سنگ نگاره ها؛ موزه هایی در دل طبیعت

سنگ‌نگاره‌ها کهن ترین آثار هنری و تاریخی به جا مانده از بشر هستند که از پنجره آنها می‌توان کلیه ابعاد زیست بشر را رصد کرد؛ سنگ نگاره ها را اکوموزه می نامند یعنی موزه هایی که در دل طبیعت هستند.

به گزارش ایسکانیوز، محمد ناصری فرد پژوهشگر و نویسنده در خصوص سنگ نگاره های ایران گفت: سنگ‌نگاره‌ها کهن ترین آثار هنری و تاریخی به جا مانده از بشر هستند که از پنجره آنها می‌توان کلیه ابعاد زیست بشر را رصد کرد به همین دلیل در دنیا از ارزش و اهمیت بسیار بالایی برخوردار هستند هم چنین سنگ نگاره ها را اکوموزه می نامند یعنی موزه هایی که در دل طبیعت هستند.

وی با بیان اینکه در دنیا هم از جنبه های اقتصادی یعنی صنعت توریسم و هم از منظر هویتی بسیار روی سنگ نگاره ها کار شده است، ادامه داد: مطالعات باستان شناسی خشک در دنیا اعتقاد دارد که باستان شناسی دارای دو عرصه سطحی و زیرسطحی است که عرصه سطحی، نقاشی های درون غارها و کوه ها است که مبانی اندیشه، هنر و خط بشری به شمار می روند.

همچنین عرصه زیرسطحی دفینه هایی که پیدا می شود مانند سفالها پلاک‌ها اجساد و غیره هستند که برای مطالعه و بررسی به تحلیل داده های آن نیازمندیم در دنیا این دو سطح مکمل هم هستند اما در ایران اینطور نیست.

دکترای باستان شناسی هنر ادامه داد: ما در ایران از دانش گسترده و کهن درون غارها بی خبر هستیم و این سبب شده تا مطالعات باستان شناسی ما از تحلیل برخوردار نباشد.

وی با تاکید بر اینکه بایستی از سوی میراث فرهنگی نسبت به این موضوع اهمیت ویژه ای شود، افزود: از منظر سنگ نگاره ها می توانیم کهن ترین زیستگاه حیوانات مانند ببرهای تاسمانی، پلنگ‌های دندان خنجری، یوز ایرانی، گربه وحشی و غیره را مشاهده کنیم همچنین از منظره سنگ‌نگاره‌ها می‌توان آیین هایی که در گذشته دور اجرا می شد مانند مراسم های آیینی و قومی که قدمت برخی از آنها به ۱۲ هزار سال پیش می رسد را مشاهده کرد.

ناصری فرد با اظهار اینکه سنگ نگاره ها می تواند هویت کشور را به زیبایی به نمایش بگذارد و افرادی که علاقمند به نخستین آثار گرافیکی انسانهای اولیه هستند می‌توانند از منظر سنگ‌نگاره‌ها به آن دست یابند، تصریح کرد: فلات ایران خاستگاه نخستین انسان هایی است که از ایران مهاجرت کرده و به اروپا رفتند و این مسئله از منظر سنگ‌نگاره‌ها قابل رصد است که از دیدگاه انسان شناسی و مهندسی ژنتیک نیز تایید می شود.

وی با بیان اینکه اگر قرار است اشتغالزایی صورت گیرد و اقتصاد را رونق ببخشیم به ویژه در شهر خمین که نرخ بیکاری آن بیشتر از سایر مناطق است، ادامه داد: برای این مهم به بستر سازی نیاز داریم و باید مطالعات سیستمی روی آنها صورت گیرد و پایگاهی تاسیس کنیم همانطور که در کشور کوچکی چون ارمنستان این کار انجام شده است یا در یک محوطه از قزاقستان که ۷۱۹ عدد از این نقاشی ها نگهداری می شود و سالیانه برابر ۲ میلیارد دلار درآمدزایی ایجاد کرده است.

استاد باستان‌شناسی با اشاره به اینکه بخش تیمره در شهر خمین ۲۱ هزار نقاشی دارد که قدمت برخی به ۴۸ هزار سال پیش برمی‌گردد. گفت: کهن ترین کتیبه های متروکه در ایران متعلق به سرزمین تیمره است که مشابه آنها در کاخ نیاوران وجود دارد و سنگ نگاره های تیمره با این عظمت و گستردگی مهجور واقع شده است.

وی ادامه داد: سنگ نگاره های تیمره یک نگارخانه موزه است که قدمت چند هزار ساله دارد و وسعت ۲۰۰ کیلومتری را شامل می شود که ما برای این سنگ‌نگاره‌ها کاربردهای مناسب اعمال نکردیم به همین دلیل هر از گاهی شاهد نابودی آنها توسط برخی از جمله معدنکاران هستیم که لازم است در این خصوص مطالعات علمی صورت گیرد.

این پژوهشگر باستان شناسی افزود: این ویژگی ها تنها مختص سنگ نگاره های تیمره نیست بلکه در ۲۴ استان که من مطالعاتی داشته ام نیز رنگ نگاره ها بسیار منحصر به فرد هستند که با اسپری روی آنها را مخدوش می کنند.

ناصری فرد با اشاره به اینکه در مناطقی همچون بلوچستان سراوان، طرقبه شاندیز و کردستان این بی مهری ها دیده می شود، گفت: دلیل این اقدام عدم دانش لازم برای شناخت ارزش این آثار باستانی است در حالی که نگهداری و حفظ ارزش سنگ نگاره ها بارها در پژوهشگاه میراث فرهنگی مطرح شده است.

وی با عنوان اینکه در سنگ نگاره ها کهن ترین خط لاینر وجود دارد که به ۲۳۰۰ سال قبل از میلاد برمی‌گردد، بیان کرد: نقاشی های ایدوگرام و الفبای کوفی، عربی و فارسی با قدمت بیش از ۱۲ هزار سال در این سنگ نگاره ها یافت می شود اما چون کارشناس مطلع در این باره وجود ندارد سبب نابودی عرصه شده است.

پژوهشگر باستان شناسی با بیان اینکه ثبت این آثار ملی ضروری است و بایستی راه ورود سرمایه گذاران بخش خصوصی به این عرصه را هموار کرد، گفت: در کشورهایی چون آذربایجان نمونه های کوچک این سنگ نگاره ها ثبت جهانی می شود در صورتی که ما ۲۱ هزار نمونه سنگ نگاره در تیمره داریم که در سطح کشور به ۵۰ هزار مورد می رسد و بیشترین نقاشی سنگ نگاره ها بزکوهی است.

502

کد خبر: 915925

وب گردی

وب گردی