تهران-ایسکانیوز:«محمد جواد ظریف» وزیر امور خارجه ایران روز پنجشنبه در نیویورک گفت: امیدوارم بتوانیم به استناد توافق ژنو نقشه راهی ترسیم کنیم که هم تحریم ها لغو شود و هم اطمینان حاصل شود که برنامه هسته ای ایران صلح آمیز است.

وی در گفت و گو با «جاکوب هیلبرون» خبرنگار نشریه دو ماهنامه آمریکایی «نشنال اینترست» گفت: باور دارم اکنون نقشه راه در دستان ما قرار دارد و به نظرم به آسانی می توانیم به این اهداف دست یابیم.

وزیر امور خارجه ایران گفت: در نوامبر گذشته در ژنو توافق کردیم تا تلاش کنیم به توافقی بلند مدت با دو هدف دست یابیم، نخستین هدف اطمینان از این امر است که برنامه هسته ای ایران کاملا صلح آمیز باقی می ماند و دومین هدف لغو همه تحریم ها است. به نظرم می توانیم به آسانی هر دو هدف را محقق کنیم.

ظریف البته گفت: به نظر می رسد متاسفانه عده ای در آمریکا تحریم ها را به عنوان ابزاری بسیار مهم تلقی می کنند، بحث آن است که آیا می توانیم به توافقی دست یابیم که بر اساس آن همه تحریم ها لغو شود، بنابراین همه آنچه که آمریکا باید انجام دهد این است که به توافقی برسد که منجر به لغو همه تحریم ها شود.

وی افزود: ایران از آمریکا هیچ خواسته دیگری جز لغو همه تحریم ها ندارد. ما خواسته ای در زمینه تضمین امنیتی، پول یا هر موضوع دیگری نداریم؛ صرفا موضوع لغو تحریم ها مطرح است. ایران در عوض محدودیت هایی را در قبال برنامه هسته ای خود با راه های علمی ثابت شده می پذیرد تا این اطمینان حاصل شود که نه تنها به سوی ساخت سلاح هسته ای پیش نمی رود، بلکه خواستار دست یافتن به مواد شکافت پذیر لازم برای ساخت سلاح نیز نیست.

وزیر امور خارجه ایران توضیح داد که «تنها کاری که آمریکا باید انجام دهد، رسیدن به این نتیجه گیری است که توافقی با این معیارها، بهتر از دست نیافتن به توافقی است که در آن صورت آمریکا را به ادامه مسیر تحریم ها باز می گرداند».

ظریف تاکید کرد: البته اگر آمریکاییان به ماجراجویی نظامی در ایران علاقمند باشد، موضوع فرق خواهد کرد. به نظر من هیچ فرد عاقلی چنین نظری نخواهد داشت، به ویژه در منطقه ای که همه با چالش های جدی روبرو هستیم و تنها نیرویی که به صورت بنیادین با این چالش ها مقابله کرده اس، ایران بوده است.

وی افزود: اگر کسی به نجات بغداد و اربیل در کردستان عراق از دست گروه تروریستی داعش کمک کرده باشد، ایران است. هیچ گروه دیگری نبوده است. ما پیش از آنکه نیروهای دیگر به عراق برسند، آنجا بوده ایم.

وزیر امور خارجه ایران توضیح داد: در نشست خبری مشترک با آقای مسعود بارزانی رییس اقلیم کردستان عراق، وی آشکارا گفت که ایران نخستین کشوری بود که به کمک کردهای عراقی برای سرکوب داعش با تجهیزات و مشاوران نظامی آمد. بنابراین، ایران تنها کشور منطقه است که می تواند به ثبات آن کمک کند. آمریکا باید به این آگاهی برسد که اعمال تحریم تنها ابزار موجود نیست. رسیدن به این درک چندان هم دشوار نیست.

رییس دستگاه دیپلماسی ایران به صراحت خطاب به خبرنگار نشنال اینترست گفت: در هشت سال گذشته تحریم هایی علیه ایران توسط سازمان ملل متحد و تحت فشار آمریکا اعمال شده است. نتیجه همه این تحریم ها این بود که پیش از آغاز تحریم ها سانتریفیوژهای ایران دو هزار عدد بوده است و اکنون 20 هزار عدد است.

ظریف گفت: اگر برآوردها را بررسی کنیم، مشاهده می شود که تحریم ها به افزایش تعداد سانتریفیوژها منجر شده است. بنابراین ایران می تواند اعلام کند که در برابر همه این فشارها ایستاده است. ما هزینه های اقتصادی این ایستادگی را داده ایم، اما در برابر فشار مقاومت کردیم. اکنون این سوال را از آمریکا می پرسم: از تحریم ها چه دستاوردی داشته اید؟ تردید دارم که بتوانید به دستاوردی اشاره کنید. اگر می گویید که تحریم ها ایران را به مذاکره واداشته است، می گویم ما آماده مذاکره بودیم. زمانی که دکتر حسن روحانی رییس جمهوری ایران و من در سال 2005 مذاکره می کردیم، تحریمی وجود نداشت. بنابراین تنها دستاورد این تحریم ها تنفر مردم ایران از آمریکا است که آنها را بی دلیل تحت فشار قرار داده است. به همین دلیل، امکان دست یافتن به توافق وجود دارد، سوال این است که آمریکا به این آگاهی می رسد که تحریم ها در بهترین حالت راهی برای رسیدن به هدف بوده است و نه خود هدف.

«هیلبرون» از ظریف پرسید: ایران چگونه به اقدام آمریکا و ائتلاف تحت امر واشنگتن برای بمباران عراق و سوریه پاسخ خواهد داد؟

رییس دستگاه دیپلماسی ایران پاسخ داد: مساله اینجا است که آمریکا و ائتلافی که در حال تشکیل آن است، هنوز تصمیم نگرفته اند که سیاست جدی را دنبال کنند. می دانید که این گروه به اصطلاح دولت اسلامی، پدیده جدیدی نیست و ناگهانی ظاهر نشده است. بلکه نتیجه تهاجم بود. اما با حمایت آمریکا و بعضی از متحدانش در منطقه به غولی ابتدا در سوریه تبدیل شد. اما در عراق منشا تهدید جدیدی بود. ده ها هزار مبارز خارجی به ویژه جوانان غربی برای پیوستن به این گروه به عراق و سوریه رفته اند. بنابراین تهدید بزرگی است. صاحبنظران باور دارند این گروه تهدیدی برای منطقه است، اما در همان حال باید غرب را نیز نگران کند. نکته مهم اینکه بعد از کمک های مالی و تسلیحاتی و حمایت بین المللی در سوریه این گروه بیش از قبل خطرناک تر شد.

«اگر ایران و برخی دیگر از کشورهای منطقه که ماهیت این گروه را در سوریه می شناسند، نبودند، اکنون با گروهی روبرو نبودیم که از موصل در عراق عملیات خود را هدایت می کند، بلکه در دمشق مستقر بود. همین حقیقت میزان برداشت ها و پیش بینی های نادرست را در این زمینه نشان می دهد. اگر آمریکا و ائتلافش واقعا بخواهند از گذشته درس بگیرند و این مشکل را حل کنند، نمی توانند فقط با این گروه در عراق مبارزه کنند. نمی توانستند همزمان با تضعیف دولت عراق یا با تضعیف دولت سوریه با این گروه مبارزه کنند. به قدرت مرکزی قوی برای مبارزه با این تهدید تروریستی عمده نیاز است. اگر آنها در مورد راهبرد تضعیف دولت سوریه در دمشق می اندیشند که مهم ترین نیرو در مبارزه با داعش در سوریه بوده است و در همان حال می خواهند داعش را سرکوب کنند، به کلی مسیر متناقضی را پیش گرفته اند».

ظریف گفت: آمریکا و ائتلاف تحت امر آن، باید به این واقعیت پی ببرند که نمی توان بین تهدید داعش در سوریه و عراق تمایزی قائل شد، یا وقتی این گروه یک قومیت یا بخشی از جامعه عراق را تهدید می کند. متاسفانه آمریکا و متحدانش دو ماه بعد از شروع تهدید داعش در عراق واکنش نشان دادند، در سوریه که وضعیت بدتر است. اگر ایران و کمک های فوری ما به دولت عراق نبود، دولت مرکزی بغداد و دولت اقلیم کردستان به دست داعش می افتاد.

خبرنگار نشریه آمریکایی نشنال اینترست، از ظریف در مورد نقش عربستان سعودی در قدرت گیری داعش پرسید، وزیر امور خارجه ایران پاسخ داد: گذشته، گذشته است، نمی خواهیم به گذشته فکر کنیم. امیدوارم دوستان ما در عربستان سعودی به این واقعیت پی برده باشند که این گروه به همان اندازه که در سوریه و عراق تهدید است، برای خود آنان نیز تهدید است. اگر این واقعیت آشکار شده باشد، می خواهیم به آینده بنگریم و با آنها برای حل این تهدید همکاری کنیم.

وی افزود: یقینا سیاست هایی که در 11 سال گذشته در عراق و سوریه اجرا شده است، با هدف برقراری ثبات و مبارزه با تروریسم نبوده است.

«هیلبرون» از رییس دستگاه دیپلماسی ایران پرسید: اجازه دهید تصور کنیم دیدگاه آمریکا از تحریم ها تغییر می کند و در زمینه هسته ای طرفین به توافق می رسند. در این صورت روابط ایران و آمریکا به کجا ختم خواهد شد؟ آیا مانعی برای برقراری کامل روابط وجود دارد؟

وزیر امور خارجه ایران پاسخ داد: من فرد واقع بینی هستم و می خواهم در هر برهه زمانی یک گام بردارم. باور دارم در زمینه موضوع هسته ای باید به توافق برسیم. یقینا اگر موضوع هسته ای را حل کنیم، یکی از موانع در کاهش تنش های ایران و آمریکا از بین می رود. باور ندارم که تنش ها در روابط ما اجتناب ناپذیر یا بنیادین و ذاتی باشد. برخی سیاست ها به افزایش تنش منجر می شود و باید به نوعی آنها را کنار گذاشت. بنابراین امیدوارم زمانی که موضوع هسته ای حل شود، مسیر پیش رو برای تعامل در دیگر موضوعات هموارتر خواهد بود.

ظریف افزود: به نظر من یکباره نمی توان به نوعی از رابطه بسیار متفاوت رسید. البته تنش ها کاهش و شرایط برای درک مشترک و همکاری بهبود می یابد.

خبرنگار دو ماهنامه «نشنال اینترست» پرسید: تحلیل شما از وضعیت لبنان چیست؟ داعش تاکنون یکبار برای قدرت نمایی در آن کشور تلاش کرده است.

وزیر امور خارجه ایران پاسخ داد: البته داعش چند بار خواستار تهاجم به لبنان بود و هر بار ارتش این کشور با آن مقابله کرد. همین امر نشان می دهد داعش را نمی توان تنها در یک کشور مهار کرد و اگر ما آن را مهار نکنیم و به این سیاست کوته بینانه ادامه دهیم که مهار داعش در عراق، لبنان و سوریه به معنای تحکیم دولت این کشورها است، به تهدیدی برای همه کشورهای منطقه تبدیل می شود. لبنان نمونه خوبی است. به نظر من مردم لبنان و قدرت های مختلف داخل این کشور، گروه های متنوع، سنی ها، شیعه ها، دروزی ها و غیره همه می دانند که داعش برای همه آنها تهدید است و با آن مبارزه می کنند، روشی که بقیه نیز باید آن را برگزینند.

«هیلبورن» از ظریف پرسید: اخیرا شاهد درگیری اسراییل و حماس در نوار غزه بودیم، آیا به نظر شما روند صلح ممکن است و اصلا وضعیت رویارویی اسراییل و فلسطین به کجا ختم خواهد شد؟

رییس دستگاه دیپلماسی ایران گفت: به نظر من واکنش آمریکا و غرب به آنچه تنها می تواند نسل کشی مردم غزه توسط اسراییل نامید، دلیل خوبی به گروه های تندرو مانند داعش برای صف آرایی می دهد. بنابراین مهم است که با این روند مقابله کرد و اکنون که آتش بس برقرار است، همه مطمئن شده اند اسراییل بهانه دیگری برای حمله نظامی گسترده و نامتناسب به نوار غزه و کشتار انسان های بی گناه ندارد.

این روزنامه نگار آمریکایی سووال دیگری در مورد افغانستان و وضعیت این کشور پرسید که ظریف پاسخ داد: ما در منطقه ای بسیار دشوار زندگی می کنیم. در سال 2001 میلادی در شهر بن در آلمان به توافقی دست یافتیم، ایده این کنفرانس نمونه خوبی است که می توان انجام داد. این کنفرانس همکاری همه گروه های جدی افغان غیر از طالبان و همه نیروها در جامعه بین المللی را در بر گرفت. اکنون نیز به اقدام مشابهی نیاز داریم. ما به توافق بین المللی در افغانستان نیاز داریم، در غیر این صورت احتمال نقش گیری طالبان و دیگر گروه های تندرو در افغانستان پدید می آید، به همین دلیل نیروهای سیاسی داخل افغانستان باید با هم به توافق برسند تا مانع از قدرت گیری احتمالی افراطی ها شوند.

خبرنگار نشنال اینترست پرسید: افراد بسیاری ایران را قدرت انقلابی می دانند که برای نمونه از گروه هایی مانند حزب الله حمایت می کند. آیا ممکن است برداشت دیگری از ایران شکل گیرد که مبنی بر قدرت تثبیت کننده ای در منطقه است؟

ظریف پاسخ داد: ایران قدرتی مسوولیت پذیر در منطقه است. باور داریم دوران سرکوب پایان یافته است. اکنون باید با نیروهای بومی در کشورهای مختلف برای رسیدن به نظام های دمکراتیک تر و باثبات تر همکاری کنیم. این امر را نمی توان از بیرون به کشور اعمال کرد. دلیل نفوذ ما در منطقه این نیست که ایران مانند آمریکا قدرتی تمام عیار است، بلکه به این دلیل است که ما طرف هایی را که با آنها همکاری می کنیم با جدیت و توجه، بر اساس توجه و منافع مردم منطقه انتخاب می کنیم و نه تصورات باطل خود. تصور می کنم همه و نه تنها ایران می توانند نقش تثبیت کننده در منطقه ایفا کنند و به نفع همه مردم است که این گونه عمل کنند.

هیلبورن پرسید: با توجه به حضور پررنگ رسانه های سیال و دسترسی به تصاویر مختلف در اینترنت آیا می توان گفت این کشور آزادتر می شود؟ آیا به شکلی می توان گفت ایران نسبت به کشورهای همسایه اش دمکراتیک تر است؟

رییس دستگاه دیپلماسی ایران گفت: همواره در جوامع مختلف این بحث وجود دارد که دولت تا چه اندازه باید از مردم به ویژه جوانان در برابر آنچه جوامع سنتی نادرست می پندارند، محافظت کند، به همین دلیل هنوز محدودیت هایی در مورد بعضی از رسانه های اجتماعی وجود دارد. اما به نظرم بحث خوبی در حال شکل گیری است و از آنجا که ایران به دیدگاه های مردم خود اهمیت می دهد، دیدگاه های مختلفی اکنون وجود دارد. عده ای باور دارند دولت نباید دسترسی به رسانه ها را آزادتر کنند.

جاکوب هیلبورن از ظریف پرسید: بر اساس دیدگاه ایرانی ها، آیا دلیل قانع کننده ای برای اینکه ایران بمب هسته ای نداشته باشد، وجود دارد؟

وزیر امور خارجه ایران پاسخ داد: بله دلایل بسیاری وجود دارد، ایران در منطقه ای واقع است که به دلیل گستردگی جغرافیایی، منابع طبیعی و انسانی و توانایی نظامی و غیره، قوی ترین و تاکنون باثبات ترین کشور منطقه بوده است، بنابراین ما باید همسایه های خود را متقاعد کنیم که هیچ مخالفت و مشکلی با آنها نداریم. تدابیر اعتماد سازی با آنها را آغاز کرده ایم و در این مسیر نه تنها به بمب برای مقابله با همسایه های خود نیاز نداریم، بلکه بمب یا حتی تصور داشتن بمب شرایط ما را بدتر می کند، زیرا همسایه های ما نیز به سرعت دنبال کسب تضمینی از خارج می شوند.

وی افزود: سلاح هسته ای وضعیت امنیتی ما را وخیم تر می کند، در نهایت باید بگویم سلاح هسته ای برای هیچ کشوری امنیت نیاورده است، تنها کافی است اسراییل را ببینید.