نیوشا یعقوبی -ایسکانیوز: این روزهابه زعم بسیاری ازجوانان و خانواده هایشان ازدواج کردن و تهیه هزینه های شروع یک زندگی یکی از سخت ترین کارهای زندگی است به طوری که جوانان ازدواج را هیولایی تصور می کنند و توان جنگیدن با این موجود را درخود نمی بینند.در این میان کارشناسان راه هایی را برای ازدواج آسان پیشنهاد می دهند که در بیشتر مواقع مورد قبول جوانان واقع نمی شود اما ازدواج های دانشجویی از این قاعده مستثنی است و بسیاری از دانشجویان ازدواج دانشجویی را می پسندند و به این روش زندگی خود را شروع می کنند .

برای در جریان قرار گرفتن شرایط ازدواج جوانان و به ویژه ازدواج دانشجویان با حجت الاسلام رستمی معاون سیاسی و فرهنگی نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها گفتگو کردیم:

به نظر شما در شرایط کنونی جوانان به صورت عام و جوانان دانشگاهی به طور خاص از لحاظ ذهنی، روانی و ... آمادگی شروع یک زندگی مشترک را دارند؟اگر جواب تان مثبت است پس باید شرایط مطلوب در این زمینه از سمت مسئولان فراهم شده باشد. لطفا توضیح بدهید از دیدگاه شما این شرایط مطلوب شامل چه مواردی است و چقدر فراهم شدنی است؟

متولیان امر ازدواج جوانان در ارکان مختلف نظام با برنامه‌ریزی و سیاستگذاری صحیح می‌توانند در امر تسهیل ازدواج جوانان کمک مؤثری باشند.همانطور که می‌دانید یکی از بندهای سیاست ابلاغی از سوی مقام معظم رهبری رفع موانع ازدواج، تسهیل و ترویج تشکیل خانواده است. ترویج فرهنگ ازدواج آسان و کاهش هزینه‌های کاذب می‌تواند مهمترین قدم در رسیدن به این هدف باشد که این فرهنگ‌سازی باید در بنیان خانواده‌ها و تفکرات آحاد مردم صورت گیرد. تبلیغات وسیع در این حوزه از وظایف رسانه‌ها به ویژه صدا و سیمای جمهوری اسلامی است. ساخت فیلم ها و سریال های تلویزیونی، نشست های کارشناسی اختصاصی و برنامه‌های آموزشی و سیاست هایی از این دست با توجه به تأثیر رسانه‌ها و رادیو و تلویزیون در میان مردم می‌تواند تأثیر به سزایی داشته باشد. همچنین افزایش و تسریع در فرایند دریافت تسهیلات مالی مانند وام ازدواج، وام خرید جهیزیه و... توسط سیستم بانکی و مؤسسات مالی کشور نیز کمک مؤثری در این زمینه است.

به نظر شما در زمینه ساخت خوابگاه های متاهلی موثر واقع خواهد شد؟

چنانچه در صحبت های قبلی گفتم تأمین مسکن یکی از مهم ترین نیازهای جوانان در امر ازدواج است. ساخت و افزایش خوابگاه های متأهلی و یا اختصاص خانه‌های مسکن مهر به ویژه در پنج سال اول زندگی به صورت رایگان یا با حداقل اجاره‌بها نقش به سزایی در افزایش آمار ازدواج جوانان به ویژه دانشجویان خواهد داشت.

آیا سازمانها و یا ارگان ها هم میتوانند اقداماتی در راستای ترویج ازدواج دانشجویی انجام دهند؟

قراردادن تسهیلات جهت گذراندن طرح ویژه دانشجویان علوم پزشکی در شهر محل سکونت با همراهی وزارت بهداشت و قراردادن تسهیلات ویژه به خصوص در مقطع دکترای تخصصی ،ارائه مشاوره رایگان و یا آموزش مهارت های زندگی زناشویی توسط متولیان امر به ویژه سازمان نظام روانشناسی و یا سایر مراکز آموزشی مرتبط که در امر انتخاب صحیح همسر و همسرداری یاری‌رسان جوانان باشد نیز در سهولت ازدواج جوانان تأثیرگذار خواهد بود.

نظرتان درباره ازدواج آسان چیست؟

شناسایی مراکزی که خانواده‌ها بتوانند مراسم ساده‌ای برای جشن ازدواج فرزندانشان برگزار کنند می‌تواند شیرینی آغاز زندگی مشترک جوانان را دوچندان کند. همچنین در صورت کاهش سنوات آموزشی با رعایت استانداردهای لازم می‌توان از دانشجویان متأهل و مستعد ازدواج حمایت کرد.سازمان ها و ارگان های دیگری هم هستند مانند سازمان ملی جوانان که می‌توانند سیاستگذاری ها و برنامه‌های مؤثری در این حوزه داشته باشند. تمامی این ها می‌توانند شرایط مطلوبی را برای تشویق جوانان به تشکیل خانواده ایجاد کند.

دانشجویان برای ترویج ازدواج های دانشجویی چه اقداماتی می توانند انجام دهند؟

دانشجویان می توانند با حذف معیارهای فانتزی و غلط و انتخاب صحیح خود در تسهیل امر ازدواج قدم مؤثری بردارند. درنظر گرفتن معیارهای واقعی و ارزشی مثل ایمان و تقوی، ایثار و فداکاری، عفاف و شاخصه‌هایی از این دست ازدواج هایی منطقی‌تر، پایدارتر و سهل‌تر را در پی خواهد داشت. از سویی انتظار می‌رود دانشجویان متأهل با معرفی دوستان و آشنایان خود با درنظر داشتن مشخصه‌های کافی در امر وساطت خیر و ترویج سنت حسنه ازدواج تلاش کنند.

مسئولان و رسانه ها چه کمکی می توانند کنند؟

مسئولان با سیاست گذاری و برنامه‌ریزی صحیح و به کارگیری تمامی بخش ها و حوزه‌های مرتبط زیر مجموعه خود می‌توانند نقش به سزایی در تسهیل ازدواج دانشجویان داشته باشند. سیاست های کلی که توسط مقام معظم رهبری در این خصوص ابلاغ شده قوای سه‌گانه را دربرمی‌گیرد و برخی برنامه‌ها به صورت خاص و برخی به صورت عام باید به مشارکت گذاشته شود به طور مثال نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری با کمک وزارت علوم و وزارت بهداشت می‌توانند تسهیلات مناسبی در راستای ازدواج دانشجویان ایجاد کنند. مشارکت و تعامل صحیح پیش دستگاهی مثل سازمان ملی جوانان، وزارت خانه ها ، شورای عالی انقلاب فرهنگی، سازمان نظام روانشناسی،‌ سازمان بهزیستی و... با اختصاص بودجه و نیروهای کارشناس خود در ایجاد یک موج فراگیر و منسجم بسیار مؤثرند. رسانه‌ها نیز با انعکاس اخبار این فعالیت ها و گزارش عملکرد دستگاه ها و برنامه‌های تبلیغی ـ ترویجی در قالب های مختلف برنامه‌های سرگرمی، علمی و نشست های تخصصی قدم بزرگی در این جهت برخواهند داشت.

چندی پیش اعلام کردید از سال 84 تا سال 95 فروپاشی زندگی ها کاهش پیدا کرده و 96 درصد ازدواج ها موفق بوده است. سهم ازدواج های دانشجویی در این زمینه چقدر بوده است؟

سایت ازدواج دانشجویی ویژه ثبت‌نام دانشجویان برای شرکت در جشنواره ازدواج دانشجویی است و آمار لحظه به لحظه شرکت‌کنندگان را گزارش می‌دهد. از زمان آغاز ثبت‌نام یعنی اول دی‌ماه سال جاری تا 24 دی ماه، 14 هزار و 500 نفر ثبت‌نام کرده‌اند که با وجود تأخیر شروع به کار سایت به دلیل محدودیت ها و مشکلات نسبت به بازه زمانی سال گذشته استقبال بسیار خوب بوده، چرا که در سال گذشته در طول حدود پنج ماه و نیم زمان ثبت‌نام، ۲۸۰۰۰ نفر ثبت‌نام داشته‌ایم که ۱۸۰۰۰ نفر آنها در برنامه شرکت کردند و ۱۰۰۰۰ نفر باقی مانده که جاماندگان سال قبل هستند که می‌توانند امسال نیز ثبت‌نام کنند. البته ما در ثبت‌نام و پذیرش دانشجویان متقاضی با مشکلاتی از جمله محدودیت زمانی با توجه به ایام نوروز و فرارسیدن ماه مبارک رمضان و کم شدن بودجه و هزینه‌ها و تعداد دانشجویان ورودی به دانشگاه ها مواجهیم، با وجود همه این محدودیت ها می‌توان گفت استقبال دانشجویان تاکنون بسیار خوب بوده است.

استحکام ازدواج های دانشجویی چگونه است؟

از آنجا که ثبت‌نام دانشجویان با هماهنگی ثبت‌احوال با درج کدملی انجام می‌گیرد طبق رصد و گزارش واصله از سازمان ثبت‌احوال درصد طلاق و جدایی در این ازدواج ها به نسبت ازدواج های کل جامعه بسیار کمتر است.

در راستای این طرح آموزش به دانشجویان به چه صورتی انجام می شود؟

مباحث آموزشی در ازدواج دانشجویی به دو شکل حضوری و غیرحضوری انجام می شود. آموزش های حضوری در جشنواره ازدواج دانشجویی با حضور ثبت‌نام‌کنندگان طی ۳ روز برگزار می‌شود.این برنامه‌ها در چند محور از جمله به تفاوت های بنیادی و شناختی زن و مرد، بهداشت جنسی - البته این مبحث در کارگاه های جداگانه ویژه خواهران و برادران برگزار می‌شود - و جلسات پرسش و پاسخ در حوزه مسائل مبتلا به زوجین ارائه می‌شود. مشاوره‌های گروهی و فردی نیز در فوق برنامه‌ها ارائه می‌شود.

آموزش های مجازی هم دارید؟

جهت تداوم ارتباط با زوجین آموزش های غیرحضوری نیز ارائه شده است. این آموزش ها در سایت ازدواج دانشجویی به صورت مجازی ارائه می‌شود که بخشی از آن شامل خلاصه مباحث آموزش های سال قبل هم به صورت تصویری و هم متون پیاده شده ارائه می شود و بخش دیگر به صورت پرسش و پاسخ است. زوجین در طول زندگی از مشاوره به شکل مجازی نیز بهره‌ خواهند برد. به این صورت که سوال های خود را پرسیده و جواب را از اساتید در سایت دریافت می‌کنند. بسته‌های تشویقی هم در این راستا تدارک دیده شده است.علاوه بر سایت ازدواج دانشجویی،‌ سامانه آموزش مجازی دانشگاهیان نیز بخشی از دروس خود را در این حوزه ارائه داده است.از آنجا که این آموزش ها به شکل مجازی صورت می‌گیرد زوجین هر زمان از شبانه‌روز می‌توانند از خدمات این سایت ها بهره ببرند.

اساتیدی که مسئول آموزش این دوره ها هستند، چه ویژگی هایی دارند؟

درخصوص اساتید این دوره‌ها باید گفت از بهترین کارشناسان این حوزه و برجسته‌ترین اساتید استفاده شده و نکته قابل توجه آنکه آموزش های ارائه شده از سوی این اساتید با توجه به اقتضائات بومی ـ مذهبی و فرهنگ جامعه اسلامی ایرانی ارائه می‌شود که در آن علاوه بر حفظ کیان خانواده ارتباط با خانواده‌های طرفین و روابط صحیح بین فردی آموزش داده می‌شود.

آموزش ها قبل از ازدواج هستند یا بعد از آن هم ادامه دارد؟

آموزش در ازدواج دانشجویی در سه بخش قبل، حین و بعد از ازدواج طراحی شده است. نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاههای سراسر کشور آموزش های قبل از ازدواج را با محوریت موضوع معیارهای صحیح انتخاب همسر در سطح دانشگاه ها و خوابگاه ها در قالب های مختلف مانند کارگاه های آموزشی، مشاوره‌های خوابگاهی و سخنرانی‌ها و.... ارائه می‌دهد.

در این آموزش ها نحوه ارتباط‌گیری صحیح و انتخاب درست همسر به دانشجویان گفته می‌شود. در واقع نگاه ما در این خصوص با دو رویکرد «تشکیل خانواده» و «تحکیم خانواده» توامان است. یعنی علاوه بر تشویق دانشجویان به ازدواج به هنگام و با فرد مناسب تلاش می‌شود، پس از انتخاب و شروع زندگی آموزش ها با هدف استحکام خانواده و رفع اختلافات و تعارضات ادامه پیدا کند.

طبیعی است زمانی که انتخاب صحیح صورت گیرد و زوجین مهارت های لازم در جهت رفع مشکلات و اختلاف را ببینند، آسیب هایی منجر به جدایی و فروپاشی خانواده می‌شود به حداقل خود خواهد رسید.

به نظر شما آموزش در راستای ترویج ازدواج های دانشجویی در دانشگاه ها مانند درس کنترل جمعیت و تنظیم خانواده و همایش ها و ... کفایت می کند؟ پیشنهادی در این زمینه دارید؟

رسالت ما به عنوان نهادی که در دانشگاه های کشور فعالیت می‌کند آموزش، اطلاع‌رسانی و دانش‌افزایی است. این آموزش به شکل منسجم دربخش ها ، معاونت ها و مدیریت های نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری ارائه می شود به صورتی که جهت پوشش دهی همه دانشجویان در مرحله پیش از ازدواج آموزش ها دردفاتر زیر مجموعه نهاد در سطح دانشگاه ها وخوابگاه های دانشجوئی کشور به صورت حضوری وغیرحضوری (سایت آموزش مجازی دانشگاهیان ) و از طریق اساتید گروه معارف ارائه می شود. همچنین در راستای این امرطی یک کار کارشناسی شده دقیق ، کتاب «دانش خانواده» تدوین شد، با این نگاه که براساس پایش اطلاع حاصله از دادگاه های خانواده، بررسی نتایج مشاوره‌ها و علل اصلی اختلافات و تعارضات به این نتیجه رسیدند که منشأ اصلی اکثر این مشکلات عدم انتخاب درست قبل از ازدواج است به همین منظور کتاب دانش خانواده با محوریت انتخاب، تحکیم، تعالی و فرزندآوری در خانواده تدوین شد که تا یک دوره مقدماتی در بحث مهارت های انتخاب همسر و همسرداری به دانشجویان عزیز ارائه شود. این اقدامات گرچه شرط کافی نیست اما شرط لازم است زیرا کمترین نتیجه آن این است که دانشجویان بدانند برای دستیابی به یک زندگی موفق، آرام و ایده‌آل چه شرایط و عواملی باید مورد دقت قرار گیرد. توجه بیشتر اساتید این دروس و دانشجویان می‌تواند قدم هرچند کوچک اما مؤثر را در این راه بردارد.

نظر شما درباره پدیده جدایی عاطفی که کمابیش در جامعه دیده می شود چیست؟

طلاق عاطفی رفتاری است با علل روانشناسی و بازتاب های اجتماعی که متأسفانه به یک معضل فراگیر تبدیل شده. عوامل مؤثر در این امر بسیار است اما شاید مهم ترین آنها این است که دختران و پسرانی که تصمیم به ازدواج گرفته‌اند هنوز به خودشناسی صحیح، بلوغ روانی و فکری کامل نرسیده‌اند تا تشخیص دهند که ازدواج به معنی پذیرش مسئولیت در تأهل است و تأهل به معنای واقعی تعهد می‌آورد.زمانی که افراد اطلاعات چندانی در مورد احساسات خوب وبد خود ندارند و فاقد توان تبدیل احساس خود هستند یعنی دربعد خودآگاهی دچار ضعف اند پس چگونه می توانند این عاطفه را جاری و ساری کرده و در زندگی مشترک به همسر خود انتقال دهند ؟ بنابراین آنچه ابتدا باید مورد توجه قرار گیرد این است که روی بلوغ عاطفی ، خودآگاهی و بسیاری از شناختهای فردی وافزایش مهارت های ارتباط عمومی افراد کارکرد. بسیاری از جوانان تعریف صحیحی از ازدواج ندارند و با تصمیمات آنی و احساسی زندگی مشترک را آغاز می‌کنند. نگاه ما در ازدواج بیشتر نگاهی پیشگیرانه است چنانچه در ابتدای صحبت ها گفتم در صورتی که انتخاب، صحیح و عقلانی باشد اختلاف نظرها و تعارضات میان همسران که منجر به عدم تفاهم و ناسازگاری و در نتیجه کم رنگ شدن احساسات می‌شود به حداقل خواهد رسید.

آیا برای کاهش این آسیب اجتماعی تدابیری در نظر گرفته اید؟

آموزش های قبل از ازدواج که به بحث معیارهای صحیح انتخاب همسر و مهارت های زندگی و همسرداری می‌پردازد و در سطح دانشگاه ها به صورت مداوم برای دانشجویان عزیز برگزار می‌شود این هدف را دنبال می‌کند که نگاه جوانان به ازدواج را اصلاح کنند و تعریف درستی از آن ارائه دهد.

حضور مشاوران به صورت حضوری و مجازی در این طرح تمهید دیگری است که قبل از آنکه اختلافات سطحی و جزئی که ناشی از عدم شناخت و سازگاری زوجین است به شکاف های عمیق و مشکلات حل نشدنی مبدل شود به شکل اصولی و اساسی مورد بررسی و درمان واقع شوند. چرا که در بسیاری از موارد زن و شوهر یکدیگر را دوست دارند و چون اطلاعات کافی برای رفع مشکلاتشان ندارند دچار جدایی می‌شوند اما مشاوران متدین و متخصص براساس تجربیات و تخصصی که دارند می‌توانند با دادن راهکارهای مختلف آنان را در مسیر درست زندگی قرار دهند.

701