پایان عمر غول آهنی میانکاله

فیلمی منتشر‌شده از کشتی پهلوگرفته در ساحل میانکاله که عده‌ای به جانش افتاده‌اند و تکه‌‌تکه‌اش می‌کنند، این همان کشتی سوخته مازندران است که چند سالی بود زمینه عکس‌های یادگاری مسافران دریای خزر شده بود؛ کشتی‌‌ای که به تأکید معاون میراث فرهنگی مازندران، ارزش تاریخی نداشته است.

به گزارش ایسکانیوز به نقل از وقایع اتفاقیه ، فرماندار بهشهر چند وقت پیش درباره کشتی سوخته‌ای که به مزایده رفته بود و کمی بعدتر هم در فیلمی نشان داده شد که تعدادی کارگر مشغول تکه‌تکه‌کردن آهن‌هایش هستند، گفته است: «این کشتی متعلق به شرکت نفت بوده که بر‌اساس برنامه‌ریزی انجام‌شده توسط این شرکت در اختیار بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس قرار گرفته بود.»


تبدیل کشتی سوخته به جاذبه گردشگری


سید‌خالق سجادی که بی‌اطلاع از به مزایده‌گذاشتن این کشتی بوده، از تمایلش برای تبدیل این غول آهنی به جاذبه‌ گردشگری در حاشیه میانکاله سخن گفته و یادآوری کرده که این کشتی شباهتی به کشتی یونانی کیش داشته و می‌توانسته رونق گردشگری را در این منطقه به دنبال داشته باشد اما با مزایده‌رفتن آن، این ایده هم محقق نشده است. کشتی سوخته که به نظر برخی جذاب می‌آمده، برای عده‌ای بلای جان بوده است. صیادها، مهم‌ترین شاکیان آن بودند، غول‌ آهنی مزاحم تورهای صیادی بوده و روزی‌شان را کور کرده بود. از آن طرف هم فریاد گروهی از حامیان محیط‌زیست را درآورده بود تا اینکه همین هفته گذشته بدون اطلاع دیگر مسئولان استان، بساطش را از حاشیه میانکاله جمع کردند. او می‌گوید: منطقه میانکاله از جمله ذخایر بیوسفر 9‌گانه ایران بود که به‌خاطر ویژگی‌های منحصربه‌فرد خود در هشتمین برنامه انسان و کره مسکون سازمان ملل متحد به ثبت رسیده و در شبکه ذخیره‌گاه‌های جهانی جای گرفته تا آنجا که این منطقه باید از هرگونه فعالیت غیر‌مرتبط حفاظت شود.


دردسر‌ساز‌شدن کشتی غول‌پیکر


میانکاله مهم‌ترین پناهگاه حیات‌وحش پرندگان ایران بوده که در شمال‌شرقی شهرستان بهشهر و سواحل جنوبی دریای خزر واقع شده است. دشت ناز ساری هم در غرب میانکاله واقع شده و یکی از مهم‌ترین سایت‌های تکثیر در اسارت گونه کمیاب گوزن زرد ایرانی است. با توجه به تقسیماتی که شیلات انجام می‌دهد این کوه آهنی در محدوده‌ای است که تور صیادان به آن ‌گیر کرده و خالی می‌ماند. چند سال پیش حادثه آتش‌سوزی باعث غرق‌شدن کشتی تجاری متعلق به شرکت ملی نفت شد و در ساحل به گل نشست. این کشتی سوخته هم‌اکنون در سواحل شبه‌جزیره میانکاله کناره گرفته و به یک جاذبه برای منطقه تبدیل شده و حتی در تبلیغات هتل مروارید صدرا که نزدیک ساحل امیرآباد بوده جای گرفته است. این کشتی یادآور کشتی یونانی به گل‌نشسته ساحل کیش برای گردشگران است. باوجود گذشت بیش از چهار سال از حادثه آتش‌سوزی که موجب غرق‌شدن کشتی تجاری متعلق به شرکت ملی نفت شد، متأسفانه تاکنون هیچ اقدام مناسبی از سوی متولیان امر انجام نشده است.


سال گذشته بود که اهالی میانکاله از دردسرسازشدن این کشتی در سواحل خبر دادند. این کشتی سوخته که هم‌اکنون به مدت چهار سال در سواحل شبه‌جزیره میانکاله کناره گرفته علاوه بر آلودگی زیست‌محیطی به محلی برای تجمع خلافکاران، معتادان و قاچاقچیان موادمخدر تبدیل شده است. همچنین اخبار دریافتی حکایت از آن داشت که با اینکه این موضوع از سوی دوستداران محیط‌زیست استان به استانداری و دیگر دستگاه‌های اجرایی مرتبط مازندران اعلام شده اما متأسفانه اقدام عملی لازم و تصمیم مناسبی در‌این‌زمینه از سوی ادارات متولی این امر اتخاذ نشده است. کشتی، متعلق به شرکت ملی نفت بوده که برای عملیات تحقیقاتی به کرانه آذربایجان فرستاده می‌شود و بعد از یک آتش‌سوزی در سواحل میانکاله، جایی که مهم‌ترین پناهگاه حیات‌وحش پرندگان است به گل می‌نشیند. در سال‌هایی که کشتی ابزاری برای تبلیغ هتل‌های ساحلی شده بود و مردم با آن به نام «کشتی سوخته» یا «یونانی میانکاله» عکس یادگاری می‌گرفتند، حامیان محیط‌زیست می‌خواستند که فکری به حال این غول سوخته بکنند که خار چشم میانکاله شده بود.


کشتی صفوی در اولویت میراث فرهنگی


اما مهدی ایزدی، معاون میراث فرهنگی مازندران که این کشتی را فاقد جذابیت‌های گردشگری می‌داند، به ایسنا می‌گوید: تاکنون هیچ درخواستی برای تبدیل کشتی به جاذبه‌ گردشگری دریافت نشده است. کشتی در حوزه استحفاظی اداره بنادر و شیلات بود که حتی برای جمع‌آوری آن و به مزایده‌گذاشتنش اطلاعی به ما داده نشده، هرچند آن کشتی فاقد ارزش‌های تاریخی بوده است. او اشاره‌ای به کشتی دیگری در عمق دریای کاسپین می‌کند که به نجات‌بخشی سریع‌تری نیاز دارد و درباره آن بیشتر به ایسنا توضیح می‌دهد: کشتی‌ای که برای ما اهمیت دارد، در عمق آب‌های میانکاله بوده که براساس پژوهش‌های اولیه، قدمت آن به دوران صفویه می‌رسد. اگر قرار است اعتباری گذاشته شود، اولویت ما این کشتی است، نه آن کشتی تحقیقاتی. وی ادامه می‌دهد: متأسفانه تاکنون اعتباری برای پژوهش‌ها و کاوش‌های باستان‌شناسی بقایای کشتی غرق‌شده صفوی تخصیص نیافته که البته در دوره‌ا‌ی این درخواست داده شد اما آن موقع نه اعتبار بود و نه امکاناتی برای باستان‌شناسی زیر آب.

ایزدی درعین‌حال می‌گوید: چند سال پیش برای کاوش‌های زیر آب و نجات‌بخشی این کشتی غرق‌شده و همچنین تعیین اعتبار درخواست داده شد زیرا وضعیت باستان‌شناسی زیر آب در ایران بهتر شده اما حالا با مشکل اعتبار مواجه هستیم. بقایای کشتی صفوی غرق‌شده پیش از سال ۱۳۸۲ در سواحل دریای مازندران در روستای «زاغمرز» به فاصله‌ یک کیلومتری جنوب‌غرب شبه‌جزیره میانکاله کشف شد که اطلاعات بیشتری از آن تاکنون در دسترس قرار نگرفته است. کشتی ۴۰۰‌ساله بندر امیر‌آباد بهشهر، یکی از جاذبه‌های گردشگری استان مازندران است که به دوره صفویه تعلق دارد. باستان‌شناسان معتقدند کاربری این کشتی باربری بوده است. کشتی‌های غرق‌شده نزدیکی بندرهای ایران، از جمله موضوعات باستان‌شناسی زیر آب هستند که هنوز به‌طور جدی، به آن پرداخته نشده است. باستان‌شناسان خروج کشتی صفوی از آب را صلاح نمی‌دانند و معتقدند فرورفتن بخش عظیمی از کشتی صفوی مکشوفه مازندران به زیر ماسه‌ها، بهترین موقعیت را برای حفاظت از کشتی صفویه وجود آورده است.

در سال ۱۳۸۲ در سواحل مازندران و محوطه ساحلی دانشگاه علم و صنعت بهشهر کشتی صفوی در حوالی زاغمرز بهشهر و خانه طبیعت این روستا سر از آب بیرون آورد. با حاضر‌شدن کارشناسان سازمان میراث فرهنگی استان مازندران در محل به سرعت عملیات باستان‌شناسی برای مطالعه و نجات‌بخشی کشتی آغاز شد. آغاز دومین مرحله مطالعات باستان‌شناسی در کشتی اطلاعات زیادی درباره نوع کشتی و قدمت احتمالی آن به دست داد. همچنین مشخص شد در سواحل استان مازندران، استادان ماهری در ساخت‌وساز کشتی یافت می‌شوند. به‌همین‌دلیل باستان‌شناسان خروج کشتی از دل ماسه‌ها را به صلاح آن نمی‌دانند. باستان‌شناسان بر این عقیده‌اند که خروج کشتی صفوی از آب کار درستی نیست و معتقدند فرورفتن بخش عظیمی از این کشتی مکشوفه مازندران به زیر ماسه‌ها، موقعیت بسیار خوبی را برای حفاظت از آن به‌وجود آورده است.

دریافت کننده :سولماز ظریفی/ انتشار دهنده : زهره حاجیان
704/700

کد خبر: 767666

وب گردی

وب گردی