به گزارش خبرنگار گروه اقتصادی ایسکانیوز؛ بیع متقابل یک قرارداد دوجانبه‌است که براساس آن حقوق و تعهدات مربوط به فروش تجهیزات- تکنولوژی در قرارداد اولیه و تعهدات مربوط به فروش محصول به دست آمده ناشی از بکارگیری تجهیزات مذکور، در قرارداد بیع متقابل درج می‌شود و طرفین معامله به ترتیب نقش فروشنده و خریدار را بر عهده دارند.

می توان گفت نام دیگر بیع متقابل قراردادهای بای بک است که از شیوه‌های تجارت متقابل حاصل می شود که در زبان فارسی آن را خرید بازیافتی و بازخرید نیز ترجمه کرده‌اند.

در معاملات بای بک از یک‌سو ماشین‌آلات ، تجهیزات تولیدی یا یک کارخانۀ کامل از سوی یک عرضه‌کننده به کشور دیگری صادر می شود و در مقابل ، محصولاتی که به‌طور مستقیم یا غیر مستقیم به‌وسیلۀ همین تسهیلات تولید شده بابت تمام یا بخشی از بهاء این تسهیلات ، در مدت زمان معینی دریافت می‌شود.

از اوایل دهه 70 اکثر قراردادهای نفتی ایران براساس قرارداد بای بک یا بیع متقابل بوده است. در قراردادهای بیع متقابل مورد استفاده، سرمایه گذار کلیه هزینه های مربوط به سرمایه گذاری اعم از خرید تجهیزات، نصب، راه اندازی و کلیه هزینه های مربوط به استفاده از نیروی انسانی و هزینه های عملیاتی تا مرحله توسعه میدان نفتی یا گازی موضوع قرارداد را تامین می کند و بعد از آنکه تولید به سطح مقرر در قرارداد رسید، میدان نفتی یا گازی را در اختیار شرکت ملی نفت ایران قرار داده و بر اساس موافقت نامه منعقد شده نظرات و مشاوره های فنی را به شرکت ملی نفت ایران ارائه می کند.

عمده قراردادهای مورد استفاده جهت توسعه میدان های نفتی و گازی در کشورهای همسایه جمهوری اسلامی ایران، قراردادهای بیع متقابل است.

این گونه قراردادها به دو صورت منعقد می شود: ممکن است به صورت مشارکت در تولید باشد و یا به صورت قرارداد خدمات (یا پیمانکاری). به جهت وضعیت مخازن در جمهوری اسلامی ایران قرارداد بیع متقابل از نوع خدمات مورد استفاده جمهوری اسلامی ایران بوده است.

ارکان مالی قراردادهای یاد شده شامل هزینه سرمایه ای، هزینه غیر سرمایه ای، هزینه های تامین مالی پروژه، هزینه های عملیاتی و دستمزد تقسیم می شود.

اما باید گفت این قراردادها تنها به نفع ایران نیست؛ چرا که شرکت نفت ملی ایران کلیه خطرات حاصل از قیمت پایین نفت را با پرداخت نرخ ثابت برگشت، تقبل می کند. اگرچه کوتاه مدت بودن قراردادهای بای بک باعث می شود پیمانکاران نتوانند سود بلندمدتی کسب کنند، با این حال آن ها از این قراردادهای کوتاه مدت استفاده بهینه را هم برای حال و هم آینده خود می کنند.

402