مهدی عامری*
مسائل اجتماعی جامعه پدیده‌هایی هستند که در مسیر تحولات اجتماعی بر سر راه توسعه ، یعنی بین وضعیت موجود و وضعیت مطلوب قرار می‌گیرند و مانع تحقق اهداف و تهدید کننده ارزش‌ها و کمال مطلوب‌ها می‌شوند رو در نتیجه مشکلاتی را برای جامعه به وجود می‌آورند که نیازمند حل و مرتفع شدن است.
مسائل اجتماعی سه ویژگی اساسی دارند :ذاتا اجتماعی هستند، به صورت مستقیم از ساختار نظام اجتماعی سرچشمه می‌گیرند و از همان آغار پیدایش خواست و اراده اجتماعی برای مقابله با خود را نیز پدید می‌آورند.
این مسائل اجتماعی به عنوان پدیده‌های نامطلوب اذهان نخبگان و افکار عمومی مردم را به خود مشغول می‌دارند. به طوری که نوعی وفاق و آمادگی جمعی برای مهار آنها پدید می‌آید و مقامات رسمی کشور را به چاره جویی و اقدام عملی در جهت اصلاح و رفع و یا پیشگیری از انها وا می‌دارد.
مسائل اجتماعی در همه جوامع، از بسیار ساده گرفته تا بسیار پیچیده وجود دارد ، اگرچه گاهی صورت ظاهری این مسائل در جوامع مختلف شباهت هایی كم وبیش قابل توجه را به نمایش می‌گذارند اما تمایزات ساختاری جوامع موجب می‌شود كه این مسائل به ظاهر مشابه به سرشتی كاملا متفاوت و متمایز داشته باشند. حتی در یك جامعه واحد نیز مسائل اجتماعی یگانه در مقاطع زمانی متفاوت جلوه‌ها و دلالت‌هایی كاملا متفاوت دارند كه مستقیما از ساختار نظام هنجاری مسلط سر چشمه می‌گیرد.
علاوه بر این، اموری كه در شرایط اجتماعی معین مسئله تلقی می‌شوند ممكن است در شرایطی دیگر مسئله اجتماعی محسوب نشوند. بنابراین مسائل اجتماعی اساسا به شرایط ساختاری و زمینه ای زندگی اجتماعی در هر جامعه معین و دوره‌های زمانی معینی از تاریخ جامعه بستگی دارند.
مسائل اجتماعی به نوعی در برگیرنده شکل‌هایی از رفتار منحرف (از قبیل جرم ، بزهكاری نوجوانان ،روسپیگری، بیماری‌های روانی ، اعتیاد به مواد مخدر ، خود كشی و ...) و كشمكش‌های اجتماعی ( نظیر تنش‌های قومی ، خشونت‌های خانگی ، در گیری‌های صنعتی و امثال آن ) هستند. به همین دلیل دامنه مسائل اجتماعی تقریبا نامحدود است و می‌تواند پدیده‌های متنوع از استانداردهای كاهش یابنده سواد گرفته تا انحطاط اخلاق كاری را در برگیرد . البته راه حل‌های پیشنهادی نیز كاملا متفاوت هستند، در مورد مسائل اجتماعی موجود در ایران نیز می‌توان جوانی جمعیت، اشتغال ، بیكاری ، آموزش وپرورش ، مهاجرتهای روستایی ، گسترش شهر نشینی ، اعتیاد،روسپیگری، افزایش فواصل طبقاتی میان غنی و فقیر، مشاركت اجتماعی ، حقوق شهروندی ، میل به خشونت در عرصه های فردی و اجتماعی ، فساد و تبعیض ، امنیت غذایی ،تعارض سنت و مدرنیته و ... را نام برد كه افراد و گروه‌ها به صورتی متفاوت در معرض این مخاطرات قرار دارند كه طرح و شناسایی علمی آنها مستلزم وجود واحد اجتماعی مشخص ، اصحاب اندیشه ، تعامل صحیح و مناسب بین اندیشمندان اجتماعی و اعضا واحد اجتماعی ذیربط و بالاخره وجود فضای فكری و اجتماعی مناسب است.
*کارشناس ارشد علوم اجتماعی و مدرس دانشگاه
