تهران- ایسکانیوز-پلاس+/ شاید کمتر کسی را بتوان این روزها در جامعه پیدا کرد که نداند وایبر، واتس اپ و یا تانگو چیست؛ نرم افزار‌های پیام رسانی که در مدت کوتاهی توانستند جایگزین شیوه‌های سنتی‌تر انتقال پیام شوند. محبوبیت این نرم افزارها از یک طرف اما مخالفت‌های برخی از سوی دیگر باعث شد این نرم افزارها مانند تمام رسانه‌ها داستان پیچیده‌ای به خود بگیرد. امکان تشکیل گروه برای انتقال پیام به صد نفر در وایبر  باعث شد این وسیله به سرعت برای پیام رسانی به کار رود؛ بیشتر کاربران وایبر در گروه‌های مختلفی اعم از جوک، دوستانه و یا خانوادگی عضو هستند که احساس تعلقی به آنها دارند. احساسی که برای برخی از مخالفان به هیچ وجه جدی گرفته نمی‌شود.

پیدایش وایبر

وایبر اولین بار در سال 2010 در رقابت با اسکایپ شکل گرفت و ابتدا بر روی آیفون، سپس اندروید و در نهایت بر روی گوشی‌های بلک‌بری نصب شد و در مدت 4 سال توانست به بیش از 300 میلیون کاربر دسترسی یابد؛ عددی که برای بسیاری از نرم افزارهای انتقال پیام به صورت یک رویاست! امروز وایبر به 30 زبان قابل استفاده است از جمله چینی، عربی، فارسی، روسی وغیره. در طول زمان وایبر قابلیت‌های خود را انتقال داد و امکان برقراری تماس رایگان با شماره‌های غیر وایبری و امکان تماس ویدئویی را هم به این اپلیکیشن افزود. در حالیکه به نظر می‌رسد این نرم افزار کاملا رایگان است و تنها منبع درآمد آن برچسب‌های کارتونی آن است اما به تازگی یک کمپانی ژاپنی برای خرید این شرکت 900 میلیون دلار پیشنهاد داده است.

شبهات وایبری

این شبکه انتقال پیام از سه ناحیه همیشه مورد انتقاد بوده؛ اولین سئوال منتقدان در مورد امنیت این شبکه است، مالکین وایبر چه کسانی هستند و منبع درآمد آنها از کجاست؟ پیام‌ها تا چه حدی امکان ذخیره شدن دارند؟ احتمال حملات جاسوسی بر روی این شبکه به چه صورت است؟ حقیقت این است که گروه رسانه‌ای وایبر در لاس وگاس قرار دارد اما پشتیبانی آن در بلاروس و اسراییل است و همین باعث شده مردم جوامع عربی و مسلمان در مورد ماهیت این شبکه اعتراضات گسترده‌ای داشته باشند. در مصاحبه‌ای که «تالامان مارکو» یکی از موسسان این شبکه با گاردین داشته مدعی شده که وایبر یک شرکت گروهی است:«وایبر کاملا یک شرکت خانوادگی و دوستانه است و ما حتی یک دلار از دولت اسراییل دریافت نکرده‌ایم و حتی شرکت را در اسراییل ثبت نکرده‌ایم و تنها یک مرکز تحقیقات و توسعه در این کشور داریم.» کشورهای ایران، سوریه، لبنان، عربستان سعودی و امارات از ابتدا با وایبر مشکل داشته‌اند. مارکو در مورد قطع وایبر در کشور امارت این گونه گفت:« امارات به ما اعلام کرد که اسکایپ، وایبر، واتس اپ و سایر شبکه‌های انتقال پیام را اگر با زیر نظر گرفته شدن موافقت نکنند، فیلتر خواهد کرد. اما ما در مورد امنیت، ارتباطات و سیاست‌های خود کاملا جدی هستیم. ما تنها از اینکه چه کسی به چه کسی و در چه زمانی تماس گرفته اطلاعات ذخیره شده‌ای داریم اما در مورد محتوای پیام هیچ چیزی از این شرکت به بیرون درز نخواهد کرد و همین باعث شد که ما در این کشور فیلتر شویم.» ادعای مارکو که یکی از مالکین شرکت وایبر است در مورد درخواست جاسوسی از وایبر از یک سو و ادعای دولت امارات برای حفاظت از درآمد شرکت مخابراتی خود به شدت باهم در تضاد است.

در این مصاحبه او تعداد کارمندان وایبر را 120 نفر اعلام کرده و و گفت:« این نرم افزار روزانه توسط بیش از 500 هزار نفر دانلود می‌شود و وایبر یکی از محبوبترین اپ‌های آیفون است» اما خود مارکو هم اعتقاد دارد که مردم باید برای امنیت شخصی‌شان محتاط باشند و در مورد مکالماتشان در این شبکه احتیاط بیشتری به خرج دهند.

نظر دولت در مورد شبکه‌های اجتماعی

در اوایل دی ماه سال 92 بود که کاربران شبکه اجتماعی با فیلتر شدن وی چت روبه رو شدند؛ کار گروه تعیین مصادیق مجرمانه رایانه‌ای دستور فیلتر کردن شبکه موبایلی وی چت را اعلام کرد و مسئولیت آن بر عهده شرکت ارتباطات زیر ساخت واگذار شد. اما وزیر ارتباطات در گفت و گوهای جداگانه‌ای بارها اعلام کرد که موافق این کار نبوده اما حال که این اتفاق افتاده کاربران می‌توانند از شبکه‌های داخلی استفاده کنند. علل فیلتر شدن این نرم افزار انتقال پیام هم اینگونه اعلام شد:« به دلیل اینکه نرم‌افزار وی‌چت علاوه بر جمع‌آوری کلیه اطلاعات موجود در گوشی‌های کاربران و رصد ارتباطات اعضاء، حریم خصوصی آنها را نقص نموده و در عین حال این نرم افزار عامل انتشار بسیاری از محتواهای مجرمانه غیراخلاقی و مستهجن که برای نوجوانان ضررهای جبران ناپذیری را به‌دنبال داشته و به خاطر آسیب‌های اجتماعی بسیار زیادی که برای جامعه در بر داشته و دارد و همچنین به لحاظ اینکه ایجادکنندگان این نرم افزار در خارج از کشور قرار داشته و به هیچ وجه پاسخگوی تخلفات خود و شکایات خانواده های زیان دیده نبوده و نیستند؛ بنابراین کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه در اجرای درخواست‌های متعدد خانواده های آسیب دیده ناچار به فیلتر و مسدود سازی نرم افزار مذکور گردیده است.» اما داستان وایبر، واتس اپ و سایر نرم افزارهای انتقال پیام با وی چت تفاوت دارد. از آنجاییکه این نرم افزارها گستردگی زیاده یافته و از سوی خانواده‌ها تا حد زیادی پذیرفته و استفاده می‌شود با فیلتر شدن می‌تواند موجی از نارضایتی را دامن زد. از سوی دیگر به نظر می‌رسد طرفداران استفاده از وسایل نوین ارتباط جمعی هم کم نیستند. به عنوان مثال روحانی رئیس جمهور در مورد فیلترینگ گفته است:«کم کم به نقطه‌ای می‌رسیم که دیگر جایی برای استبداد پیام نباشد. دیگر دوران پیام از طریق بلندگوهای یکطرفه و منبرهای یکطرفه و تریبون‌های یکطرفه به سر آمده و امروز هر پیامی که دنیا بازتاب وسیع‌تری دارد تاثیرگذارتر است. من به همه دوستان عرض می‌کنم به جوانانمان اعتماد کنیم؛ جوانان ما با فطرت پاک هستند و ایران‌شان را با همه وجود دوست دارند و به اسلام خاندان ائمه واهل بیت عشق می‌ورزند. دنیای سایبری را باید به عنوان یک فرصت دید؛ قرن‌ها حافظ، سعدی، فردوسی و مولانا فرهنگ ایرانی اسلامی را پاس داشتند و آن را به نسل‌های بعد منتقل کردند. در دورانی که ابزار مدرن هم در اختیار نداشتند امروز جوانان تحصیل‌کرده فضای بزرگی در اختیار دارند تا بتوانند هویت ایرانی اسلامی را پاس دارند پس نباید جلوی این فرصت را گرفت.» این سخنان درحالی بیان می‌شود که هر روز سایه فیلترینگ و محدودکردن دسترسی به وسایل انتقال پیام افزوده می‌شود و در آخرین خبر معاون اول قوه قضائیه در نامه‌ای به وزیر ارتباطات اعلام کرد: «در اجرای دستور ریاست محترم قوه قضائیه حضرت آیت‌الله آملی ظرف مدت حداکثر یک ماه نسبت به فرآهم‌آوری زمینه و بستر فنی مورد نیاز مسدودسازی و کنترل اطلاعاتی موثر شبکه‌های اجتماعی نظیر واتس‌اپ، وایبر و تانگو شده اقدام عاجل صورت پذیرد.»