به گزارش ایسکانیوز منطقه حفاظت‌شده ارژن و پریشان در بخش جنوبی رشته‌کوه‌های زاگرس و در ۶۰ کیلومتری شیراز قرار دارد. بلندترین ارتفاعات این منطقه رویشگاه سرو کوهی است. کمی پایین‌تر از قله، جنگل بلوط شروع شده و بخش عمده منطقه را تا دشت برم می‌پوشاند. این منطقه در سال ۱۳۵۱ با وسعت ۱۹۱ هزار هکتار به‌عنوان پارک بین‌المللی انتخاب و در سال ۱۳۵۳ با وسعت ۶۵ هزار هکتار به‌عنوان منطقه حفاظت‌شده معرفی شد. مدیر مرکز زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی جنوب کشور (مرکز شیراز) با اظهار نگرانی از افزایش فرونشست زمین در استان فارس و ایجاد فروچاله‌ها به مهر گفت: طی آخرین بازدیدی که از دریاچه ارژن داشتیم متأسفانه تعداد فروچاله‌های این دریاچه بیشتر شده است.
طهمورث یوسفی ادامه داد: از زمان خشک‌شدن این دریاچه دو فروچاله در بستر آن به وجود آمد که متأسفانه طی چند سال گذشته این فروچاله‌ها عمقشان بیشتر شده است.
وی افزود: درحال‌حاضر نیز تعداد این فروچاله‌ها به 6 مورد رسیده که این موضوع نگران‌کننده است. مدیر مرکز زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی جنوب کشور (مرکز شیراز) با اشاره به اینکه عمق برخی از این حفره‌ها از چهار متر بیشتر است، اظهار کرد: در بازدید اخیر عمق برخی از این حفره‌ها به حدی زیاد بوده که یک حیوان در آن افتاده و تلف شده بود.
وی با اشاره به اینکه یکی از دلایلی اصلی ایجاد این فرونشست‌ها استفاده بی‌رویه از منابع آبی است که خطرات زیادی را به همراه دارد، گفت: اولین حفره و فرونشست زمین در جنوب کشور و استان فارس در این دریاچه حدود ۱۵ سال قبل ایجاد شد و طی چند سال گذشته به‌دلیل برداشت بی‌رویه آب یک فروچاله یا حفره در این دریاچه ایجاد شده بود. یوسفی با اظهار نگرانی از تکامل و ایجاد این دو فروچاله افزود: این فروچاله‌ها منجر به بلعیدن آب دریاچه شده و در درازمدت می‌تواند تأثیرات زیادی داشته باشد. وی با اشاره به اینکه این دریاچه روی گسل قرار دارد، بیان کرد: این دریاچه روی گسل فعال راستگرد قرار دارد که این موضوع نیز در تشدید فروچاله‌ها تأثیرگذار است. مدیر مرکز زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی جنوب کشور (مرکز شیراز) گفت: یکی از دلایل اصلی این امر و خشک‌شدن دریاچه دخالت انسان بوده زیرا با حفر چاه و کشاورزی اطراف دریاچه از ورود آب به داخل آن جلوگیری کرده که در نهایت منجر به خشک‌شدن آن شده است. وی با اشاره به اینکه پدیده فرونشست زمین ناشی از برداشت آب‌های زیرزمینی بیشتر از میزان بارندگی‌هاست، اظهار کرد: زمانی که میزان برداشت از آب‌های زیرزمینی بیشتر از میزان تغذیه آبخوان‌ها باشد، سطح آب زیرزمینی پایین رفته و فرونشست رخ خواهد داد.
وی گفت: حداقل باید به جلوگیری از ادامه فعالیت چاه‌های حفرشده غیرمجاز که در بسیاری موارد تعداد آنها از چاه‌های مجاز بیشتر است، مبادرت کرد، در غیر این صورت و با ادامه روند موجود، ضمن ازدست‌دادن بخش‌های عظیمی از منابع آب برای همیشه، پدیده‌هایی نظیر فروچاله‌ها و فرونشست‌های ناحیه‌ای با ابعاد نامعلوم و با آسیب‌های جبران‌ناپذیر باز هم به وقوع خواهد پیوست. یوسفی همچنین خواستار فنس‌کشی در این محدوده شد و تأکید کرد: دستگاه‌های ذی‌ربط باید نسبت به فنس‌کشی در این محدوده یا حتی نصب تابلوی خطر اقدام کنند زیرا نه‌تنها عمق این حفره‌ها زیاد است بلکه ترک‌هایی نیز در این محدوده دیده می‌شود که نگران‌کننده است، ازاین‌رو، باید به مردم هشدار داده شود. پیش‌ازاین عضو هیأت علمی دانشگاه شیراز درباره ایجاد دو حفره دریاچه ارژن گفته بود: این سوراخ‌ها یا فروچاله‌ها در دشت ارژن طبیعی بوده و از سال‌ها قبل وجود داشته است. عزت‌الله رئیسی افزود: زمانی که دریاچه ارژن خشک می‌شود این فروچاله‌های کاستی بیرون آمده و نمایان می‌شود اما در زمان پرآبی این فروچاله‌ها به‌دلیل عمق آب قابل رؤیت نیست. وی با بیان اینکه در زمان پرآبی این فروچاله‌ها پوشانده می‌شوند، ادامه داد: طی ۱۰ سال گذشته به‌دلیل حفر چاه در بالادست دریاچه یا در چشمه ارژن ورودی آب آن‌قدر به دریاچه کاهش یافت که ارژن خشک شد. وی ادامه داد: دو عامل خشکسالی و حفر چاه‌های متعدد در اطراف دریاچه ارژن باعث خشک‌شدن دریاچه و در نهایت نمایان‌شدن این فروچاله‌ها شد. دبیر قطب زمین‌شناسی زیست‌محیطی استان فارس افزود: در گذشته هر 6 سال یک‌بار دریاچه خشک می‌شد اما هم‌اکنون پنج سال است که این دریاچه خشک شده و مشکلاتی برای آن به‌وجود آمده است.
پریشانی پریشان
وقایع اتفاقیه نوشت : علاوه بر وضعیت ارژن، دریاچه پریشان نزدیکی این منطقه نیز اوضاع خوبی ندارد. خشکی دریاچه پریشان پدیده امروز و دیروز نیست، از سال‌ها پیش وقتی خشکسالی‌های استان فارس شدت گرفت و کشاورزان منطقه بی‌محابا با چاه‌های مجاز و غیرمجاز، شیره جانش را مکیدند روزگار خشکی و زوالش شروع شد. سال‌هاست آبی در بساط ندارد جز یک برکه کوچک که بازماندگان تالاب در آن زندگی می‌کنند. در کنار خشکی دریاچه سودجویان هم هرازگاهی نیزارهایش را به آتش می‌کشیدند یا از باقیمانده آبی که در زیرزمین وجود داشت به پای کشاورزی سنتی منطقه ریختند. حالا دریاچه هیچ چیز ندارد، نه آب دارد و نه امید به بازگشت حیات، از همان روزهایی که «شنگ» (جانوری گوشتخوار از خانواده راسویان که در تالاب زندگی می‌کرد) خانه‌اش را ترک کرد، حیات هم از تالاب رفت. آخرین چشمه آبدار تالاب هم اخیرا خشک شد تا ضربه آخر را به ناکامی‌های این چند‌ساله تالاب زده باشد.
حالا پریشان بعد از این همه بحران و مشکل، خودش بسترش را به آتش می‌کشد، تالاب ظرف یک هفته اخیر در حال خودسوزی است اما باز هم صدای این همه پریشانی گوش کسی را نمی‌آزارد. دبیر مؤسسه ۱۳ فروردین شهرستان کازرون با اظهار نگرانی از خشک‌شدن چشمه بنگ به‌عنوان آخرین چشمه آبدار دریاچه پریشان می‌گوید: طی چند روز گذشته و با بالارفتن دما در شهرستان کازرون چشمه بنگ به‌عنوان تنها دریاچه آبدار دریاچه نیز به‌طور کامل خشک شد، خشک‌شدن چشمه بنگ باعث به خطر‌افتادن حیات زیستمندان تالاب شده است. این چشمه تنها چشمه باقیمانده دریاچه پریشان بود که در این مدت با خشک‌شدن کامل دریاچه تا حدودی آبدار بود و با ایجاد برکه‌ای در اطراف آن زیستمندان در برکه زندگی می‌کردند. علی‌اکبر کاظمینی سال‌هاست که غم تالاب را می‌خورد، سال‌هاست که روحش با پریشانی‌های تالاب درآمیخته است. او می‌گوید: خشک‌شدن چشمه بنگ تأثیر زیادی در به خطر‌افتادن حیات دریاچه دارد، طی چند روز گذشته این دریاچه دچار آتش‌سوزی شد و به‌دلیل فراهم‌بودن شرایط برای گسترش آتش‌سوزی امکان مهار آن وجود ندارد، درحال‌حاضر بستر دریاچه پوشیده از مواد تا است. ازاین‌رو، مهار آتش با مشکلاتی روبه‌رو است. کاظمینی معتقد است که در صورتی که هر چه سریع‌تر برای احیای دریاچه گام‌هایی برداشته نشود به‌طور حتم باید منتظر وقوع اتفاقات ناگوارتری بود. کاظمینی درباره خودسوزی پریشان هم می‌گوید: گمانه‌هایی نیز در مورد چرایی این پدیده مطرح شده که از جمله آن می‌توان به جریانات آتشفشانی، حرکت آب‌های گرم در زیرزمین و رسوبات کف دریاچه ناشی از گیاهان اشاره کرد. فرضیه جدی‌تر درباره خودسوزی دریاچه مربوط به رسوبات و املاح کف دریاچه بوده که به خاطر خشک‌شدن دریاچه تحت فشار قوی قرار گرفته و به شکل این پدیده بروز کرده‌اند.
704
