیز از آن زمان تاکنون در این دبیرخانه تشکیل شده است. در مجموع از سال ۹۲ تاکنون حدود ۶ هزار و ۵۷۷ پرونده مورد رسیدگی قرار گرفت و برای ۲۲ هزار نفر در سیستان و بلوچستان شناسنامه صادر شد. این در حالی است که در فاصله سال‌های ١٣٧٤ تا ١٣٩٢ تنها حدود ۱۱ هزار پرونده فاقدان شناسنامه در سیستان و بلوچستان بررسی شد.
مسوول دبیرخانه کمیسیون فاقدان شناسنامه و مشکوک التابعین شورای تامین سیستان و بلوچستان می‌گوید: از سال ۹۲ تاکنون ۵۰۰ پرونده مشکوک التابعین (وجود شک و تردید در سند سجلی افراد) در استان تشکیل و ۳۶۴ پرونده رسیدگی شد و ۱۳۶ پرونده باقی مانده نیز تا پایان ماه جاری رسیدگی می‌شود.
کسی آمار دقیقی از تعداد افراد بی‌شناسنامه ندارد. مطابق آماری که در سال ١٣٩٠ منتشر شد، نزدیک به ٤٠٠ هزار کودک فاقد شناسنامه در کل کشور وجود دارند. این تعداد جدای از بزرگسالان فاقد شناسنامه است. فرقی ندارد در تهران باشند یا در سیستان و بلوچستان. بی‌هویتی آنها را به حاشیه شهرها رانده است یا در مرزهای کوچک روستای محل زندگی‌شان محصورشان کرده. مانند اهالی روستای «گواجوییک» در «قصرقند» استان سیستان و بلوچستان که بخش مهمی از جمعیتش بی‌شناسنامه و بیسواد هستند. بسیاری از بی‌شناسنامه‌ها فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی و اتباع افغان هستند که مطابق قانون تابعیت قادر به دریافت شناسنامه نیستند. تا پیش از سال ١٣٦٧ فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی و اتباع خارجی، مطابق تبصره ماده ١٦ قانون ثبت احوال، موفق به گرفتن شناسنامه می‌شدند. این تبصره در سال ١٣٥٥ تصویب شد و به زنان این امکان را می‌داد که در غیاب شوهران‌شان برای دریافت شناسنامه فرزندان اقدام کنند. در سال ١٣٦٧ مصوبه شورای امنیت ملی، مانع اجرای این قانون شد.
بی شناسنامه‌ها تنها فرزندان زنانی که با اتباع کشورهای دیگر (در بیشتر موارد، کشور افغانستان) ازدواج کرده‌اند نیستند. فرزندان حاصل از ازدواج‌های ثبت نشده و افرادی که نداشتن شناسنامه میراث خانوادگی‌شان است، گروه‌های دیگر هستند. تعداد روستاییانی که نسل به نسل شناسنامه ندارند در استان‌های لرستان، کردستان، خوزستان و سیستان و بلوچستان بیشتر از سایر نقاط کشور است. به گفته یکی از کارشناسان حقوقی اداره ثبت احوال استان سیستان و بلوچستان، طرح هدفمندی یارانه‌ها باعث شد بسیاری از روستاییان و فاقدان شناسنامه به ثبت احوال مراجعه کنند و بسیاری موفق به دریافت شناسنامه شوند. اما همچنان در روستاهای دورافتاده، یارانه هم نتوانسته به شناسنامه‌دار شدن روستاییان کمک کند. در سیستان و بلوچستان کم نیستند زنانی که نه ازدواج شان در جایی ثبت شده و نه همسرشان شناسنامه دارد. در نتیجه فرزندان آنها آمار بی‌شناسنامه‌ها را افزایش می‌دهند.
سیستان و بلوچستان با ۲ میلیون و ۷۷۵ هزار و ۱۴ نفر جمعیت و ۱۸۷ هزار و ۵۰۲ کیلومتر مربع وسعت پهناورترین استان کشور شناخته می‌شود و به دلیل داشتن مرزهای طولانی مشکلات مربوط به هویت، شناسنامه و آسیب‌های ناشی از حضور اتباع غیرقانونی در این استان بیشتر به چشم می‌خورد.
این استان دارای ۱۹ شهرستان است و افزون بر ۱۳۰۰ کیلومتر مرز زمینی با کشورهای افغانستان و پاکستان و ۳۱۰ کیلومتر مرز دریایی در دریای عمان دارد. قرار گرفتن سیستان و بلوچستان در همسایگی ۲ کشور یادشده موجب شده تا اتباع بیگانه از راه‌های غیرقانونی و به وسیله قاچاقچیان انسان وارد این استان شوند. تا زمانی که موضوع ورود غیرقانونی اتباع بیگانه و تعیین تکلیف هویت ایرانیان فاقد شناسنامه حل نشود، بازار خرید و فروش شناسنامه همچنان گرم خواهد ماند.
دریافت کننده :سولماز ظریفی/ انتشار دهنده : زهره حاجیان
704/700
