عراق میدان انتخابات بیم و امید است

افشین غلامی کارشناس مسائل خاورمیانه براین باور است که انتخابات کنونی پارلمان عراق به یکی از مهمترین نقاط عطف تاریخ منطقه تبدیل خواهد شد؛ انتخاباتی که بیم ها و امیدهای بسیاری برای مردم عراق ایجاد کرده و فضای سیاسی این کشور جنگ زده را با شور و هیجان بسیاری روبرو ساخته است.

* انتخابات پارلمانی عراق به باور بسیاری، انتخاباتی مهم و تاریخی برای این کشور خواهد بود به عنوان یک ناظر که اکنون در این کشور حضور دارید، اهمیت این انتخابات را چگونه ارزیابی می کنید؟

این دوره از انتخابات عراق به واسطه نابودی داعش و پایان عصر ترور، از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. این انتخابات به نوعی حجم و قدرت هر یک از گروه های اجتماعی و سیاسی این کشور را مشخص خواهد کرد. همان طور که مطلع هستید عراق دارای سه ساختار مهم و تاثیرگذار در سپهر سیاسی و انتخاباتی است که جریانات شیعه، سنی و کردها توانسته اند نقش و پایگاه خود را در انتخابات های قبلی حفظ کنند. در این دوره منطق انتخاباتی و رای دادن، یک منطق قومی و مذهبی است و آن چیزی که ما به عنوان دموکراسی توافقی از آن یاد می کنیم بیشتر منبعث از دیدگاه مذهبی و قومی است بنابراین این موضوع باعث خواهد شد استحقاق انتخاباتی که گروه ها و لیست های سیاسی در هنگام انتخابات کسب می کنند، بازتاب چندانی در پروسه سیاسی- انتخاباتی عراق نداشته باشد. معمولا پست ریاست جمهوری به کردها، رئیس پارلمان به سنی ها و نخست وزیری نیز به شیعیان سپرده شده است. این توافق براساس یک توافق قومی و مذهبی صورت گرفته است نه براساس توافقی دموکراتیک. در حال حاضر نیز انتخابات در این کشور جنگ زده شور بسیار عجیبی دارد. حتی می توانم بگویم این موضوع نقطه عطف سیاست گذاری در منطقه انتخابات پارلمانی عراق خواهد بود.

* آرایش سیاسی نیروها و ائتلاف های انتخاباتی در این دوره از انتخابات چگونه است؟ آیا تفاوت معنا داری با دوره های قبلی وجود دارد یا اینکه ما همچنان شاهد همان صف بندی های سیاسی پیشین هستیم؟

این انتخابات شاهد شکل گیری ائتلاف و گروه های سیاسی جدیدی است. ائتلاف نصر به رهبری نخست وزیر فعلی حیدر العبادی یکی از مهمترین و معتبرترین اعضای لیست انتخاباتی را تشکیل می دهد. ائتلاف فتح نیز در این لیست حضور دارد که جریان های مخالف حشد الشعبی را دربر می گیرد. ائتلاف دیگر، ائتلاف دولت قانون به ریاست نخست وزیر سابق عراق، نوری المالکی است که در سال های گذشته این ائتلاف توانسته بود کابینه را تشکیل دهد. ائتلاف صائرون که مرکب از جنبش صدر و چند حزب کوچک دیگر همچون حزب کمونیست عراق است یکی دیگر از ائتلاف های مهم انتخاباتی عراق را تشکیل می دهد. ائتلاف الوطنی به رهبری ایاد العلاوی نیز ائتلاف مهم دیگر این دور از انتخابات خواهد بود. ائتلاف گروه های سنی به نام ائتلاف القرار به رهبری اسامه النجیفی نیز یکی دیگر از ائتلاف های قدرتمند در استان های نینوا و انبار است. ائتلاف الحکمه به رهبری عمار حکیم نیز این بار به مکانیسمی جدید و راهبردی تازه درصدد کسب آرای سابق این جریان است. اما پس از موضوع رفراندوم و مساله 16 اکتبر در کرکوک، کردها به صورت تجزیه شده در انتخابات مشارکت خواهند کرد در این انتخابات برای اولین بار کردها این چنین در پروسه سیاسی عراق مشارکت خواهند کرد.

*پیشبینی شما از برنده انتخابات و آرای هر یک از ائتلاف های اصلی چگونه است؟ آیا نظرسنجی معتبری در این زمینه وجود دارد؟

بنابر برخی از شنیده ها و همچنین نظرسنجی ها ائتلاف النصر به رهبری حیدر العبادی خود را برای کسب حداقل 45 کرسی آماده می کند. باتوجه به ائتلاف هایی که پس از انتخابات شکل خواهند گرفت، العبادی بسیار امیدوار است که یک بار دیگر بتواند کابینه را تشکیل دهد. ائتلاف دولت قانون به دلیل یک عقبه سیاسی و انتخاباتی که در گذشته داشته است یک بار دیگر به دنبال کسب همین میزان کرسی است. البته در این میان باید به این نکته اشاره کرد که هم ائتلاف النصر و هم ائتلاف دولت قانون وابسته به حزب الدعوه هستند. هر دو ائتلاف دارای یک بدنه اجتماعی مشترک هستند و آنچه تا اندازه ای رقابت این دو طیف را چه در گذشته و چه در حال حاضر پررنگ تر می سازد به حوادث و رویدادهای چهار سال پیش بازمی گردد. در آن دوره بنا به دلایلی گروه های دیگر حاضر به پذیرش دوباره نوری المالکی به عنوان نخست وزیر عراق نبودند و در این میان حیدر العبادی به چهره مقبول گروه های سیاسی تبدیل شد و پس از هشت ماه کش و قوس فراوان در پایان نوری المالکی مجبور به کناره گیری برای هم حزبی خود شد. در آن زمان این مساله به نوعی باعث ایجاد کدورت و نوعی چالش در میان هر دو طیف شد که تاکنون نیز ادامه داشته است. اما از مسائل مهم این انتخابات می توان به ظهور و قدرت گیری جریان الفتح به رهبری هادی العامری اشاره کرد. ائتلاف الفتح خود را برای پیروزی و حتی نخست وزیر شدن هادی العامری آماده می کند. ائتلاف الفتح نیز به باور بسیاری از کارشناسان توانایی کسب 40 تا 50 کرسی را خواهد داشت و این ائتلاف به دنبال تاثیر گذاری در فرآیند انتخاب نخست وزیر آتی خواهد بود. به باور من سایر ائتلاف های مهم انتخاباتی عربی هر کدام نزدیک به 20 الی 30 کرسی را کسب خواهند کرد.

*در اقلیم کردستان فضای انتخاباتی چگونه است و احتمال پیروزی کدام یک از لیست ها بیشتر است؟ آیا احتمال کاهش آرای دو حزب اصلی در این منطقه وجود دارد؟

ائتلاف کردها نیز به دنبال تجزیه فکری در روزهای پسا رفراندوم است و این موضوع نقطه عطف این انتخابات برای کردها خواهد بود. به غیر از حزب دموکرات کردستان، عراق و اتحادیه میهنی جریانات دیگر این منطقه همچون جنبش تغییر، ائتلاف برای عدالت و دموکراسی، اتحاد اسلامی، جماعت اسلامی و نسل جدید فاقد یک برنامه و راهبرد بلند مدت برای این اقلیم هستند. اگرچه جنبش تغییر، جماعت اسلامی و ائتلاف، برای عدالت و دموکراسی در مناطق مورد مناقشه از جمله کرکوک ائتلافی به نام وطن ایجاد کرده اند. در این انتخابات دو حزب نسل جدید و ائتلاف برای عدالت و دموکراسی برای اولین بار در انتخابات شرکت می کنند و با توجه به نارضایتی ها موجود در این جامعه این احتمال وجود دارد این دو جریان کرسی هایی به دست آوردند. در استان سلیمانیه که دارای 18 کرسی پارلمانی است این احتمال وجود دارد از میزان آرا و کرسی های اتحادیه میهنی کردستان به واسطه مسائل 16 اکتبر کاهش یابد. اتحادیه میهنی کردستان به طور سنتی در این استان از جایگاه و پایگاه مستحکمی برخوردار بوده است اما از یک دهه پیش با شکل گیری جنبش تغییر این هژمونی اتحادیه میهنی با چالش جدی مواجه شد اکنون نیز با ظهور احزاب معارض و اپوزیسیون دیگر همچون ائتلاف دموکراسی و عدالت و همچنین نسل جدید احتمال کاهش هرچه بیشتر آرای اتحادیه میهنی کردستان وجود دارد. اما در استان اربیل، پایتخت اقلیم کردستان که مرکز و مقر حزب دموکرات کردستان عراق محسوب می شود شرایط متفاوتی وجود دارد. این حزب به دلیل عقبه بزرگ در این استان و همچنین انسجام حزبی خواهد توانست آرای خود را در این استان حفظ کند و بیم کمتری از کاهش آرا و کرسی های خود در این استان خواهد داشت. در حال حاضر این حزب در اربیل دارای 8 کرسی است. اگرچه حتی برخی از ناظران براین باور هستند احتمال کاهش آرا حزب دموکرات و حتی اتحادیه میهنی کردستان در این استان نیز به نفع احزاب و گروه های جدید وجود دارد. اما در استان دهوک، حزب دموکرات کردستان عراق دارای پایگاه های مردمی زیادی است. این استان مقر اصلی این حزب محسوب می شود و به نظر می رسد این حزب اکثریت مطلق آرای این استان را کسب خواهند کرد.

*آیا این احتمال وجود دارد که پس از انتخابات، مدل و مکانیسم جدیدی از روابط بغداد و اربیل ایجاد شود؟

به باور من پس از برگزاری رفراندوم و همچنین این انتخابات، شرایط برای ایجاد روابط و مناسبات جدیدی در میان بغداد و اربیل بیشتر فراهم خواهد شد. سفر حیدر العبادی در روزهای گذشته به اقلیم کردستان نیز حاکی از همین مساله است که هم بغداد و هم اربیل به دنبال دستیابی به مکانیسمی جدید برای صورتبندی تعامل و مناسبات دو جانبه خود هستند.

*اما در این میلن بسیاری از مرد بر این باورند که عراق نیز به سمت لبنانیزه شدن و کاهش هر چه بیستر اقتدار حکومت مرکزی پیش خواهد رفت. با این موضوع موافقید؟

به رغم تمام مشکلات و بحران های جامعه عراق اکنون در این کشور شور و هیجان بسیاری برای انتخابات کنونی وجود دارد و همین امر باعث می شود که همواره عراق را کشوری مملو از بیم ها و امیدها برای آینده بنامیم. با این دیدگاه موافق نیستم که عراق به سمت لبنانیزه بودن حرکت می کند زیرا این دیدگاه تنها بخش کوچکی از واقعیت را پوشش می دهد. اکنون در عراق شیعیان چه به لحاظ نظامی و چه به لحاظ سیاسی قدرت را در بخش عربی این کشور در اختیار دارند و اگرچه گروه های شیعی دارای رقابت های شدید مسلکی و حزبی هستند اما این به معنی تنش های غیر مدیریت شده نیست و اگر اختلافات این گروه افزایش یابد مرجعیت با پادرمیانی این مساله را مدیریت خواهد کرد. این باعث ایجاد توازن در میان این گروه ها خواهد شد. بنابراین این مساله تا اندازه ای اغراق آمیز است. اکنون به غیر از مناطق کردنشین که نگاه جدایی خواهی در آن ها وجود دارد، در مناطق سنی نشین دولت و ارتش عراق کنترل و سیطره خود را به طور کامل تثبیت کرده اند. در استان هایی همچون الانبار که تروریست ها به ویژه القاعده و داعش نفوذ بسیار زیادی داشتند، اکنون به واسطه فعالیت های ارتش و حشد الشعبی به منطقه ای امن و تا حد زیادی عاری از مساله ترور و تروریسم شده است.

کد خبر: 948185

وب گردی

وب گردی