به گزارش خبرنگار گروه اقتصادی ایسکانیوز؛ گاز مایع یا الپیجی به دو گاز هیدروکربنی بوتان و پروپان یا ترکیب آنها گفته میشود که در حالت مایع نگهداری میشود. معمولاً مقادیر کمی از ترکیباتی چون پروپیلن و بوتیلن نیز در گاز مایع موجود است. گاز مایع بیشتر برای کاربردهای گرمایشی و به عنوان سوخت وسایل نقلیه مورد استفاده قرار میگیرد. همچنین در ساخت افشانهها و به عنوان گاز خنککننده در وسایل سرمازا همچون یخچال و فریزر نیز کاربرد دارد.
الپیجی در پالایشگاه محصول فرعی تصفیه گاز طبیعی و پالایش نفت خام است. ارزش حرارتی گاز مایع 46.1مگاژول/کیلوگرم است که بالاتر از بنزین و نفت کوره است و در وزن مساوی انرژی بالاتری تولید میکند اما ارزش حرارتی آن در حجم مساوی کمتر است چون گاز است و تراکم کمتری دارد. هر لیتر گاز مایع ۵۰۰ تا ۵۸۰ گرم و هر لیتر بنزین ۷۱۰ تا ۷۷۰ گرم وزن دارد. این گاز در دمای ۲۱ درجه سلسیوس تحت فشار حداکثر ۸ کیلوگرم بر سانتیمتر مربع به مایع تبدیل میشود؛ و در زمان تولید فاقد رنگ و بو و حتی مزه است که برای ایمنی بیشتر به آن ترکیبات گوگرد دار به نام مرکاپتان (که شامل اتیل مرکاپتان و متیل مرکاپتان) اضافه میشود.
وسایل نقلیه با سوخت LPG هم نسبتبه وسایل بنزینسوز و گازوئیلسوز آلودگی کمتری دارند. گازهای گلخانهای و اکسیدهای نیتروژن حاصل احتراق LPG در وسایل نقلیه، کمتر از بنزین و گازوئیل است.
میتوان گفت: الپیجی را نباید با الانجی (گاز طبیعی مایعشده) اشتباه گرفت. الانجی در واقع همان گاز طبیعی (عمدتاً متان و اتان) است که برای حملونقل راحتتر و مقرون به صرفه تر به صورت مایع درمیاید. سیانجی نیز گاز طبیعی است که فشرده شده تا حجم کمتری را اشغال کند.
برای مصارف صنعتی از ال پی جی (LPG) در مخازن بزرگتری که در محل تولیدی صنعتی نصب شدهاست استفاده میشود. این مخازن به وسیله ماشینهای حمل گاز مایع (گاز کش) مستقیم از پالایشگاه یا شرکتهای توزبع گاز مایع پُر میشوند.
اکثر مردم به ال پی جی گاز مایع میگویند که در سیلندرهای قابل حمل ۵۰ کیلویی، ۱۱ کیلویی و ۲ کیلویی (پیکنیکی) در ایران به فروش میرسد. (قبل از این که شهرها لوله کشی گاز طبیعی شوند عمده مصرف خانهها برای اجاقها و در زمان بی برقی برای روشنایی، گاز مایع سیلندری بود که بعد از لوله کشی شبکه گاز طبیعی برای هر خانه، دیگر کمتر در خانهها استفاده میشود).
سابقه طرح LPG در کشور ما از سال ۱۳۶۳ در وزارت صنایع آغاز شد. آن زمان کار روی LPG برای خودروهای سنگین به عهده دانشگاه تبریز گذاشته شد چون این دانشگاه در کنار خودروسازان و نیرومحرکه سنگین بود؛ در نتیجه خودروهای سبک، سهم دانشگاههای تهران و شیراز شد. بهاینترتیب کار پژوهشی برای گازسوز کردن خودروها آغاز شد. ۳ سال طول کشید تا کارهای علمی، محاسبات و مدل ریاضی طرح تمام شود. سرانجام، سال ۱۳۶۹، اولین اتوبوس LPGسوز به رانندگان تحویل داده شد.
متأسفانه در زمینه خودروهای سواری با این که دانشگاه تهران سابقه بسیار طولانی داشت، کارها با پشتوانه علمی و تحقیقاتی پیش نرفت. مثلا، برای پیکان ۳۳ نوع کیت گازسوز به بازار آمد اما برای هیچ کدام برازش انجام نشد.شکست طرح LPG از همینجا رقم خورد.به هر حال طرح LPG با این شرایط جای خود را به CNG داد. سال ۱۳۷۳ طرح CNG از طرف وزارت صنایع سنگین به صورت پروژه به دانشگاهها داده شد.
موارد استفاده ال پی جی
این گاز به دلیل این که به سادگی قابل حمل و نقل است در بسیاری از مکان هایی که استفاده از منابع دیگر سوخت امکانپذیر نیست استفاده میشود.
خانهها جهت اجاق گازها و وسایل گرمایشی
کارخانهها جهت سوخت کورهها و مشعلها (و در بعضی از آنها جهت سوخت دوم)
آشپزخانههای صنعتی و تجاری
سیستم جرقه زن (IGNITION) توربینهای گازی در نیروگاههای سیکل ترکیبی
سوخت دوم برای خودروها
مزیتهای مصرف LPG در خودروهای گازسوز عبارتند از:
۱) به دلیل حالت گازی، موتور خودروی LPGسوز در هوای سرد نیز به راحتی روشن میشود.
۲) سیستمهای سوخت LPG پوشیده و ضایعات تبخیری آنها قابل چشمپوشی است.
۳) حملونقل آن آسان و سوختگیری آن برای مصرفکنندگان برخلاف LNG و CNG راحت است.
۴) وسایل نقلیه LPG سوز برای استانداردشدن گازهای خروجی به استفاده از کاتالیزر نیاز ندارند.
۵) ذرات سمی حاصل از احتراق آن نسبت به بنزین و گازوئیل ناچیز است.
۶) در مقایسه با سایر سوختها، هرگونه افزایش تقاضا برای LPG از منابع گاز طبیعی و نیز منابع پالایش نفت خام قابل تامین است.
۷) نشر PAH و آلدهید حاصل از احتراق LPG نسبت به وسایل نقلیه با سوختهای فسیلی ناچیز است.
اما عیبهای مصرف LPG عبارتند از:
۱) مقدار انرژی LPG پایین است و از این رو تانکهای LPG در قیاس با تانکهای بنزینی و گازوئیلی فضای بیشتری اشغال میکنند.
۲) تانکهای LPG فشرده و وزن بیشتری نسبت به نوع بنزینی و دیزلی دارند.
۳) LPG ضریب انبساط زیادی دارد، بنابراین، تانکهای آن میتوانند تا ۸۰ درصد ظرفیت پر شوند.
۴) LPG سنگینتر از هواست و برای شعلهور شدن نیازمند جابهجایی مناسب است.
۵) LPG در شکل مایع، در موارد کاربرد نامناسب باعث سوختگی پوست ناشی از سرما میشود.
402