نیوشا یعقوبی- ایسکانیوز: انگار بدبینی را در تار و پودمان بافته اند،بیایید قبول کنیم زمانی که اتفاقی می افتد همیشه بدترین شرایط را در نظر می گیریم! باور نمی کنید؟ اگر در تهران زندگی می کنید کافی است به یاد بیاورید در ساعت ۲۳:۲۷ روز 29 آذرماه چه می کردید و واکنشتان در مقابل لرزش ناگهانی پایتخت چه بود؟ توانستید تمامی نکات آموزشی را به یاد بیاورید و پناه بگیرید یا حسابی شوکه شده بودید؟ ممکن است فکر کرده باشید الان است که خانه روی سرتان هوار شود، اگر زنده بمانید با غم از دست دادن عزیزان یا مصدومیتشان،سرمای هوا، غم و اندوه ، بوی خاک و انتظار برای نجات خود یا عزیزان و ... چه خواهید کرد؟ احتمالا تمامی تصاویر و خاطراتی که زمین لرزه های اخیر کشور دیده یا شنیده اید جلوی چشمتان رژه رفته است. قبول کنیم که زلزله تمامی پایتخت نشینان را غافلگیر کرد و بذر ترس و دلهره را در در دلهایشان کاشت.
در زمان زلزله چه بر سر 3 هزار و 200 هکتار بافت فرسوده تهران خواهد آمد؟
در هیچ کدام از شهرها و کلانشهرهای کشور مانند تهران برج های بلند مرتبه ساخته نشده است، اگر در مناطق شمالی پایتخت قدم زده باشید، برج هایی را خواهید دید که کلاه از سرهایتان می اندازد. آیا سازندگان این ساختمان بلند مرتبه که به صورت قارچ گونه در سطح شهر رشد کرده اند، تمامی اصوال ایمنی را به هنگام ساختن آن ها رعایت کرده اند؟ البته این اصول ایمنی تنها شامل برج های بلند مرتبه نمی شود، آیا بقیه ساختمان های شهر تهران به اندازه کافی در برابر زلزله مقاوم هستند؟ سال هاست که محققان هشدار می دهند در صورت فعالیت گسل های اطراف تهران ، پایتخت نشینان باید انتظار یک زمین لرزه بزرگ را داشته باشند. تصور کرده اید در چنین شرایطی چه بلایی بر سر بافت های فرسوده تهران خواهد آمد؟ آیا به اندازه کافی در مقابل زمین لرزه های شدید مقاوم خواهند بود؟ خدایی ناکرده اگر زمین لرزه ای در این مناطق رخ دهد، با توجه به معابر تنگ و باریک امدادرسانی در این مناطق به چه صورتی خواهد بود؟
از جمله چشم اندازهای سازمان نوسازی شهرداری تهران ، شهری امن و مقاوم در برابر انواع آسیب ها، مخاطرات و سوانح است، این سازمان برای تشویق شهروندان به نوسازی خانه های خود بسته های تشویقی در نظر گرفته که از جمله آن می توان به پرداخت هزینه های طراحی نما به صورت رایگان، وام نوسازی و ... اشاره کرد.
(برای جزئیات بیشتر بسته های تشویقی اینجا کلیک کنید.)
نقشه زیر بیانگر گونه شناسی بافت شهر تهران و جدول زیر مساحت و میزان بافت فرسوده در مناطق شهر تهران را نشان می دهد:
با یک نگاه ساده می توان دریافت مناطق 15، 14،13، 8، 7،12،11، 10 و 17 دارای بافت فرسوده هستند که از این میان، مناطق 10،11 ، 12 و 17 بیشترین میزان بافت فرسوده را دارند.گفتنی است اطلاعات و نقشه های مربوط به بافت فرسوده مربوط به سال 85 است. آیا بافت های فرسوده در مقابل زمین لرزه هایی که از گسل های تهران انتظار داریم به انداه کافی مقاوم هستند؟!
محمد علی نجفی شهردار تهران 11 روز پس از وقوع زمین لرزه، در سی و چهارمین جلسه شورای شهر تهران با اشاره به وضعیت بافت فرسوده شهر تهران میزان بافت های فرسوده تهران را 3 هزار و 200 هکتار اعلام کرد و گفت: «41 درصد بافت فرسوده در شهر نوسازی شده اما هنوز به ایده آل ها نزدیک نیستیم.»
وی خواستار تشکیل کارگروه زلزله در شهر تهران شد و گفت:« یک کارگروه زلزله به ریاست معاون اول ریاست جمهوری باید تشکیل شود. پیش از این شاهد فعالیت این کارگروه در دولت دوم دوره اصلاحات بودیم اما بعد از آن، این کارگروه فعالیتی نداشت.»
زمین لرزه ای بدون خسارت که یک کشته و 97 مجروح داشت!
زمین لرزه 29 آذر ماه ملارد ، البرز و تهران تلنگری بود تا آمادگی خود را در مقابل زمین لرزه بسنجیم و کمبود های شهر را در زمان وقوع بحران ارزیابی کنیم . خوشبختانه این زمین لرزه با قدرت 5.2 ریشتر خرابی به بار نیاورد اما رعب و وحشت مردم تهران، البرز و ملارد به حدی زیاد بود که به گفته سخنگوی سازمان مدیریت بحران تهران یک نفر کشته و 97 نفر زخمی شدند که 50 نفر در استان البرز 50 مصدوم، 34 نفر در تهران، 12 نفر در ساوه و یک نفر در قزوین بودند.
(برای جزئیات بیشتر اینجا کلیک کنید.)
گفتنی است بسیاری از افراد در همان لحظات اولیه زمین لرزه، منازل خود را ترک کرده و به حاشیه بزرگراه ها و خیابان ها آمدند.
صف پمپ بنزین اتوبان بابایی به بیش از 5 کیلومتر می رسید!
در ساعت 21 ، 29 آذر ماه شاخص آلاینده ذرات معلق کوچکتر از 2.5 میکرون در تمامی ایستگاه ها به 182 بیشترین میزان خود رسیده بود. این در حالی بود که ترس از زلزله و تخریب منازل باعث شد مردم به خودروهای خود پناه بیاورند و در سطح شهر بدون هیچ هدف خاصی سرگردان باشند.
بر اساس مشاهدات عینی در 29 آذر ماه، صف های پمپ بنزین در برخی مناطق مانند اتوبان بابایی به بیش از 5 کیلومتر می رسید، به طوری که سخنگوی شرکت ملی پالایش و پخش فراورده‌های نفتی گفت که توزیع بنزین در جایگاه‌های سوخت تهران از زمان وقوع زلزله تا ساعت 6 صبح 30 آذر ماه بالغ بر ۱۰ میلیون لیتر بوده که دو برابر میزان مصرف در روزهای عادی است.
محمد صالح آبادی در این باره به خبرنگار ایسکانیوز گفت:«من زمان وقوع زمین لرزه در شهر پردیس بودم ، لرزش زمین در این منطقه بسیار خفیف بود اما به دلیل اینکه احتمال وقوع پس لرزه های دیگر و شدیدتر وجود داشت، به تهران آمدم تا در کنار خانواده باشم. »
وی ادامه داد:« بنزین ماشین کم مانده بود تا تمام شود، تصمیم گرفتم در پمپ بنزین اتوبان بابایی بنزین بزنم چون معمولا خلوت است اما صف ماشین ها به بیش از 5 کیلومتر می رسید و حتی در برخی نقاط ماشین ها در 2 لاین کنار یکدیگر در صف بودند! 3 ساعت و 15 دقیقه در صف بنزین بودم ، گویا قحطی آمده بود و حتی افرادی که به اندازه کافی بنزین داشتند، باک خود را پر می کردند.»
وزیر بهداشت: شهرداری می‌تواند زمین مورد نیاز برای ساخت مراکز بهداشتی و درمانی را در اختیار ما قرار دهد
بسیاری از مردم از ترس وقوع زمین لرزه ای بزرگتر همان نیمه شب تهران را به مقصد شهرهای اطراف ترک کردند تعداد این افراد به حدی بود که معابر خروجی اطراف تهران ساعت ها قفل شده بود. همچنین ترافیک در بسیاری از معابر شهر سنگین و نیمه سنگین گزارش شده بود.معلوم نیست اگر این زمین لرزه منجر به تخریب منازل و اماکن عمومی می شد، نیروهای امدادی و اورژانس در ترافیک چگونه باید خود را به مصدومان می رساندند؟
سید حسن هاشمی وزیر بهداشت دولت دوازدهم چند روز پس از این زمین لرزه نیز اعلام کرد: « در بیمارستان‌های تهران، موضوع پدافند غیرعامل رعایت نشده و بیمارستان‌ها در محل‌هایی ساخته شده‌اند که امروز از شلوغ‌ترین مناطق شهر هستند و در مواقع بحرانی، دسترسی به آنها دشوار می‌شود بنابراین باید مسئولان باید برای ساخت بیمارستان‌های جدید در تهران، توجه ویژه‌ای داشته باشند.»
هاشمی تاکید کرد:« باید زلزله‌های اخیر تهران که مانند مانور بود را جدی بگیریم و در مورد بازسازی و نوسازی بیمارستان‌های تهران، تصمیمات مهمی بگیریم و آن را عملی کنیم. شهرداری می‌تواند زمین مورد نیاز برای ساخت مراکز بهداشتی و درمانی را در اختیار ما قرار دهد و وزارت بهداشت یا خیرین سلامت اقدام به ساخت بیمارستان‌های مقاوم کنند چراکه هر لحظه ممکن است دچار زلزله یا حوادث طبیعی دیگر شویم.»
بودن یا نبودن؟مسئله این است!
یکی از ساده ترین اقداماتی که مردم دنیا در زمان وقوع بحران انجام می دهند، دلگرمی دادن به یکدیگر است . طبیعی است که در زمان وقوع بحران همه افراد می خواهند از آخرین وضعیت خانواده ، محل زندگی و شهرشان با خبر شود، در چنین شرایطی معمولا مسئولان مرتبط هستند که می توانند ضمن آرامش دادن به مردم، آن ها را از آخرین وضعیت محل زندگی ، شهر و یا کشورشان با خبر کنند.اما در زمان وقوع زمین لرزه برخی رسانه ها خبر از عدم حضور شهردار تهران دادند و برخی از افراد معتقد بودند که وی زمان وقوع زلزله در کیش بوده است.
اما محمد علی نجفی پس از 3 روز این موضوع را تکذیب کرد و در خصوص شایعه حضورش در کیش در آلودگی هوا و زمان وقوع زلزله تهران گفت: «قبلا هم این موضوع را عرض کردم، بعدا که فکر کردم یادم افتاد آخرین باری که کیش بودم روز عید فطر بود و از آن موقع تا حالا فکر می کنم شاید بیش از 6 ماه گذشته است.»
وی ادامه داد: مدیرهتلی که در یکی از رسانه های سایبری مطرح کرده بود من هنگام زلزله در آنجا اقامت داشتم با من تماس گرفت و گفت اگر شما اجازه دهید ما رسما تکذیب کنیم؛ اما گفتم نه! آنها گفتند در هتل داریوش بودم، اگر شما تکذیب کنید می گویند در هتل کوروش بوده است!»
صفحه اینستاگرام محمد علی نجفی یک روز پس از زمین لرزه با انتشار عکس هایی از اسکان مردم در سوله های مدیریت بحران اعلام کرد : «از نخستین دقایق وقوع زلزله تاکنون همین‌جا در تهران، در کنار شهروندان و مدیران بحران و شهرداری بودم و هستم. به طور مرتب از زمان وقوع حادثه پیگیری‌های لازم را انجام داده‌ام و حجم انبوه کارها مانع از آن شد که در تلگرام یا اینستاگرام اعلام حضور کنم، چرا که رسیدگی به وضعیت پیش آمده را مهم‌‌تر و‌حیاتی‌تر می‌دانستم!»
ادامه متن شهردار تهران در اینستاگرام به شرح زیر است:
اولین سخنان رسمی شهردار یک روز پس از زمین لرزه 29 آذر ماه، در گفتگوی تلفنی با شبکه پنج سیما بود که طی آن به تشریح آخرین اقدامات مدیریت شهری و وضعیت پایتخت پرداخت و زلزله 29 آذر را یک مانور عملیاتی طبیعی برای شهروندان تهرانی دانست و گفت: «شهروندان نشان دادند در کمال خونسردی و با سرعت می‌توانند خانه‌های خود را تخلیه کنند و در نقاطی که امنیت بیشتری دارد، مستقر شوند. »
وی با اشاره به اقدامات شهرداری تهران پس از وقوع زلزله، گفت: «من به هنگام وقوع زمین لرزه در جریان مجموعه عملیاتی که باید از طریق شهرداری و ستاد مدیریت بحران انجام می‌شد، حضور داشتم و از صبح 30 آذر نیز دائما با بخش‌های مختلف شهرداری ارتباط داشتم؛ همچنین گزارش‌های مربوط به همشهریانی که در بعضی از پارک ها، سوله‌های بحران و سالن‌های ورزشی شهرداری مستقر بودند را دنبال می‌کردم.»
وی با بیان اینکه شهرداری تهران در حد توان به همشهریان تهرانی کمک کرده و برای جلوگیری از ایجاد اضطراب تلاش کرده است،افزود: «بخشی از مسایلی که بلافاصله در جامعه شایع می‌شود، هیچ واقعیت علمی ندارد و شهروندان اصلا نباید نگران باشند؛ در حین اینکه آمادگی و هوشیاری لازم و ضروری است، اما هیچ دلیلی برای وجود نگرانی و اضطراب وجود ندارد.»
آیا ورزشگاه آزادی برای اسکان اضطراری امن است؟
قاعدتا هر زمین لرزه دارای پس لرزه هایی نیز خواهد بود ، به همین دلیل بسیاری از مردم ترجیح می دهند پس از وقوع یک زمین لرزه، در فضاهای بزرگ و باز مانند پارک ها، اماکن ورزشی و ... شب را به صبح برسانند. بسیاری از پایتخت نشینان شنیدند شهرداری تهران در زمان وقوع زمین لرزه دستور باز گذاشتن درب هایسالن های ورزشی را داده است.یکی از اماکنی که اعلام شد مردم می توانند در زمان وقوع زلزله در آنجا اسکان پیدا کنند، ورزشگاه آزادی بود، با توجه به اینکه کانون زمین لرزه در شهر ملارد بود و فاصله زیادی با ورزشگاه آزادی ندارد این انتخاب منطقی به نظر نمی رسید. شهردار تهران در همین زمینه با انتقاد از عملکرد وزارت ورزش بعد از زلزله گفت:« وزارت ورزش اعلام کرد که استادیوم آزادی برای اسکان مردم آماده است. این استادیوم به سمت کانون زلزله یعنی ملارد نزدیک بود و سوق مردم به این سمت به هیچ وجه اقدام صحیحی نبود.»
وی ادامه داد: «باید یک شهرک تهیه شده و این شهرک به عنوان اسکان موقت برای شهروندان در نظر گرفته شود. اگر زلزله ای در تهران رخ دهد، قادر نیستیم جمعیت قابل توجه شهروندان تهرانی را در کانکس جای دهیم. » حال باید منتظر ماند تا ببینیم ساختن این شهرک چقدر عملیخواهد شد در غیر این صورت آیا سوله های مدیریت بحران ، ورزشگاه ها ، پاسخگوی جمعیت 8.5 میلیون نفری تهران در زمان وقوع بحران خواهند بود؟
نقشه های مراکز امن مناطق 4 روز پس از زمین لرزه منتشر شد!
بسیاری از مردم زمانی که پایتخت لرزید ، به دلیل عدم آشنایی کافی به اماکن امن در محله خود، در خیابان ها سرگردان شدند و به حاشیه خیابان ها و بزرگراه ها پناه بردند که همین امر یکی از دلایل ترافیک در معابر شهر بود. بر اساس مشاهدات عینی خبرنگار ایسکانیوز در زمان وقوع حادثه برخی از شهروندان به جای اینکه به پارک ها و مناطقی با فضای باز پناه ببرند ترجیح داده بودند در کنار منزلشان چادر زده یا در خودروهای خود شب را به صبح برسانند. جالب است که با یک حساب سر انگشتی به راحتی می توان دریافت چادر زدن در کنار یک برج 20 طبقه یا خوابیدن در خودرو یا زیر یک ساختمان 5 طبقه قرار گرفته باشید، اصلا منطقی به نظر نمی رسد. به این مورد اضافه کنید که عرض خیابان نیز کمتر از 10 متر باشد!
در زمان وقوع زمین لرزه پایتخت ، عدم معرفی اماکن امن به خوبی احساس شد به همین منظور در دومین روز دی ماه استاندار تهران اعلام کرد: «تهیه شناسنامه از مسیرهای خروجی و مبادی ورودی شهرها و شهرستان‌های استان برای تعیین و تفکیک مسیر تردد مردم و تردد شهروندان ضروری به نظر می‌رسد. به همین منظور تمام شهرداران در سطح استان موظف هستند تا نقشه تخلیه امن از شهرهای متبوع خود را تهیه و در اختیار شورای هماهنگی مدیریت بحران قرار دهند.»
در سومین روز دی ماه بود که نقشه مراکز تخلیه امن اضطراری مناطق 22 گانه شهر تهران بر روی خروجی سایت شهرداری تهران قرار گرفت تا مردم بدانند مناطق امن محله خود کجا هستند و به جای اینکه در سطح شهر سرگردان باشند، در زمان وقوع بحران دراین مناطق اسکان یابند.
(برای دسترسی به این نقشه ها اینجا کلیک کنید.)
وقتی نکات ایمنی در مواقع بحران جای تبلیغات کالا را می گیرند!
زمانی که دانش آموز بودیم ، بارها و بارها در مانورها تمرین کرده بودیم که در زمان وقوع زلزله اگر در کلاس بودیم زیر میزها پناه بگیریم و اگر در راه پله بودیم، از نزدیک شدن به نرده ها بپرهیزیم و در کنار دیوار بنشینیم و با دست، از گردن و سر خود محافظت کنیم. بارها در تلویزیون دیده و در کتاب، مجلات و ... خوانده ایم که مهم ترین اقدام در زمان وقوع زلزله ، حفظ خونسردی است، تمامی اقدامات چه تئوری و چه عملی ما در شرایطی بوده که مطمئن بودیم خطری تهدیدمان نمی کند اما در 29 آذر ماه زمانی که زمین لرزید، تنها تعدادی از مردم توانستند به درستی از آموزه های خود استفاده کنند. بسیاری از افراد به دلیل شک ناشی از زمین لرزه ، به سمت خروجی خانه دویدند غافل از اینکه در مباحث آموزشی بارها بر این مسئله تاکید شده بود که نباید به سمت خروجی ها هجوم برد.
مریم شهبازی یکی از افراد ساکن فردیس کرج است در این باره به خبرنگار ایسکانیوز گفت: « در زمان زلزله ما مشغول خوردن شام بودیم که حس کردیم زمین می لرزد، لوستر تکان می خورد، شیشه ها می لرزید، صدای جیغ همسایه ها شنیده می شد، من و همسرم با علم بر اینکه زلزله رخ داده است به لیوان آب روی میز نگاه می کردیم و نمی توانستیم هیچ عکس العملی نشان دهیم.!»
وی ادامه داد: «سونیا، دختر 6 ساله ام سریع زیر میز پناه گرفته بود و ما را صدا کرد تا به او بپیوندیم؛ واقعا نکات آموزشی در سنین پایین می تواند مفید باشد، اگر خدایی نکرده زمین لرزه شدید تر بود معلوم نبود چه بر سرمان می آمد.»
پس از این زمین لرزه بود که نکات آموزشی پس از وقوع زمین لرزه در شبکه های اجتماعی دست به دست شد که نکاتی از قبیل مکان های امن، وسایل مورد نیاز در صورت ترک ناگهانی منزل و کمک های اولیه را یادآوری می کردند. بسیاری از مهد کودک ها، مدارس هم بار دیگر مانورهای زلزله برگزار کردند تا آمادگی دانش آموزان را در مقابل زمین لرزه افزایش دهند. همچنین بیلبوردهای شهر که در بیشتر مواقع میزبان تبلیغات کالا بودند جای خود را به مسائل ایمنی زلزله دادند.
در همین رابطه ناهید خداکرمی عضو شورا شهر تهران به خبرنگار ایسکانیوز گفت: در زمینه آموزش در مواقع بحران عملکرد مناسبی داشته ایم، در این زمینه آموزش و پرورش در حال برگزاری مانورهایی در مدارس است، اما باید به این نکته توجه کنیم که فرزندان تابع خانواده خود هستند و در زمان بحران کودکان نمی توانند آموزش های لازم را به پدر و مادر خود منتقل کنند پس در این زمینه لازم است برای آموزش والدین نیز اقداماتی صورت گیرد. »
وی افزود: «شهرداری می تواند به جای نصب بیلبوردهایی که شعارها و وظایف سایر سازمان ها را ارائه می دهد، آموزش های زمان بحران را ارائه دهند.»
در پایان با اینکه 16 روز از وقوع زمین لرزه اولیه ملارد، کرج و تهران می گذرد، اما باز هم بسیاری از مردم نگران وقوع زمین لرزه های دیگری هستند. اولین قدم برای آرامش مردم ترویج فرهنگسازی در راستای نکات آموزشی است و این نکات می تواند از طریق تلویزیون، وزارت آموزش پرورش، شهرداری ، وزارت بهداشت، ادارات و... به مردم انتقال داده شود.اما این به تنهایی کافی نیست و مسئولان باید دست به دست یکدیگر دهند تا در زمان وقوع حادثه احتمالی عملکرد مناسب و صحیحی داشته باشند.
701
