به گزارش خبرنگار ایسکانیوز، امروزه مطالب زیادی با مضمون روان شناسی در حال انتشار و توزیع بین افراد جامعه است. احتمالا اکثر افراد مطالبی را مطالعه کرده اند که به بررسی ابعاد روانی پرداخته شده، بی شک دوران کودکی از قلم نیفتاده است. متخصصان در بررسی هر یک از مشکلات اساسی افراد سری به دوران کودکی و آنچه در این دوران بر او گذشته است خواهند زد. دوران کودکی همانند سایه در همه مقاطع زندگی افراد، به همراهشان است و آثار مطلوب و نامطلوب آن به اشکال مختلف قابل مشاهده است.یکی از موارد مهمی که می تواند این دوره را برای فرد مطلوب یا نامطلوب کند بحث محبت به کودک است. در این زمینه با دکتر حمیرا ورمقانی روانشناس خدمات روان شناسی و مشاوره زندگی به سوالات ما در این زمینه پاسخ می دهد.
از نظر شما محبت به کودکان چه معنایی دارد؟
محبت به کودک یکی از اصول اساسی در تربیت و رشد اوست و می تواند به کودک احساس مثبت و امنیت روانی دهد. برای این که کودک احساس امنیت کند لازم است از طرف والدینش مورد تایید و پذیرش قرار گیرد. این تایید و پذیرش برای کودک به معنای این است که ما تو را صمیمانه دوست داریم و محبت خود را بدون قید و شرطی به تو هدیه می کنیم. توجه به نیاز های روانی کودک از جمله نیاز به دریافت محبت در شکل گیری شخصیت با ثبات و سالم و افزایش اعتماد به نفس او نقش اساسی دارد.کودکان در صورتی که متوجه محبت والدین به خودشان شوند، نسبت به آن ها رفتارهای مثبت و خالصانه بیشتر، علاقمندی، اعتماد و حرف شنوی نشان خواهند داد و بستری برای رشد و تربیت هر چه بهتر کودک فراهم می شود.
آیا والدین برای محبت به کودکان باید رفتار خاصی را در نظر بگیرند؟
پیش نیاز اساسی برای محبت به کودک داشتن ارتباطی سالم و صمیمانه با اوست،در چنین رابطه های بر اساس میزان درک کودک عمل می شود. رابطه ای که در آن، والدین اهداف خود را در جهت درک و فهم کودک دنبال می کنند تا کودک متوجه مقاصد آن ها شود و دچار گنگی نشود. به عبارتی اگه بخواهیم خلاصه و در یک جمله بیان کنیم، زبان کودکان زبان نرم، لطیف و محبت آمیز است.کودکان در دنیای کاملا فانتزی و رویایی زندگی می کنند. آن ها خوشبختی را در گرو حرف های خوب، رفتار دلنشین و رفع نیازهای روانی خود می دانند. مهمترین کسانی که می توانند و یا بایستی به این نیازها به نحو مناسبی پاسخ دهند والدین هستند.
نیازهای روانی کودکان شامل چه مواردی است؟چگونه باید آن را رفع کرد؟
متاسفانه برخی از والدین فکر می کنند همین که نیازهای خوراک، پوشاک و تحصیل کودک را فراهم می کنند کافیست. اهمیت توجه به نیازهای روانی کودک کمتر از اهمیت این نیازها نیست و از منظری بیشتر هم هست. چه خوب است که نیازهای روانی کودک را جزو همان نیازهای اساسی دانست.والدین باید علاوه بر نیازهای اولیه و اساسی کودکان خود به نیازهای روانی و ثانویه کودک نیز توجه و این نیازها را به شکل صحیح و مقبول برآورده کنند. و کودکان خود را طوری تربیت می کنند که از لحاظ روانی غنی شوند و برای جامعه مفید و سازگار باشند.
والدین چگونه باید محبت خود را به کودکان ابراز کنند؟
روش های مختلفی برای ابراز محبت به کودکان وجود دارد در درجه اول والدین کارها و رفتارهای مثبت کودک را حتی اگر بسیار کوچک باشد باید مورد تشویق قرار دهند. چنین والدین همیشه رفتار کودک را تشویق می کنند نه ویژگی های شخصیتی او را. به عنوان مثال می گویند آفرین که اتاقت را مرتب کردی و نمی گویند که آفرین به تو که دختر منظمی هستی. زیرا اگر به هر دلیلی یک بار نتواند اتاقش را تمیز کند احساس می کند بی نظم است و یا این که مورد علاقه والدین نیست.
والدین باید به کودک آموزش دهند که خشم نیز همانند خوشحالی یک نوع هیجان است که باید ابراز شود و ابراز خشم به خودی خود کار بدی نیست بلکه آنچه مهم است نحوه ابراز خشم است. اگر کودک این موضوع را یاد نگیرد، همیشه خشمش را پنهان خواهد کرد و زمانی که خشمش را بروز دهد، عذاب وجدان و احساس گناه به او دست خواهد داد.
همه کودکان ممکن است گاهی کاری انجام دهند که از نظر والدین ناشایست است. والدین خوب می دانند که کودکان ذاتا دارای رفتار نامناسب نیستند بلکه این رفتار حاصل برخورد و رفتار آن هاست که اگر توجه و رسیدگی نشود به یک دور باطل تبدیل می شود. در دور باطل یک رفتار منفی از کودک دیده می شود و یک رفتار منفی از والدین و دوباره از کودک. این دور باطل اگر ایجاد شود کم کم رابطه حسنه و احترام بین آن ها از بین می رود و صمیمیت و محبت رخت بر می بندد.
آیا ترساندن کودک از مسئله ای کار صحیحی است؟
والدین نباید محبت به کودک را وابسته به انجام کاری کنند که مورد پسند خودشان است. پاداش و محبت باید بدون هیچ گونه وعده و شرطی انجام شود مگر در مواردی که والدین از قبل طی مذاکره ای با کودک به رفتاری مشخص شده و تعیین شده رسیده اند. آنها نباید هیج گاه کودک را بترسانند. ترساندن کودک به هر نوعی که باشد اصلا درست نیست و این برخلاف ابراز محبت به کودک است. گاهی والدین با توجیه تربیتی کودک را می ترسانند، که این کاملا غلط است و در این مورد باید به میزان درک و رشد عقلی کودک توجه کرد. با توجه به رشد عقلی کودک در این دوران، آن ها تنها علت این رفتار والدین را عدم دوست داشتن و محبت به خود قلمداد می کنند.
چگونه باید حس مسئولیت پذیری را در کودکان تقویت کرد؟
والدین باید اوج محبت خود را با دادن مسئولیت و استقلال به کودک نشان دهند. زیرا دادن مسئولیت با ارزش های درونی در ارتباط است. دادن مسئولیت به کودک برای او این پیام را دارد که سزاوار بهترین رفتار هستی و او این کار والدینش را نوعی دریافت محبت می داند.والدین موثر ازمیزان اثربخشی صمیمیت زمانی با کودک غافل نیستند. صمیمیت دارای 9 مولفه است که یک مولفه مهم آن صمیمیت زمانی است. صمیمیت زمانی یعنی مدت زمانی که روزانه در فعالیت های صمیمانه افراد مایل هستند با یکدیگر باشند. یکی از حسن های صمیمیت زمانی این است که کودک اهمیت خود را از جانب والدین به طور عینی مشاهده می کند. والدینی که با کودک خود صمیمیت زمانی دارند گزارش های بیشتر و بهتری از ارتباط میان خود و کودکشان را گزارش می کنند.
صمیمیت تفریحی در مباحث روانشناسی به چه معناست؟
همان طور که در قبل، به صمیمیت، اهمیت و تعداد مولفه های آن اشاره شد، صمیمیت تفریحی یک مولفه دیگر از صمیمیت است که در برداشت کودک از محبت والدین نسبت به خودش تاثیر شگرفی دارد. صمیمیت تفریحی عبارت است از نیاز به پرداختن به فعالیت ها و تجارب تفریحی و لذت بخش. ولدین موثر از میزان صمیمیت تفریحی مطلوبی با کودکانشان برخوردار هستند. اکنون که تاثیر دو نوع از مهم ترین صمیمیت ها بر محبت به کودک و برداشت کودک از میزان محبت دریافتی توسط والدین بیان شد بهتر است ارزیابی میزان صمیمیت میان خود و کودک هم مورد توجه قرار گیردچنان چه میزان صمیمیت شما با کودک پایین است، می توانید از همین امروز به برنامه ریزی برای افزایش صمیمیت خود با کودک بپردازید.
محبت به کودکان چه نتایجی را می توانددر پی داشته باشد؟
محبت کردن والدین به کودکان بر همه ابعاد زندگی کودک تاثیر معجزه آسایی دارد. کودکی که معنی و مفهوم واقعی محبت را از نزدیک ترین افراد زندگیش چشیده است، حمایت و محبت در وی درونی شده و خطر آسیب از جانب دیگران برای رسیدن به محبت برای او کمتر است. احتمال انحرافات اجتماعی در آینده برای چنین کودکی بسیار پایین است. یکی از ریشه های عمیق عقده ها، خلاها و اکثر اختلالات روانی حاصل بی مهری والدین، در کودکی است.البته همه موارد گفته شده زمانی صحت دارد که محبت به اندازه کافی، اصولی و صحیح ابراز شود در زمان هایی که محبت غیراستاندارد ابراز شود فرد در معرض آسیب هایی است که دامنگیر اطرافیان هم می شود.
ممکن است برای این آسیب ها مثال بزنید؟
محبت های نابجای والدین باعث شکل گیری این فکر در کودک می شود که من هر کار غلطی هم انجام دهم والدینم با من برخوردی نخواهند داشت. همین روند کم کم منجر به شکل گیری شخصیت آزارگر در فرد می شود.یک جمله قدیمی وجود دارد که می گوید "بچه عزیز است و تربیت او از خودش عزیزتر" این جمله مصداق والدینی است که به تربیت کودکشان اهمیت زیادی میدهند. در صورتی که والدین صرفا به راحتی فرزند دلبندشان توجه کنند و اصول، قوانین و آداب خاصی را رعایت نکنند موجب بدتربیتی در افراد می شوند. کودکی که تحت چنین تربیتی قرار گرفته است در شرایط و مراحل مختلف از همه انتظار دارد که بدون دلیل به او توجه و محبت کرده و پاداش دهند. محبت افراطی باعث می شود کودک در آینده به فردی خودخوداه و پایمال کننده حقوق دیگران تبدیل شود.
گاهی دیده شده که والدین از محبت در جهت منفی استفاده می کنند. مثلا "این کار را بکن تا تو را از برادرت بیشتر دوست داشته باشم". کودک به ناچار برای کسب محبت بیشتر، به کارهای محول شده می پردازد، اما این شیوه باعث می شود کودک به این باور برسد که من زمانی دوست داشتنی هستم که تمامی حرف های دیگران را گوش دهم و مخالف رای آن ها رفتار نکنم. شخصیتهای وابسته، مطیع و منفعل حاصل این گونه تربیتها هستند. البته سکه دو رو دارد، گاهی هم در این گونه تربیت ها دیده شده است که کودک در آینده به فردی چاپلوس و چرب زبان تبدیل می شود.
برای والدینی که به یک اندازه به کودکان خود محبت نمی کنند چه توصیه ای دارید؟
این که والدین محبت به فرزندان را انجام می دهند اما نه به طور برابر، میتواند آسیب دیگری باشد. در این موارد نفرت و خشم سرکوب شده ای در کودک نسبت به برادر یا خواهرش وجود دارد و همیشه در پی ضربه زدن به آن هاست.در مقابل گاهی والدین می گویند من که از اول کودکم را دوست دارم و محبت قلبی به او دارم و این کافی است. اما نه این کافی نیست. این که همه والدین کودکشان را دوست دارند شکی در آن نیست، اما آیا محبتی که ابراز نمی شود تاثیرگذار است؟ آیا کودک از لحاظ عقلی به آن درجه رشد رسیده است که قدرت درک و فهم این گونه رفتار والدینش را داشته باشد؟ پس تفاوت قدرت درک خود و درک کودک را متناسب با سن او در نظر بگیرید و همیشه حتی کوچکترین محبت ها بهتر است ابراز شود. مثلا ممکن است یک روز که کودکتان نشسته است ناگهان دلتان بخواهد او را ببوسید اما به هر دلیلی از دور فقط به او لبخند می زنید. بهتر است از جایتان بلند شوید و بروید و او را در آغوش بگیرید و در عین بوسیدنش به او بگویید که چقدر دوستش دارید.
برای نشان دادن محبت به کودکان چه روش هایی را به والدین توصیه می کنید؟
رفتار و راه های کاملا ساده اما کاربردی وجود دارد که از طریق آن ها، می توان محبت را به کودکان هدیه کرد. برای مثال بیان کامل، اصولی و صحیح تمامی احساسات خود به کودک(احساسات مثبت و منفی)،گوش دادن فعال به کودک در مواقع گفتگو ،توجه کامل به علایق، نیازها، خط قرمز ها و موارد ناراحت کننده کودک و ایجاد اعتماد به نفس در کودک از روش های مختلف می تواند در این زمینه موثر باشد برای مثال کمک به انجام مسائل به طوری که او احساس کند بیشتر کار را خودش انجام داده و توانایی اش را خوب ارزیابی کند، هم چنین دادن مسولیت در کارها نیز یک راه دیگر است.
در پایان به علت اهمیت وافر بحث صمیمیت در هر گونه ارتباطی لازم است که مجددا شما والدین را به آگاهی و شناسایی صمیمیت، مطالعه مطالب مرتبط در این زمینه و نهایتا بررسی صمیمیت میان خود و کودکان دعوت نموده و در صورت نارضایتی کودک از میزان صمیمیت، به بازنگری و برنامه ریزی مجدد بپردازید. مراجعه به متخصص کودک و راهنمایی گرفتن از آن می تواند در افزایش آگاهی شما موثر باشد. فراموش نکنید که شما ظرفیت پرورش بهترین کودک را دارا هستید و می توانید جزو موثرترین و مطلوب ترین والدین باشید. امید است با توجه و عمل به راهکارها، هم زندگی مثبت و خوشایندی برای کودکان بسازیم و افرادی سالم به جامعه هدیه کنیم.
خبرنگار:نیوشا یعقوبی/انتشار:زهره حاجیان
700/701
