به گزارش ایسکانیوز، بر اساس نظر سنجی که ایسکانیوز از روزهای ابتدایی ماه رمضان درباره سریال های تلویزیونی روی سایت قرار داده است تعداد اندکی از مخاطبان کیفیت مجموعه های این ماه را مطلوب دیده اند.
سوال مطرح شده در ایسکانیوز به این شکل عنوان شده است؛ به نظر شما سریال های صدا و سیما در ماه رمضان امسال چه میزان در جذب مخاطب موفق هستند؟
چهار گزینه برای این سوال طرح شده است که عبارتند از: 1- زیاد 2- متوسط 3- کم 4- خیلی کم.
حال نتیجه نظرسنجی را در ادامه ببینید

با توجه به نتیجه گزینه های 3 و 4 می توان دریافت که 80% شرکت کنندگان در این نظرسنجی به طور متوسط کیفیت سریال های تلویزیونی سال 96 را کم ارزیابی کرده اند.

برای اینکه دلایل کاهش استقبال مردم در سال 96 نسبت به سریال های ماه رمضان را مورد بررسی قرار دهیم، توجه به آغاز و تاریخچه این نوع مجموعه های مناسبتی ضروری به نظر می رسد.

پخش سریال در ماه رمضان از سال 70 آغاز شد، در ابتدا این مجموعه ها به شکل اختصاصی برای این ماه ساخته نشدند و تنها تقارن ماه رمضان با عید نوروز باعث شد که سریال هایی که در نوروز پخش می شد رنگ و بوی ماه رمضان داشته باشند. سال های 70، 71 و 72 ماه رمضان با عید نوروز مقارن شد. مجموعه «مهمان» به کارگردانی خسرو ملکان اولین سریالی است که در ماه رمضان پخش شده است. نوروز سال 71 که باز هم با ماه رمضان همزمان بود سریال «تعطیلات نوروزی» پخش شد که این مجموعه را هم خسرو ملکان ساخته است.

سال 72 اما حسن فتحی که در آن زمان کارگردان کمتر شناخته شده بود، مجموعه «همسایه ها» را ساخت. همین سه سال که ماه رمضان با عید نوروز مقارن شد، سریال های مناسبتی هم شکل گرفتند که شبکه های یک و دو آغاز کننده این راه هستند.

در دهه هشتاد سریال های ماه رمضان با جدیت بیشتری دنبال شد و می توان این دهه را اوج سریال های مناسبتی از جهت جذب مخاطبان دانست، موضوع های مجموعه ها در این دهه تغییر بسیاری کردند و سریال ها عموما دو گونه را دنبال کردند؛ کمدی و تخیلی.

«گمگشته»، «یادداشت‌های کودکی»، «چراغ‌های خاموش»، «او یک فرشته بود»، «خانه به دوش» و «بزنگاه» از جمله مجموعه هایی بودند که ماه رمضان از شبکه های مختلف تلویزیونی روی آنتن رفتند.
«او یک فرشته بود» ساخته علیرضا افخمی شروعی بر سریال های تخیلی در ماه رمضان بود، البته پس از پخش این مجموعه و سریال هایی از این دست واکنش های بسیاری به وجود آمد و عده ای مخالفت خود را با تولید مجموعه های ماورایی که سعی در ارشاد مردم داشتند عنوان کردند.

در مقابل این سریال های ماورایی، مجموعه های کمدی هم جای خود را در میان مردم باز کرده و بسیاری را زمان افطار پای تلویزیون می نشاند، «خانه به دوش» یکی از همین آثار تلویزیونی کمدی است که رضا عطاران آن را کارگردانی کرده است و در سال 83 با استقبالی که از آن شکل گرفت آغازگر سریال های کمدی ماه رمضان شد و بسیاری آن را به عنوان بهترین سریال ماه رمضان می دانند.

با افزایش علاقه مردم به سریال های ماه رمضان، 4 شبکه تلویزیونی در این ماه آنتن خود را در زمان افطار به مجموعه های تلویزیونی اختصاص دادند و شبکه های یک، دو، سه و پنج، کانال هایی هستند که سریال های مناسبتی پخش کردند.ساخت مجموعه های با کیفیت مناسب در ماه رمضان و استقبال مردم از این مجموعه ها باعث شد تا بازیگران شناخته شده ای که در دهه هشتاد به عنوان ستارگان سینمایی نسل جوان حضور داشتند بخت خود را برای حضور در این سریال ها امتحان کنند. سال 85 محمدحسین لطیفی، «صاحبدلان» را ساخت که باران کوثری و پوریا پورسرخ در آن به ایفای نقش پرداختند.

سال 86 را شاید بتوان یکی از بهترین سال های تلویزیون در جذب مخاطب در ماه رمضان دانست، در این سال حسن فتحی سریال «میوه ممنوعه» را برای شبکه دو ساخت. مجموعه ای که از عشقی ممنوعه حرف می‌زد و داستان علاقه و عشق حاج یونس ( با بازی علی نصیریان) به دختر جوانی به نام هستی (با بازی هانیه توسلی) را به تصویر کشید.

روزهای اوج تلویزیون در ساخت سریال های ماه رمضان دوام چندانی نیافت و دهه 90 در حالی که انتظار می رفت، صدا و سیما بتواند درک بهتری از مخاطب و موضوعات مورد علاقه او داشته باشد کم کم مخاطبان خود را از دست داد و سریال های کمدی و ماورایی که ژانرهای مورد علاقه مردم هستند جای خود را به موضوعات جدی تر و بدون توجه به نیاز مخاطب دادند.

یکی دیگر از دلایل کم فروغی مجموعه های ماه رمضان در دهه نود کم شدن تولید است، به طوری که شبکه پنج از سال 91 تا کنون هیچ مجموعه برای ماه مبارک رمضان نساخته است. شبکه سه هم سال 95 سریالی برای پخش در این ماه نداشت و در ادامه تولیدات محدود صدا و سیما در این ماه، امسال شبکه دو هم مجموعه ای را برای پخش در ماه رمضان تولید نکرد با این حال «رستاخیز تفنگ ها» محصول سال1392 تلویزیون المنار لبنان و با موضوع مقاومت مردم سوریه و لبنان علیه استعمار فرانسه در خلال دهه 1920 است.
امسال سازمان صدا و سیما تنها دو مجموعه را به مناسبت ماه رمضان پخش کرد؛ «زیر پای مادر» و «نفس»،که با توجه به نظرسنجی ایسکانیوز، مورد استقبال مردم قرار نگرفته اند.
اما با این وجود که دهه 90 نتوانسته در راضی نگه داشتن مردم نسبت به سریال های ماه رمضان موفق عمل کند، این دهه یک مجموعه ماندگار دارد و آن هم «پایتخت 4» ساخته سیروس مقدم است که در روزهای ماه رمضان سال 94 روی آنتن رفت و به دلیل آشنایی مخاطبان با فصل های گذشته این سریال مورد استقبال بسیاری قرار گرفت.

جبار آذین، منتقد سینما و برنامه های تلویزیونی، درباره کیفیت مجموعه های ماه رمضان، به ایسکانیوز، گفت: روزگاری در صدا و سیما حتی سریال‌های متوسط طنز یا خانوادگی و اجتماعی تلویزیون با مخاطبین گسترده روبرو می‌شد اما این مقوله نتوانست در بلندمدت باعث شود تا رسانه ملی این مسیر را ادامه بدهد.
او افزود: جدا از مسائل داخلی سازمان که در سالهای اخیر بر مشکلات و مسائل آن افزوده شده یکی از دلایل عدم تولید سریال‌های خوب، یا فیلم‌های تلویزیونی مطلوب در تلویزیون اعلام و در عمل ارائه نظرهایی در مورد کمبود بودجه در این سازمان است. با این وجود همچنان هنوز هم سریال‌های متوسط و زیرمتوسط در تلویزیون ساخته می‌شود گرچه توجیه مناسبی برای کم کاری سریال‌های قوی و جذاب اجتماعی تلویزیونی نیست اما همین مساله باعث رانده شدن جمعی زیادی از هنرمندان از تلویزیون شد.
او ادامه داد: گرچه آنهایی که دیگر جایی در تلویزیون نداشتند به ناچار به شبکه خانگی روی آوردند و به خاطر امرار معاش فیلم‌ها و سریال‌های متوسط ساختند. اما این روند باعث شد که جای تولید برنامه‌ها، فیلم‌ها و مجموعه‌های مناسب اجتماعی از تلویزیون خالی بماند تا اکنون که فقر مضاعف سریال سازی در تلویزیون به شدت آشکار شده و دیگر نه در ایام مناسبتی نه در سایر موارد دیگر مخاطب چندان شاهد مجموعه‌های خوب در تلویزیون نیست. آذین درباره جایگاه سریال های ماه رمضان در جامعه، گفت: یکی از ایام خاص که در گذشته توانسته بود جایگاه مطلوبی در تلویزیون در میان خانواده‌ها باز کند و به ایجاد نوعی آشتی با تلویزیون در مردم دامن زده بود مجموعه‌های کم و بیش خوبی بود که در ماه مبارک رمضان تولید می شد. مجموعه‌هایی که گرچه بعضی از آنها ارتباط مضمونی و محتوایی با ماه مبارک رمضان نداشتند اما همین اندازه از محتوای معنوی یا مسائل اجتماعی که در ارائه آنها از زبان طنز استفاده شده بود، باعث می شد آن مجموعه ها مخاطب داشته باشند اما این هم متاسفانه از مردم دریغ شد تا به آنجا که ما امسال فقط شاهد دو مجموعه اجتماعی در رسانه ملی بودیم.
او اظهار کرد: مجموعه‌های امسال علی رغم اینکه عوامل حرفه ای در تولید آنها نقش داشتند و امتیازهایی به لحاظ داستانی و ساختار هنری برای آنها قابل ارایه است اما هیچکدام نتوانستند انتظار و توقع مخاطبین میلیونی تلویزیون را برآورده کنند.
این منتقد افزود: مجموعه "زیر پای مادر" از نظر فیلم‌نامه در مجموع فیلم‌نامه محکم و قوی داشت اما به دلیل تکرار فضاها، آدم‌های مشابه و دیالوگ هایی که پیشتر مخاطب نمونه های آن را در سیما و سینما در دیگر آثار سعید نعمت‌الله دیده است، سریالی تکراری بود.
آذین ادامه داد: از آن سو در شبکه سه ما شاهد پخش سریال "نفس"سومین ساخته سیاسی – اجتماعی جلیل سامان بودیم، این سریال همچنان مضمون عشق را در خود داشت به اضافه اینکه از چاشنی مسائل آسیب‌های اجتماعی و خانواده بهره برده بود.
"نفس" با اینکه سریال بدی نیست اما از دیگر مجموعه های جلیل سامان جلوتر به حساب نمی‌آید به ویژه اینکه در قسمت‌های پایانی با رویکرد این سریال که مسائل جاری انقلاب را به تصویر می کشد، چندان موفق نیست چون بسیار گذرا و سطحی به این مسائل پرداخته است.

جبار آذین درباره دلایل ساخته نشدن، مجموعه های کمدی در ماه رمضان مانند سال های گذشته، گفت: این مساله دلایل متعددی دارد. یکی از دلایل آنها نبودن سازندگان آن نوع آثار و همکاری نکردنشان در تلویزیون است. بسیاری از کسانی که طنزها و کمدی ‌های اجتماعی مناسبتی می ساختند دیگر با تلویزیون به دلایل مختلف قطع همکاری کرده اند. نه به خاطر اینکه تلویزیون مشکلات بودجه دارد که به خاطر نداشتن تعامل و دعوت از هنرمندان سبب شده اینها جای دیگر فعالیت کنند.

او افزود: در واقع نگاه خاصی که امروزه در تلویزیون مسلط است و دور بودن هنرمندان حرفه‌ای از تلویزیون و به نوعی اعمال سلیقه شوراهای مختلف سیاستگذاری تلویزیون سبب شده عمدتا سریال ها و مجموعه‌هایی در تلویزیون ساخته شود که به قول خودشان کم هزینه‌تر، به روزتر و متوسط باشد.

آذین اظهار کرد: اما اینگونه مجموعه ها برای ملت و مخاطب راضی‌کننده نیست لذا عدم همکاری هنرمندان حرفه‌ای، سرگرم شدن مدیران تلویزیون و برنامه سازان آن به یکسری مسائل پیش پا افتاده‌ای که ارتباطی با جامعه ما ندارد انگیزه‌ها و دلایل اصلی تولید نشدن مجموعه‌های طنز و ماورایی است که در دوره ای طرفداران بسیاری داشت.

او ادامه داد: وقتی اصل قضیه دچار اشکال است یعنی سیاست درستی وجود ندارد برای تولید آثار و هنرمندانی نیستند تا این نوع آثار را تولید کنند طبیعی است تلویزیون به همین آثار ضعیف بسنده می‌کند اما این بسنده کردن تلویزیون مورد پسند مخاطب نیست و در واقع صریح باید عنوان کرد رسانه ملی به دلیل نداشتن آثار مناسب ماه رمضان امسال کاملا ناموفق بود.

ماه رمضان فرصت بسیار مغتنمی برای جذب مخاطب است.لحظات افطار و در کنار هم قرار گرفتن خانواده فرصتی دوسه ساعته به وجود می آورد که می تواند برای دیده شدن مجموعه ای بسیار مناسب باشد. تجربه سال های پیش نشان داده که سریال های مناسبتی و کمدی از استقبال بیشتری برخوردار می شنوند و مجموعه ای اگر چاشنی طنز داشته باشد می تواند میزان بسیار چشمگیری مخاطب را پای تلویزیون بنشاند. چیزی که در سال های اخیر در رسانه ملی نادیده گرفته شده است. صداوسیما اخیرا به دلیل عدم تفاهم با دست اندرکاران مجموعه کلاه قرمزی هم به شدن در مظان اتهام و هجمه قرار گرفته است و گویی این رسانه در جذب حداقل رضایت مخاطبان ناکام مانده است.

501