به گزارش ایسکانیوز بشر از دیرباز تا کنون به فکر توسعه و تعالی بوده است. توسعه به سمت بهتر‌شدن، اما اکنون در قرن ٢١ کشور ایران برای رسیدن به توسعه اقتصادی، تمام توان آبی و منابع طبیعی که در کشور وجود داشته است را بهره‌برداری کرده و به سمت نابودی در حرکت است.
تالابها تصفیه خانه‌های طبیعی آب و هوا و دارای یک اکوسیستم پیچیده و با بیشترین تنوع زیستی در زمین هستند. متخصصان محیط زیست ارزش اقتصادی تالابها را ۱۰ برابر جنگل های بارانی و ۲۰۰ برابر اراضی کشاورزی برآورد می‌کنند.
این سخنانی است که دکتر ابوالفضل آبشت، مدیر طرح ملی حفاظت تالابها در خصوص وضعیت کنونی ایران را در مصاحبه با آرمان شهر بیان کرد.
مدیر طرح حفاظت از تالابهای ایران بیان اینکه ایران یک کشور خشک و استپی است اظهار کرد: متوسط بارندگی ایران بین ۲۰۰ تا ۲۵۰ میلی‌متر در سال، یعنی کمتر از یک سوم متوسط بارندگی جهان است.
وی با اشاره به اینکه ایران اولین کشور دنیا در کنترل آب‌های سطحی می‌باشد خاطر نشان کرد: بر اساس نرم جهانی استفاده از آب‌های سطحی بین ۳۰ تا ۴۰ درصد می‌باشد اما اکنون ایران بالای ۹۵ درصد از آب‌های سطحی و تجدید پذیر را تحت کنترل خود درآورده است. به این معنی که هیچ رودخانه و آبراهه‌‌ای بدون بند و سد وجود ندارد.
آبشت ادامه داد: ۹۰ درصد از آب‌های تجدید‌پذیر کشور درحوزه کشاورزی مورد استفاده قرار می‌گیرد، اما، راندمان آب این حوزه ۳۰ درصد است؛ یعنی حدود ۶۰ درصد آب در کشاورزی به دلیل شیوه‌های غلط آبیاری و استفاده نادرست از آب هدر رفته و اسراف می‌شود.
مدیر طرح حفاظت از تالابها با اشاره به اینکه ما دو نوع توسعه پایدار و ناپایدار داریم گفت: توسعه پایدار شامل چند فاکتور اصلی اقتصادی، محیط زیستی، سیاسی، اجتماعی و… است اما توسعه ناپایدار که در کشور ما اتفاق افتاده تنها از منظر اقتصادی به آن اهمیت داده شده است.
این مسئول خاطر نشان کرد: کشور ما کشاورزی را به عنوان محور توسعه قرار داده است و متأسفانه با ادامه این روند ایران به سمت نابودی حرکت می‌کند و این زنگ خطر را از خشک‌شدن تالابها و دریاچه‌ها می‌توان فهمید.
وی افزود: این نوع توسعه که به سرعت رو به جلو حرکت کرده و در زمان کوتاه و تنها با هدف اقتصادی بوده است، باعث بهره‌برداری بیش از حد توان طبیعت شده و قدرت بازسازی خود را از دست داده است.
ابوالفضل آبشت گفت: توسعه اصلی در کشور ما اقتصادی شده است، بدون فکر کردن به اینکه آیا نسل آینده هم از آب کافی و هوای خوب بهره‌بردار می‌شود یا نه؟ هیچ گاه نمی‌پذیریم که این پیشرفت به چه قیمتی برای خودمان، نسل آینده و طبیعت تمام خواهد شد.
تالابها به عنوان یک زنگ خطر این روزها چندان حال مساعدی ندارد اما با توجه به طرح مشترکی که بین سازمان ملل متحد و سازمان محیط زیست از سال ۲۰۰۵ در غالب طرح حفاظت از تالابهای ایران انجام شده، بسیاری از مسئولین، بهره‌بردارن و مردم را بر آن داشته که برای حفظ و نگه‌داری از این ذخایر تمام تلاش و توان خود را انجام دهند.
دکتر ابوالفضل آبشت، مدیر طرح حفاظت از تالابهای ایران گفت: این پروژه از سال ۲۰۰۵ با قراردادن سه تالاب مهم کشور به عنوان پایلوت، شامل دریاچه ارومیه، شادگان و پریشان کار خود را آغاز کرد.
مدیر طرح حفاظت از تالابها هدف اصلی این کار را شناسایی رویکردها، روش‌ها وابزار مرتبط با محیط زیست دانست و افزود: ما در این پروژه روش‌ها و تجربیات کشورهای دیگری که موفق بوده‌اند را به‌خصوص در بحث تالابها شناسایی می‌کنیم و بهترین آن‌ها را به عنوان یک طرح آزمایشی و پایلوت در بخشی خاص اجرا می‌کنیم.
وی ادامه داد: تجربه‌های موفق در کشورهای دیگر را با توجه به شرایط اجتماعی، اقلیمی، سیاسی، اقتصادی و همه فاکتورهای تاثیر‌گذار به ایران معرفی می‌کنیم.
آبشت اظهار کرد: پروژه بین المللی طرح حفاظت از تالابها یک طرح برای حفظ و بهره‌برداری خردمندانه از طبیعت و تقسیم عادلانه است.
مدیر طرح حفاظت از تالابها گفت: در پروژه طرح حفاظت تاکنون ۱۸ تالاب از برنامه مدیریت برخوردار شده است و از اولویت‌های سازمان حفاظت محیط زیست کشور می‌باشد.
وی خاطر نشان کرد: در طرح حفاظت از تالابها با مشارکت همه دستگاه‌های دولتی اثر گذار، جامعه محلی، بخش خصوصی و انجمن‌های مردم‌نهاد را وارد عمل کرده‌ایم تا همه با هم‌فکری به یک نتیجه مؤثر دست پیدا کنند.
آبشت افزود: در کشور ما هر سازمان یک الویت جدا دارد. ما بر آن شدیم تا دستگاهای مختلف در کنار تأمین الویت‌ها برای حفظ محیط زیست و تالابها نیز تلاش کنند و آن را به رسمیت بشناسند.
انسان با توجه به دیدگاه‌های مختلف و اینکه خود را به عنوان اشرف مخلوقات در روی زمین می‌داند، این اجازه را به خود داده است که برای رسیدن به آسایش بیشتر از تمام ظرفیت‌های طبیعت استفاده کند و بدون باقی‌گذاشتن اندک توانی برای بازگشت، نوعی بهره‌کشی کامل را از کره زمین انجام دهد.
مدیر طرح حفاظت از تالابها یکی از نمونه‌های الگو‌برداری ناموفق، نادرست و آزمایش نشده در ایران را سدسازی دانست و اظهار کرد: سد سازی یک روش نوین برای مدیریت منابع آبی است که از کشورهای پر‌آب و با اقلیم متفاوت الگو برداری شده است.
وی ادامه داد: در کشور ما اکنون بیش از ۹۰ درصد آب‌های سطحی پشت سدها کنترل می‌شود.
دکتر آبشت افزود: حفر چاه‌های غیر مجاز، بهره‌برداری بیش از حد از منابع آبی و هزاران دلیل دیگر باعث شده اکنون ایران رکورد‌دار فرونشست در جهان باشد، و هر ساله تنها این کشور است که رکورد خود را شکسته و عدد جدیدی را ثبت می‌کند. این معضل در ایران به گونه‌ای است که در جنوب شهر تهرانی سالی ۳۶ سانتی‌متر فرونشست اتفاق می‌افتد.
مدیر طرح حفاظت از تالابها با بیان اینکه ایران در یک منطقه خشک قرار دارد اظهار کرد: تبخیر بالایی در دشت‌ها و حوزه‌های آبریز اتفاق می‌افتد که همین امر سبب می‌شود حجم زیادی از آب‌های سطحی و کنترل‌شده در پشت سدها از دست برود که بر همین اساس کاشت محصولات آب‌بر مثل چغندر قند، هندوانه، سیفی‌جات و… برای دشت ایران یک معضل بزرگ حساب می‌شود.
وی یکی دیگر از دلایل خشک‌شدن تالابها را رسوب‌گذاری دانست و خاطر‌نشان کرد: چرای بی‌رویه دام، از بین‌رفتن پوشش گیاهی و تبخیر زیاد باعث کم‌عمق‌شدن و ایجاد رسوب درسطح دریاچه و در نتیجه از بین رفتن تالابهای کشور می‌شود،که نمونه مشابه آن دریاچه اوان در استان قزوین است.
آبشت افزود: ۱۲۰ راس دام در ایران وجود دارد، یعنی چیزی حدود ۳ برابر ظرفیت مراتع کشورمان است.
مدیر طرح حفاظت از تالابها با اشاره به دولت‌محور‌بودن کشور گفت: در سال‌های گذشته همه آحاد جامعه حل مشکلات و مسائل کشور را از طریق دولت می‌بینند که این خود یک آفت بزرگ در جامعه ماست.
وی ادامه داد: حفظ و نگه‌داری از طبیعت تنها بر عهده سازمان محیط زیست و یک نفر نیست، بلکه همه مسئولین و گروهای مختلف مردم در این راه باید تلاش کنند.
ابوالفضل آبشت در پایان خاطر نشان کرد: در حال حاضر که با بحران آب و خشک‌شدن تالابها در کشورمان روبه‌رو هستیم باید از خودمان فرهنگ سازی و درست مصرف کردن را آغاز کنیم.
705
