به گزارش خبرنگار گروه اقتصادی ایسکانیوز؛ دریاچه‌ی ارومیه بزرگ‌ترین دریاچه‌ی داخلی ایران و دومین دریاچه‌ی بزرگ آب‌شور دنیا است. آب این دریاچه بسیار شور بوده و بیشتر از رودخانه‌های زرینه‌رود، سیمینه‌رود، تلخه رود، گادر، باراندوز، شهرچای، نازلو و زولا تغذیه می‌شود. این روزها دریاچه ارومیه حال خوشی ندارد به طوری اکثر مواقع تا حد کما نیز پیش رفته است. عامل اصلی خشکی این دریاچه به سال های گذشته برمی‌گردد. دریاچه ارومیه به دلیل سهل‌انگاری مسئولان و مدیران زیر مجموعه در آستانه خشکی قرار گرفته است. این دریاچه بیشتر بخاطر احداث چاه‌های کشاورزی و تخلیه آب‌های زیرزمینی در مرز نابودی قرار گرفت. طی سال‌های گذشته سعی کردند که با انتقال آب از سد ارس و باروری ابرها و تخصیص اعتبار آن را نجات دهند اما متاسفانه گزینه های مطرح شده با مخالفت روبه رو شد و دریاچه ارومیه هر روز نحیف و لاغرتر روزگار گذراند.

کارشناسان ابراز داشتند در صورت خشک شدن این دریاچه هوای معتدل منطقه تبدیل به هوای گرمسیری با بادهای نمکی خواهد شد و زیست‌محیط منطقه را تغییر خواهد داد. همچنین در صورت خشک شدن دریاچه بسیاری از از مواد سمی هوازی شده و خطرات بیماری‌های تنفسی برای زیست‌بوم و مردم منطقه به وجود خواهد آورد. با این حال هنوز اقدام جدی برای نجات دریاچه صورت نگرفته و کارشناسان و فعالان محیط زیست اعتقاد دارند خطر خشک شدن دریاچه ارومیه تا شعاع ۵۰۰ کیلومتری این دریاچه را تهدید می‌کند.

پرویز کردوانی پدر علم کویرشناسی در گفت و گو با خبرنگار گروه اقتصادی ایسکانیوز؛ در خصوص مشکلات دریاچه ارومیه گفت: دلایل بسیاری برای خشک شدن دریاچه ذکر شده است از جمله خشکسالی، احداث بزرگراه بر روی دریاچه، و استفاده بی‌رویه از منابع آب حوزه آبریز دریاچه است و متاسفانه این موضوعات به صورت جدی پیگیری نشد.

او تصریح کرد: یکی از طرح‌هایی که برای نجات دریاچه ارومیه مطرح شده انتقال آب از حوضه‌های آبریز دیگر از جمله رود ارس است. به گفته‌ی نادر قاضی پور نماینده مردم ارومیه در مجلس، تنها راه نجات دریاچه ارومیه آب‌های رود ارس و شهرستان پیرانشهر است. اما این ایده با مخالفت‌هایی روبروست. در مرداد ماه سال ۱۳۹۰ مجلس شورای اسلامی با دو فوریّت طرح انتقال آب به دریاچه ارومیه موافقت نکرد و این امر به احتمال زیاد به بحرانی‌تر شدن اوضاع دریاچه دامن زد.

پدر علم کویرشناسی اضافه کرد: همچنین طرح نکاشت در اطرف دریاچه ارومیه بود. در این خصوص 750 دانشمند داخلی و خارجی نظر داده بودند که این طرح می‌تواند به کمک دریاچه بشتابد اما این موضوع با اعتراض شدید روستاییان مواجه شد. هم‌اکنون 700 روستای اطراف دریاچه ارومیه با کمبود آب مواجه هستند.

او ادامه داد: برهمین اساس دولت یازدهم نجات دریاچه ارومیه از بحران کنونی پس از شکل گیری دولت حسن روحانی را مورد تأکید قرار داد و کارگروه ملی نجات دریاچه ارومیه با مدیریت معاون اول رئیس جمهوری تشکیل شد. موضوعاتی همچون مقابله با ریزگردها، وضعیت کشاورزی و الگوی کشت در منطقه و تعداد زیاد چاه‌های آب مورد بررسی قرار گرفته است.

کردوانی در بخش دیگری از سخنان خود به نامه ای که نادر قاضی پور سال ها پیش به عنوان نماینده مجلس نوشته و برای او ارسال کرده است اشاره و تصریح کرد: او در این نامه از من خواست تا برای دریاچه ارومیه چاره ای بیاندیشم اما وقتی از نزدیک مشاهده کردم که چاه های زیادی اطراف دریاچه را احاطه کرده است گریه کردم و گفتم این دریاچه دیگر احیا نخواهد شد.

پدر کویرشناسی ایران در ادامه از چند طرح به عنوان طرح هایی خیالی یاد کرد و گفت: اتصال دریای خزر به خلیج فارس، احیای دریاچه جازموریان، شکافتن رشته کوه البرز برای نفوذ رطوبت هوا به مناطق مرکزی کشور، جنگل‌کاری و طرح تغییر آب و هوا با ایجاد دریاچه های مصنوعی که در سال های گذشته مطرح شده است از جمله طرح های خیالی و غیر قابل اجراست.

او افزود: طرح اتصال دریای خزر به خلیج فارس که از سال های دور مطرح بود در زمان دولت دهم نیز مطرح شد و همان موقع از دفتر رئیس جمهور با من تماس گرفتند و علت مخالفت من را جویا شدند و عنوان کردند که احمدی نژاد اصرار بر اجرای این طرح دارد اما این طرح خیالی و غیر قابل اجراست.

پدر علم کویرشناسی افزود: به چند دلیل نمی توان آب به دریاچه ارومیه انتقال داد؛ در درجه اول باید نمک جمع‌آوری شود این دریاچه 32 میلیارد مترمکعب آب داشته اما به دلیل شوری امکان پرورش ماهی نبود، حالا که قرار است 12 میلیارد متر مکعب یعنی یک سوم دریاچه احیا شود اگر همراه با نمک باشد شبیه بحرالمیت خواهد شد بنابراین آب با نمک غلیظ شده چیزی بدست نمی‌آید.

او اضافه کرد: بعضی‌ها می‌گویند اگر دریاچه احیا نشود ریزگرد این دریاچه تمام استان های آذربایجان شرقی و غربی و کل کشور را فرا می‌گیرد در حالی که چنین نیست اولا نمک دریاچه بلور است و ریزگرد ندارد به طوری که طی 9 ماه از سال این منطقه بارندگی دارد وقتی باران می بارد دیگر ریزگردی وجود ندارد شبیه گل شده، اگر نمک جمع شود چند مسئله حل خواهد شد؛ نخست اینکه ریزگردی وجود ندارد و دوم اینکه دورتادور دریاچه را با هزاران میلیارد تومان جنگل کاری کردند که باد نمک را به سمت آذربایجان شرقی هدایت نکند. بنابراین اگر نمک جمع شود هزاران میلیارد تومان صرفه جویی می شود که بیانگر تحقق اقتصاد مقاومتی است.

پدرعلم کویرشناسی تاکید کرد: حتی کلانتری دبیر ستاد ملی احیای دریاچه ارومیه چند روز پیش در کرمان گفتند 40 درصد عامل اصلی خشکی دریاچه ارومیه کشاورزان هستند به همین منظور کشاورزان باید 40 درصد از آب خود را از طریق آبیار قطره‌ای به دریاچه اختصاص دهند.

کردوانی گفت: تمام درختان اطراف دریاچه تا چندین متر در زمین ریشه دوانده اگر آبیاری قطره‌ای کنند خشک خواهد شد. چرا که آنها معتقدند با روش آبیار قطره‌ای و کاشتن گیاهانی که به آب کمتری نیاز دارد می توان سالی 300 میلیارد متر مکعب آب صرفه جویی کرد در حالی که چنین نیست.

کردوانی خاطرنشان کرد: به نظر من باید آب صنعت، کشاورزی و شهر را نصف و یا حتی به یک سوم کاهش دهند اما در کنار آن برنامه ریزی دقیقی انجام شود به طوری که مثلا وقتی یک چاه کشاورزی بسته می شود در کنا ر آن شغلی ایجاد شود تا روستاییان مجبور به مهاجرت نشوند.

پدرعلم کویرشناسی بر لزوم استفاده از تجربه جهان تاکید کرد و گفت: استرالیا تجربه خوبی در زمینه مدیریت منابع آب دارد که می توان از آن استفاده کرد.

او با تاکید براینکه ما نمی‌خواستیم دریاچه خشک شود گفت: عدو شود سبب خیر گرخدا خواهد، بنابراین نکته دیگر این است که نمک دریاچه ارومیه منبع درآمدی بزرگ برای کشور است باید آن را جمع‌آوری کرد و در چاه های نفتی و پتروشیمی و در ساخت خمیردندان از آن بهره گرفت چرا که هم‌اکنون ایران ماده اولیه خمیردندان در جهان را در اختیار دارد که باید به جهانیان اعلام شود.

در ادامه نادر قاضی پور گفت: بارها تاکید کردیم وضعیت دریاچه ارومیه اضطراری است و نیازمند راه حل‌های کوتاه مدت تا طی چند سال، بتوانیم دریاچه را در مقیاسی کوچک احیا کنیم. اما بلندمدت‌ترین راهکارها را انتخاب کردند.

نماینده مردم ارومیه معتقد است وزیر نیرو مرگ دریاچه را کلید زده و سازمان محیط زیست برخلاف مسئولیت حاکمیتی خود تنها نظاره گر بوده است.

او در مجلس شورای اسلامی، با هشدار نسبت به اینکه برداشت بی‌رویه نمک از دریاچه ارومیه هجوم ریزگردها و طوفان نمک را در پی دارد، تصریح کرد: این اقدام کاهش آب دریاچه و از سویی زمینه هجوم ریزگردها و طوفان نمک را فراهم می کند که این موضوع سلامت دریاچه را در معرض تهدید جدی قرار می دهد.

قاضی‌پور با بیان اینکه احیای دریاچه ارومیه دغدغه سازمان حفاظت محیط زیست و وزارت نیرو نیست با هشدار نسبت به ورود فاضلاب های تصفیه نشده صنعتی به دریاچه ارومیه، گفت: متاسفانه تنها 50 درصد پساب‌های صنعتی و خانگی ارومیه تصفیه شده و مابقی به صورت تصفیه نشده به دریاچه ارومیه می‌ریزد که این موضوع زنگ خطری جدی برای حیات دریاچه محسوب می شود.

گزارشگر: حبیبه رحیمیان

402