نیوشا یعقوبی - ایسکانیوز، زمانی که کلمه حاشیه نشینی را می شنوید ،چه تصویری در ذهنتان شکل می گیرد؟ یک چادر که خانواده ای با حداقل امکانات در آن زندگی می کنند؟ شاید هم تصاویری در ذهنتان شکل می گیرد که در فیلم هایی مانند علی سنتوری دیده اید؟ آیا تصاویر درستی از آن ها در ذهن داریم؟ براستی حاشیه نشینان چه افرادی هستند؟ چگونه زندگی می کنند؟

حاشیه نشینی بحث امروز جامعه ما نیست ، سال هاست که در بسیاری از مناطق ایران این آسیب اجتماعی دیده می شود. برنامه های متعددی در راستای این معضل در نظر گرفته شده اما تا ریشه کن شدن این معضل راه زیادی در پیش است.

چندی پیش حمید بادامی نجات رئیس کمیسیون آموزش، پژوهش و فناوری شورای عالی استانها اعلام کرد: ایران با جمعیتی بالغ بر ۸۰ میلیون نفر دارای ۱۱ میلیون نفر ساکن در بافت‌های فرسوده و ۹ میلیون نفر در مناطق توانمندسازی شده است، گفتنی است مجموعا ۲۰ میلیون نفر در این سکونتگاه‌ها زندگی می‌کنند و این تعداد ۲۵ درصد از جمعیت کشور را به خود اختصاص داده اند.

بر اساس اعلام بادامی نجات در حال حاضر 11 استان کشور شامل تهران، خراسان رضوی، کرمان، لرستان، سیستان و بلوچستان، خوزستان و همدان را بیشتر از سایر استان‌ها درگیر حاشیه نشینی شده اند.

معمولا افراد ساکن در مناطق حاشیه ای با مشکلات بسیاری از جمله، مالکیت، فقر، مسائل بهداشت و عدم وجود مراکز درمانی مناسب و سایر آسیب‌های اجتماعی مانند اعتیاد، خشونت و... مواجه هستند.طبیعتا اگر به چنین مسائلی توجه نشود ممکن است خسارت جبران ناپذیری هم برای مردم و هم برای دولت ایجاد شود.

البته باید توجه داشت در برنامه ششم توسعه کشور برای کنترل، گسترش و توانمندسازی مناطق حاشیه‌ای شهر، تمهیدات مناسبی در نظر گرفته شده است،همچنین وزارت راه مکلف شده در طول برنامه نسبت به احیا، بهسازی و بازآفرینی سالانه حداقل ۲۷۰ محله در قالب مطالعات مصوب ستاد ملی بازآفرینی برحسب گونه‌های مختلف تاریخی و حاشیه ای و بهبود زیرساخت ها با رویکرد محلی محور در چارچوب قوانین اقدام کند.

در زمینه معضلات این آسیب اجتماعی، با فرهاد ملک کارشناس در حوزه حاشیه نشینی به گفت و گو نشسته ایم.مشروح این گفت و گو به شرح زیر است:

به نظر شما بزرگترین علت حاشیه نشینی چیست؟

در حال حاضر ما در حال انجام اقداماتی در زمینه حاشیه نشینی در شهرهای تهران و شیراز هستیم. به طور کلی می توان گفت وضعیت حاشیه نشینی یک وضعیت در هم تنیده است و شامل موضوعات مختلف در حوزه های مختلفی می شود. به اعتقاد من بیشتر مشکلات حاشیه نشینی کم لطفی هایی است که مسئولان نسبت به نقاط مبدا داشته اند که باعث مهاجرت افراد به اطراف شهرها و در نهایت منجر پدید آمدن حاشیه نشینی شده است.

در حال حاضر وضعیت حاشیه نشینی در کشور چگونه است؟

در صورتی که بخواهیم به افراد حاشیه نشین برخی خدمات ویژه ای ارائه دهیم منجر به تشویق و تربیت افراد برای اسکان در این مناطق خواهد شد، اگر هم بخواهیم نسبت به این عزیزان کم لطفی کنیم در حقیقت به افراد نیازمندی کم توجهی کرده ایم که به با امید به حاشیه های شهر آمده تا در آنجا مستقر شوند. به طور کلی مشکلات بسیاری وجود دارد که کشور تحت عنوان حاشیه نشینی با آن مواجه است و هر روز نیز در حال گسترش است ، این مناطق معمولا از اوضاع مناسبی بهداشتی و اجتماعی برخوردار نیستند.

به نظر شما آنطور که باید با حاشیه نشینی مقابله شده است؟

من معتقدم شاید آنطور که باید با مسئله حاشیه نشینی مقابله نکرده ایم و این مسئله از ابعاد های مختلف شامل فرهنگی، امنیتی و ... جای کار دارد. من چندی پیش در یکی از مناطق حاشیه نشینی شهر شیراز بودم و مشاهده کردم در یک منطقه با 10 هزار نفر جمعیت تنها یک مسجد وجود دارد.

از لحاظ امنیتی چطور؟

از لحاظ امنیتی بسیاری از مناطق حاشیه نشینی از امنیت کافی برخوردار نیستند، البته باید توجه داشت امنیت بدان معنا نیست که مناطق شمالی یا جنوبی تهران دارای امنیت کامل و مناطق حاشیه ای فاقد امنیت هستند. یک محله ای را در نظر بگیرید که نزدیک ترین ایستگاه پاسگاه پلیس کیلومترها با آن فاصله دارد. یعنی فاقد حداقل زیر ساخت های امنیتی ای است که باید در یک منطقه وجود داشته باشد.

این نیازها در تمامی مناطق حاشیه ای یکسان است؟

نیاز های افرادی که در حاشیه های شهر زندگی می کنند بر حسب منطقه ای که ساکن هستند متفاوت است. برخی از مناطق مراکز درمانی ندارند تا در زمان بیماری به آن مراجعه کنند. به طور کلی می توان گفت مناطق حاشیه نشین جای کار بسیاری دارند و باید مسئولان توجه ویژه ای داشته باشند و به گونه ای کار نکنند که مجددا از نقاط مبدا مهاجرت صورت گیرد و افراد به حاشیه های شهرها بیایند ، همین امر منجر به گسترش حاشیه نشینی خواهد شد.

امکان افزایش جمعیت در صورت رسیدگی به این مناطق وجود دارد؟

بله ، اگر مسئولان به منطقه 10 هزار نفری که پیش تر به آن اشاره شد رسیدگی کنند ، تصور می کنم جمعیت آن تا 1-2 سال آینده به 20 هزار نفر نیز برسد.در تهران شرایط این چنینی حاکم است ، ما در داخل مراکزی که مشغول به کار هستیم با مشکلات و معضلاتی دست و پنجه نرم می کنیم که در سایر مناطق حاشیه نشین با آن مواجه هستیم.

701