به گزارش خبرنگار فرهنگی ایسکانیوز، این کتاب جلد ۲۱ مجموعه حدیث روزگار (خاطرات مستند استاد خسروشاهی) درباره استاد علامه آشتیانی (ره) است. شخصیتی که هانری کربُن از او به عنوان «ملاصدرای زمان» زمان یاد کرده است و مرحوم آیت الله رفیعی قزوینی در اجازه نامه اجتهادی که برای ایشان صادر کرده اند تعبیر «عمادالفقهاء و سیدالحکماء» را به کار برده اند.

کتاب «خاطرات مستند استاد خسروشاهی درباره استاد سید جلال الدین آشتیانی» از یک مقدمه و ۹ بخش تشکیل شده است که شامل جمال فلسفه و عرفان، نگاهی به زندگی و آثار، بُعد سیاسی زندگی علامه آشتیانی، استاد آشتیانی در «نهضت مقاومت ملی» و جمعیت «متاع»، دیدگاه‌های سیاسی استاد آشتیانی، (درباره شخصیت‌هایی مثل سید جمال‌الدین حسینی، آیت‌الله کاشانی، فدائیان اسلام، امام خمینی، و انقلاب اسلامی)، چند نامه تاریخی ـ سیاسی، درباره استاد جلال آشتیانی و نامه ها و دست‌خط‌ها. کتاب هم با فهرست اعلام، اماکن و کتب پایان می‌رسد که برای محققان و علاقمندان به تاریخ معاصر بسیار راهگشاست.

خسروشاهی در این کتاب، ارتباط استاد آشتیانی و آیت الله بروجردی، استمرار تدریس اسفار توسط علامه طباطبایی ـ برخلاف مشهور ـ، نحوره برخورد با بهائیان ایران، مسأله ملی شدن صنعت نفت و دیدگاههای ایشان درباره شخصیت ها و جریان های سیاسی و مذهبی وقت را بیان می کند.

«علامه سید جلال‌الدین آشتیانی پرچمدار حکمت صدرایی در دوران معاصر و شارح بزرگ مکتب فلسفه اشراق و عرفان اصیل اسلامی، بی‌گمان یکی از شخصیت‌های استثنایی تاریخ و فرهنگ معاصر ایران‌زمین بود. نکته‌ای که درباره وی مورد اتفاق همگان است این است که علامه آشتیانی، انسانی متعالی و فیلسوفی والا مقام و به قول هانری کربن در حد ملاصدرای زمان بود. زندگی او، زندگی فیلسوفی زبده و دانشمندی پُرمایه است که فقط با عشق به علم و فلسفه و عرفان، سپری شد و او هرگز از این عشق خود نیاسود و هیچ‌یک از تحولات کوچک و بزرگ روزگار، سبب نشد که او راه و روشی را که برای خود برگزید، ترک کند!»(ص۳۳)

بنا به گفته استاد خسروشاهی در این کتاب، استاد آشتیانی شرحی درباره پیک اعزامی شاه به نزد آیت‌الله بروجردی و عدم پذیرش گفته‌های او از طرف ایشان [مبنی بر نامطمئن بودن پیک و...]، مطالبی را به خط خود نوشته و به نهضت مقاومت ملی در تهران می‌فرستد که متأسفانه دستخط استاد «لو» می‌رود و موجب دردسر و دستگیری ایشان می‌گردد؛ اگرچه که با وساطت آیت‌الله بروجردی، مشکل رفع می‌شود و همین اتفاق و اتفاقات دیگر باعث می شود که استاد فعالیت سیاسی مستقیم را ادامه ندهد.

اهتمام استاد آشتیانی به زبان فارسی

استاد خسروشاهی در زمینه اهتمام استاد آشتیانی به زبان فارسی می‌نویسد: «علی‌رغم قابلیت والای استاد در ادبیات عرب و توانایی بی‌تردید در تألیف به زبان عربی، او تنها به زبان فارسی نوشت؛ چرا که او معتقد بود که لازم است زبان فارسی را که قابلیت‌های فراوانی در زمینه ارائه و بیان معارف حکمی و فلسفی دارد، تقویت نموده و در جهان گسترش داد و از همه ظرفیت‌های آن بهره برد.»(صص ۴۷ و ۴۸)

اهتمام ویژه استاد آشتیانی به شاگردپروری

استاد خسروشاهی نکات و ویژگی‌های جالبی را در خصوص اهتمام استاد آشتیانی به شاگردپروری و نوع تعاملات با دانشجویان و طلاب ـ خصوصاً فلسفه ـ بیان می‌کند. استاد خسروشاهی درباره مشی کلی زندگی استاد آشتیانی می‌نویسد: «هدف والای آشتیانی روشن نگاه داشتن مشعل حکمت در حوزه‌ها بود و برای این هدف والا، از هر وسیله‌ای کمک می‌گرفت. ارتباط او با جریان‌های رسمی حکمت و فلسفه، نشان دهنده علاقه او به حرکت‌های فکری بود و اگر نیز در مواردی در رابطه با بسط و توسعه فلسفه به خواسته‌های رجال مرتبط به حکومت، پاسخ مثبت می‌داد – که در شأن او نبود – علت شاگردپروری و احترام به کاروانیان دانش بود وگرنه او چه نیازی داشت که با مجله‌ای تازه‌نفس و یا گمنام که فاقد شهرت بود، همکاری نماید و ده‌ها صفحه مطلب در آن بنویسد و یا همکاری با فلان مقام رسمی را در زمینه‌های علمی – فلسفی بپذیرد؟»(ص۴۹)

ابعاد سیاسی زندگی استاد آشتیانی

استاد خسروشاهی با انتقاد از غفلت و بی‌توجهی به بُعد سیاسی زندگی و فعالیت های استاد آشتیانی می‌نویسد: در مورد استاد جلال‌الدین آشتیانی، متأسفانه اساتید و دوستان، به بُعد سیاسی زندگی وی توجهی نکرده و یا حتی اشاره‌ای هم به آن ننموده‌اند؛ یعنی امروزه کمتر کسی حتی دوستان و شاگردان استاد آشتیانی به درستی می‌دانند که وی از سال‌ها پیش از انقلاب اسلامی عملاً یک شخص فعال سیاسی – اجتماعی بوده و در حد توان خود، در جریان نهضت ملی شدن صنعت نفت و حوادث بعد از آن، نقشی به عهده داشته است. در واقع آشتیانی با توجه به موضع‌گیری مثبت مرحوم آیت‌الله بروجردی در نخستین مراحل امر ملی شدن صنعت نفت از روش جمعی نهضت پشتیبانی و با آن همکاری می‌نمود و این موضع‌گیری حتی پس از کودتای ضد ملی ۲۸ مرداد سال ۱۳۳۲ و شکست ظاهری نهضت، ادامه یافت و آشتیانی، رابط مورد اعتماد این امر بود و در تحویل نامه رهبران مسلمان نهضت مقاومت ملی به آیت‌الله بروجردی و ابلاغ دیدگاه‌های آیت‌الله بروجردی در قبال رژیم کودتا، به رهبری نهضت مقاومت، نقش اصلی را به عهده داشت.»(ص ۶۲)

چاپ اول این کتاب در ۱۸۸ صفحه، قطع رقعی، تیراژ ۱۰۰۰ نسخه و قیمت ۸۰۰۰ تومان منتشر شده است.

تاکنون خاطرات مستند استاد خسروشاهی درباره شخصیت ها و جریانات زیر منتشر شده است: آیت الله کاشانی، علامه طباطبایی، آیت الله طالقانی، علامه سید مرتضی عسکری، امام موسی صدر، آیت الله مشکینی، شهید نواب صفوی، مبارزان ملی ـ مذهبی، محمدعلی جمال زاده، احمد بن بلا (الجزایر)، دکتر حسن ترابی (سودان)، روژه گارودی (فرانسه)، نشریات مخفی حوزه علمیه قم، تاریخ نگاری معاصر و کودتای ۲۸ مرداد، حزب خلق مسلمان و به زودی خاطرات مستند ایشان درباره امام خمینی، شهید مطهری، شهید بهشتی، آیت الله هاشمی رفسنجانی، شیخ آقابزرگ تهرانی، دکتر ابراهیم یزدی، محمدحسنین هیکل (مصر) منتشر می شود.

502