به گزارش خبرنگار گروه اقتصادی ایسکانیوز؛ تا چند سال گذشته مصرف مواد غذایی و محصولات خارجی و وارداتی به نوعی نماد ثروت محسوب می شد و برخی افراد برای نشان دادن ثروت خود فقط محصولات غذایی وارداتی را در سبد خانواده خود می گنجاندند اما با ورود محصولات تراریخته ورق برگشت.

بر اساس این گزارش با تسهیل واردات در سال های اخیر و چشیدن طعم شیرین سود سرشار از واردات، واردکنندگان هر روز به فکر پر کردن بیشتر جیب خود افتادند و در این بین برخی با استفاده از روابط خاص خود و نفوذ در بین دولتی ها اقدام به واردات محصولات تراریخته به کشور کردند.

البته در ظاهر امر، واردکنندگان دلسوزی بودند که برای تامین نیازهای غذایی مردم تحریم ها را دور زده و با مشقت بسیار در نقل و انتقال پول اقدام به واردات کردند اما در باطن موضوع دیگری در حال شکل گرفتن بود.

این گزارش می افزاید به گفته برخی از نمایندگان مجلس نزدیک به یک دهه است که این محصولات بی سرو صدا میهمان سفره های مردم شدند اما نگاهی به آمار تولید و مصرف محصولات تراریخته در جهان نشان می دهد که در 38 کشور جهان کشت این بذرها ممنوع شده است.

اما و اگرهای محصولات تراریخته و کشورهای تولیدکننده آن

این گزارش می افزاید محصولات تراریخته یا (Transgenic) محصولاتی هستند که دستکاری ژنتیکی در آن‌ها بوجود آمده است؛ یعنی یک یا چند ژن محصولات کشاورزی را زیاد یا کم می کنند تا تغییراتی را در ویژگی های منحصر به فرد آن محصول ایجاد کنند.

اگرچه ادعا می شود این محصولات فوایدی از جمله جلوگیری از کاهش عملکرد و افزایش مقاومت به آفات را دارا هستند، اما مطالعات علمی نشان داده است که مصرف دراز مدت این محصولات می تواند مشکلات جدی را برای سلامتی انسان ها و برای چرخه طبیعی اکوسیستم‌ها به وجود آورد.

این گزارش می افزاید در سال 2016 در 26 کشور جهان که شامل 19 کشور در حال توسعه و 7 کشور صنعتی است، بیش از 185 میلیون گیاه تراریخته کشت شده است و سطح زیر کشت این محصولات در مقایسه با سال 2015 به میزان 5.4 میلیون هکتار افزایش یافته است.

همچنین از ۲۶ کشوری که در سال ۲۰۱۶ محصولات تراریخته را کشت کرده اند، ۱۲ کشور در آمریکا، ۸ کشور در آسیا، ۴ کشور در اروپا و ۲ کشور در آفریقا قرار دارند. بر این اساس، ده کشور تولید کننده محصولات تراریخته در آمریکای لاتین به ترتیب سطح زیر کشت برزیل، آرژانتین، پاراگوئه، اروگوئه، بولیوی، مکزیک، کلمبیا، هندوراس، شیلی و کاستاریکا هستند. ۸ کشور تولید کننده محصولات تراریخته در آسیا و اقیانوس آرام عبارتند از هند، پاکستان، چین، استرالیا، فیلیپین، میانمار، ویتنام و بنگلادش. همچنین چهار کشور اسپانیا، پرتغال، جمهوری چک و اسلواکی عضو اتحادیه اروپا هستند که در سال ۲۰۱۶ نیز به تولید محصولات تراریخته پرداخته اند.

محصولات تراریخته اصلی و ارزش آنها در دنیا

در سال ۲۰۱۶ چهار محصول تراریخته اصلی شامل سویا (۵۰ درصد)، ذرت (۳۳ درصد)، پنبه (۱۲ درصد) و کلزا (۵ درصد) بیشترین سطح زیر کشت را به خود اختصاص داده اند. سایر گیاهان تراریخته شامل یونجه، چغندرقند، پاپایا، ذرت شیرین، کدو، صنوبر، سیب زمینی و بادمجان در مجموع نزدیک به یک درصد سطح زیرکش جهانی محصولات تراریخته را شامل شدند.

همچنین ارزش بازار محصولات تراریخته در سال ۲۰۱۶ برابر با ۱۵٫۸ میلیارد دلار امریکا بوده است که معادل ۳۵ درصد از کل ارزش بازار تجارت جهانی بذر است.

مجوز ورود ایران به تولید محصولات تراریخته

براساس این گزارش در حالی که در کشورهایی مانند فرانسه،انگلستان،آلمان،روسیه،یونان،ایرلند،صربستان،دانمارک،مجارستان،سوئیس،بلغارستان،سوئد کشت و واردات محصولات تراریخته با محدودیت های بسیاری مواجه است و یا حتی ممنوع شده اما در کشور ما این محصولات با بی توجهی به قانون، به طور رسمی به کشور وارد می شود وحتی در چند روز اخیر رییس جمهور مجوزی را برای تولید و صادرات محصولات تراریخته صادر کرده است.

بر این اساس دولت به پیشنهاد مشترک چند وزارتخانه و سازمان دولتی، سیاست ها و راهبردهای اجرایی "ایمنی زیستی" را تعیین کرده است که اولین بند آن "نیازسنجی و برنامه ریزی برای توسعه، تولید و صادرات محصولات تغییر شکل یافته ژنتیکی بر مبنای ملاحظات اقتصادی و اجتماعی است.

همچنین یکی دیگر از بندهای این مصوبه "تسهیل، تسریع و یکپارچه سازی فرآیند صدور مجوز تولید و راهسازی محصولات تغییر شکل یافته ژنتیکی" بوده و در عین حال مقرر شده "حمایت از بومی سازی دانش فنی تولید محصولات تغییر شکل یافته ژنتیکی" نیز در دستور کار قرار بگیرد.

اگر چه به گفته برخی از کارشناسان تولید محصولات تراریخته با هدف تولید گیاهان مقاوم به آفات و علفکش و داروهای نوترکیب و تولیدات صنعتی و فراورده های غذایی صورت می گیرد اما با توجه به این که هنوز نتایج استفاده از این محصولات بر انسان و محیط زیست مشخص نیست تولید و واردات آن منتقدان بسیاری دارد.

مخالفان چه می گویند؟

این گزارش می افزاید نمایندگان مجلس شورای اسلامی بارها نسبت به واردات و تولید محصولات تراریخته به دولت تذکر داده اند. در این بین چندی پیش علی‌محمد شاعری نماینده مردم بهشهر در مجلس شورای اسلامی با انتقاد نسبت به واردات محصولات تراریخته و تذکر به رئیس جمهور مبنی بر بازنگری در واردات محصولات تراریخته گفت: براساس قانون برنامه ششم توسعه، وزارت جهاد کشاورزی فقط زمانی که مطمئن شود محصول تراریخته برای سلامتی مردم و محیط زیست بی‌خطر است، می‌تواند با نصب برچسب مبنی بر اینکه فلان محصول تراریخته است، محصولات تراریخته را در کشور توزیع و وارد کند.

او با تأکید بر اینکه برای حفظ حقوق مردم و محیط زیست باید درباره محصولات تراریخته اطلاع‌رسانی دقیقی انجام شود، اظهار داشت: در سال جاری سرعت رهاسازی محصولات تراریخته افزایش یافته است که جای نگرانی دارد.

عضو کمیسیون کشاورزی مجلس با ابراز تأسف از اینکه وزارت بهداشت چشم خود را بر روی برخی مشکلات بهداشتی محصولات تراریخته بسته است، اضافه کرد: وزارت جهاد کشاورزی بر طبل واردات میکوبد و کشورهای پیشرفته نیز محصولات تراریخته ارزان را برای کشورهای جهان سوم تولید می‌کنند و این در حالی است که 37 کشور جهان واردات محصولات تراریخته را ممنوع کرده‌اند.

البته در این بین وزیر بهداشت دولت دوازدهم نظر متفاوت‌تری نسبت به محصولات تراریخته دارد. او معتقد است که تراریخته نوعی تکنولوژی و علم است و موافقان و مخالفانی دارد اما بحث تراریخته باید در محیط‌های علمی، کارشناسی و تخصصی مطرح شود.

سید حسن هاشمی گفت: محصولات تراریخته مضرات و فوایدی دارد و باید مراقب باشیم در جایی که به ذخیره ژنتیکی کشور آسیب می‌زند ورود پیدا نکرده و از آن دوری کنیم و در مواردی که بشر راهی ندارد، از آن استفاده کنیم.

او تصریح کرد : محصولات تراریخته توسط آزمایشگاه‌های وزارت بهداشت و سازمان ملی استاندارد بررسی می‌شود اما اصل محصولات تراریخته چیزی نیست که یک وزیر مانند وزیر جهاد کشاورزی یا بهداشت یا سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی در مورد آن اظهار نظر کنند بلکه تراریخته یک بحث علمی است و باید اجازه دهیم این موضوعات در محیط‌های علمی، کارشناسی و تخصصی بررسی شود.

حال با این تفاسیر این سوال مطرح می شود که با توجه به چهارفصل بودن ایران و مزیت های بسیار، بهتر نیست که بودجه ای که قرار است صرف تولید محصولات تراریخته شود، صرف تولید محصولات ارگانیک شود تا هم در بازار داخلی مشتری داشته باشد و هم با افتخار به بازارهای جهانی راه یابد؟


گزارشگر: فاطمه کامرانی

400