محمدحسین فاتحی عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی، در گفت‌وگو با خبرنگار گروه اقتصادی ایسکانیوز؛ در خصوص بحران آب در کشور و اینکه به کشاورزان در برخی از استان‌ها گفته شده است که کشت انجام ندهند، به نظر شما دولت در این راستا باید چه کارهایی را در دستور کار خود قرار دهد؟ اظهار کرد: متاسفانه مشکل خشکسالی تنها محدود به ایران نیست و یک واقعیت زیست بومی است که تقریبا عرصه خاورمیانه و بسیاری از کشورها را فرا گرفته است. ولی واقعیت تلخ این است که تصمیماتی که در راستای اصلاح ساختار انجام می‌شود کوتاه مدت بوده و عملیاتی نمی شود، بایستی با تدبیر برنامه بلندمدت یک اقدامی عاجلی برای رفع این مشکل انجام داد.

او تصریح کرد: از چند سال قبل کشورهایی مثل امارات، عربستان و کویت میلیاردها دلار صرف کردند و از این بحران کم آبی که ما به عنوان یک فاجعه می دانیم از آن به عنوان نعمت استفاده کردند. می‌توان گفت آنها، انرژی خورشیدی را از طریق سلول‌ها طراحی حاصل می‌شده را تبدیل به انرژی پاک کرده و مورد استفاده قرار دادند و از طرفی فضای بازی که به عنوان بیابان وجود دارد و متاسفانه در کشور ما با عنوان بیابان زدایی در حال افزایش است ، به نوعی برخورد کردند که گسترش پیدا نکند به طوری منابع آبی زیرسطحی را که بسیار زیاد است را مورد استفاده قرار دادند.

منابع آبی کشور به یغما رفت

عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی با تاکید براینکه ما این فرصت‌ها را از دست دادیم منابع آبی کشور متاسفانه به یغما رفته و نامناسب استفاده شده است گفت: چاه‌های عمیق زیادی که توسط ارگانهای دولتی و شبه دولتی ایجاد شده است و این سبب از بین بردن منابع آبی شده است و راه حل کوتاه مدتی هم وجود ندارد .

محدودیت کشت مساوی با نقض شعار حمایت از تولید داخلی

او افزود: هم‌اکنون دولت هزینه‌هایی را به کشاورزان آسیب‌دیده بابت این موضوع پرداخت می‌کند تا کشاورزان کمتر کشت را انجام دهند. واقعیت امر این است دولت نمی تواند سالیان سال این پرداخت‌ها را ادامه دهد و این اتفاق پیش می‌آید که آنها مجبور به کوچ شوند و یا در مجموع تغییر شغل دهند. بنابراین با این روش قسمت زیادی از تولیدات داخلی از بین می رود وابستگی ما بیشتر می شود و دقیقا نقض شعار حمایت از تولید داخلی است.

فاتحی تصریح کرد: دولت بجای این کار می تواند از تجربه سایر کشورها در این زمینه استفاده کند. کشورهایی هستند که خیلی کمتر از ما آب دارند ولی کشاورزی بسیار توسعه یافته‌ای دارند. هدررفت ما برخلاف اینکه می گویند در بخش شهری زیاد است در بخش کشاورزی و روستا بیش از 80درصد بوده، در حالی که در بخش شهری کمتر از 20 درصد است.

بحران آب مدام در حال تشدید شدن است، لزوم بکارگیری تجارب کشورهای همسایه

عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی ادامه داد: ما از منابع آبی درست استفاده نکردیم متاسفانه تا شهرهای بزرگی مثل تهران، مشهد، تبریز دچار مشکل نشوند به آنها توجهی نکردیم، تازه به این مقوله پرداخته شده است تنها بخاطر این است که یکسری از اعتراض‌هایی در شرق اصفهان صورت گرفته و مسئولان متوجه شدند که مشکل کم آبی وجود دارد ولی مطمئن هستم که این مشکل حداقل به 20 سال گذشته برمی‌گردد و مدام در حال تشدید شدن است.

فاتحی در خصوص انتقال آب دریاچه وان در ترکیه به دریاچه ارومیه گفت: انتقال آب گرچه موضوع تازه‌ای نیست و از سال پیش بحث‌هایی در این باره وجود داشت اما اظهارات جدید، این موضوع را به صدر اخبار احیای دریاچه ارومیه بازگردانده است.

دولت در جانمایی صنایع اشتباه بزرگی مرتکب شد

او تصریح کرد: ما غیر ازانتقال آب، انتقال فرایند را داشتیم تا جاییکه در جانمایی صنایع اشتباه بزرگی انجام دادیم. کارشناسان معتقدند اکثر صنایع در جاهایی احداث شده که نیاز به آب شدید دارد به عنوان فولاد حجم زیادی از آب را مصرف می کند باید در جایی تاسیس می شد که به آب دسترسی داشته باشد. ولی متاسفانه بنا به دلایل شخصی در مرکز شهر احداث کردیم این اشتباه بزرگ در جانمایی است که مدام تکرار می شود.

عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی اظهارکرد: سناریوهای متعددی درباره انتقال آب از دریای خزر، دریاچه وان ترکیه و .. به دریاچه ارومیه مطرح است و ستاد احیای دریاچه ارومیه اعتقاد دارد که این ایده‌ها باید مورد بررسی قرار گیرد.

انتقال آب راه‌حل بلندمدت نیست بلکه یک آنتی بیوتیک است

او تاکید کرد: انتقال آب شاید در کوتاه مدت پاسخگو باشد ولی راه حل بلند مدتی نیست بخاطر اینکه سفره های زیرزمینی ما، تنها منبع آب نبودن بلکه منبع استحکام هم بودند. قسمت های زیادی از استان‌های کرمان، اصفهان، خراسان و تهران بخاطر از بین رفتن سفره‌های زیرزمینی نشست کردند.این چرخه طبیعت است اگر ما یک بخشی را دستکاری کنیم قطعا سایر اکوسیتم‌ها هم تحت تاثیر قرار می گیرند و دست طبیعت ما را به شدت مجازات می کند.

فاتحی خاطرنشان کرد: در ایران محدودیت‌های آبی از لحاظ زمانی و مکانی وجود دارد و به همین دلیل نیازمند یکسری امکانات برای تامین آب هستیم که می توانند تبعات زیست محیطی داشته باشند. نمی توان گفت که باید به خاطر محیط زیست توسعه را متوقف کرد ولی می توان گفت که حفظ محیط زیست باید یکی از اهداف توسعه باشد و اثرات محیط زیستی پروژه های مهندسی باید در کنار اثرات اقتصادی و اجتماعی این پروژه ها لحاظ گردند.

او اضافه کرد: باید توجه داشت اگر نتوانیم آن بخش از داستان را که تقاضا است، حل کنیم و دائم به فکر تامین آب باشیم، مشکلاتی به وجود می آید. همانطور که آنتی بیوتیک خوب است اما ما ایرانیها ۲ برابر متوسط جهانی از آن استفاده و به تعبیر بهتر سوء استفاده می کنیم. انتقال آب هم همین است، این روش می تواند در جایی با مسئولیت استفاده شود و کاربردی باشد و می تواند برعکس آن نیز اتفاق بیافتد.

اگر انتقال آب از دریاچه وان یک راه حل کمکی برای دریاچه باشد و سطح آب را بالا ببرد، فقط یک پانسمان کوتاه مدت است. از این طریق فقط می توان برای مدتی کوتاه ارومیه را خیس و مرطوب نگه داشت و جلوی انتشار نمک را گرفت اما احتمالا آرتمیا از بین برود. انتقال آب از وان به ارومیه مانند این است که با تانکر آب به دریاچه ارومیه بریزیم که یک مدتی مرطوب بماند ودردش کم شود اما مشکلاتش حل نخواهد شد.

گفت‌وگو: حبیبه رحیمیان

402