به گزارش خبرنگار گروه اقتصادی ایسکانیوز؛ در تیرماه سال ۱۳۹۶ ایران و کنسرسیومی به ریاست شرکت نفتی توتال فرانسه، بزرگترین قرارداد انرژی بعد از توافق هسته‌ای ایران با قدرت‌های جهانی (برجام) را برای توسعه فاز ۱۱ میدان گازی پارس جنوبی در تهران امضا کردند. این کنسرسیوم متشکل از شرکت‌های توتال، سى‌ان‌پى‌سى چین و پترو پارس ایران و ارزش این قرارداد نزدیک به ۵ میلیارد دلار اعلام شده است. سهم طرف فرانسوی ۱ / ۵۰ درصد، طرف چینی ۳۰ درصد و طرف ایرانی ۱ / ۱۹ درصد تعیین شده است.
اکنون با تمام خوش بینی هایی که مدیران ارشد صنعت نفت کشورمان نسبت به اروپا و شرکت‌های اروپایی بویژه توتال داشتند، آمریکا از برجام خارج شده است و توتال نیز همچون قبل، قبل از همه شرکت‌های اروپایی اعلام کرده که از ایران خارج خواهد شد و قادر به ادامه فعالیت در کشورمان نیست.
به نوعی می‌توان گفت خروج آمریکا از برجام در مرحله نخست یقه بزرگترین قرارداد نفتی ایران را در دوره پسابرجام گرفت؛ به طوری که توتال فرانسه اعلام کرد تا آبان‌ماه امسال بازار ایران را ترک خواهد کرد. یکی از مهم‌ترین قراردادهای بزرگ ایران پس از برجام با این شرکت صورت گرفت که ارزش این قرارداد یک میلیارد دلار بود و اکنون این شرکت فرانسه چند روز پیش خبر از خروج خود از اجرای قرارداد نفتی داد.
همچنین کمپانی بزرگ توتال اعلام کرده بود که اگر امریکا این شرکت را مشمول معافیت های خودش نکند، حتما فاز 11 پارس جنوبی را ترک خواهد کرد؛ پروژه‌ای که خیلی با هیاهو قراردادش به امضا رسید.
هدف از اجرای این قرارداد تولید حداکثری و پایدار روزانه 2 میلیارد فوت مکعب (برابر با حدود 56 میلیون مترمکعب) گاز غنی ترش از منابع بخش فراساحل فاز 11 میدان گازی مشترک پارس جنوبی و انتقال آن به خشکی بود. همچنین طی برآورده‌های انجام شده در طول 20 سال دوره قرارداد 335 میلیارد مترمکعب گاز طبیعی غنی و ترش از این میدان مشترک تولید خواهد شد که از این گاز غنی ترش می‌توان حدود 290 میلیون بشکه میعانات گازی، 14 میلیون تن گاز مایع، 12 میلیون تن اتان و 2 میلیون تن گوگرد به همراه 315 میلیارد مترمکعب گاز سبک شیرین تولید کرد.
براساس این گزارش ارزش این قرارداد بزرگ نفتی 738 میلیون پوند و به عبارتی نزدیک یک میلیارد دلار بود . توتال اعلام کرده که تا به امروز 35 میلیون پوند که رقمی حدود 48 میلیون دلار یا 40 میلیون یورو است را خرج کرده است. همچنین توتال گفته است که این اعتبار هزینه شده رقم ناچیزی است در برابر بازار امریکا.
لازم به ذکر است که بازار توتال در امریکا 7 میلیارد و 400 میلیون پوند یعنی نزدیک 10 میلیارد دلار درآمد است. همچنین 90 درصد انتقال درآمدهای توتال از طریق بانک های آمریکایی و 30 درصد از سهامدارانش آمریکایی هستند. با این اوصاف میبینیم که هیچ کشوری این ریسک را قبول نمی‌کند که بازار 10 میلیاردی را در برابر یک میلیارد دلار از دست بدهد.
از سوی دیگر چین اعلام کرده است که بازار نفت ایران را ترک نخواهد کرد؛ حتی تاکید کرده است که شرکت‌های دولتی ایران را ترک نمی‌کنند اما شرکت‌های خصوصی چین بازهم به فکر تحریم های جدید امریکا هستند. از طرف دیگر اینکه ایران مجبور است در قبال فروش نفت یوان چین را دریافت کند و نکته حائز اهمیت این است که این پول را کجا می‌خواهد خرج کند و این باعث می شود که دروازه بزرگی به روی کالاهای چینی گشوده شود.
این در حالیست که این موضوع خلاف فرمایشات مقام معظم رهبری است؛ چرا که رهبر انقلاب امسال را حمایت از کالای ایرانی عنوان کرده‌اند. همچنین در کنار بحث مسائل بانکی موضوع بیمه شرکت های کشتیرانی است که سوخت را حمل می‌کنند.
فرشید سیم بر اقتصاددان و کارشناس مسائل نفتی در گفت‌وگو با خبرنگار گروه اقتصادی ایسکانیوز؛ در خصوص قراردادهای نفتی اظهار کرد: قراردادهای نفتی که آقای زنگنه می بندد خلاف قانون ملی شدن صنعت نفت است. طبق قانون ملی شدن صنعت نفت که در سال 1329 به امضا رسید، واگذاری امتیاز استخراج نفت به بیگانگان قدغن و ممنوع شده بود و اگر کسی یا وزیری بدون هماهنگی با مجلس و مردم کاری را انجام دهد و دست به دادن امتیازی به هر شرکتی بزند مسلما خلاف قانون و منافع ایران است.
او با اشاره به صحبت‌های وزیر نفت مبنی براینکه در صورت عدم همکاری توتال این قرارداد به شرکت چینی واگذار خواهد شد گفت: دادن امتیاز خلاف است چه چین باشد یا توتال. همچنین خلاف قانون حفاظت از منابع و معادن کشور است. در نتیجه کاری زیان‌بار به ملت ایران است. مسلما اگر هر کشوری بخواهد این قراردادها را اجرا کند جز بدبختی چیزی عاید ملت ایران نخواهد کرد.
این اقتصاددادن با تاکید بر اینکه کشورهای بیگانه بیشتر به دنبال منافع خود در سطح جهان است، گفت: ما با این قرارداد مرتکب زیان بزرگی شدیم. اگر چینی ها امتیاز را بگیرند و به مرحله استخراج دست پیدا کنند و بعد نفت را صادرکنند، به طور یقین در دریافت پول به مشکل خواهیم خورد. همچنین اگر تحریم هابه روال گذشته هم بازگردد ما تسلیم بازار چینی‌ها خواهیم شد و مجبوریم هر کالای بنجول چین را به صورت مازاد دارد، وارد کشور کنیم و صنایع ما بیش از گذشته زیان خواهد دید.
سیم‌بر در پاسخ به این سوال که آیا شرکت‌های داخلی توانایی انجام چنین پروژه‌ایی را دارند خاطرنشان کرد: من بعید میدانم که شرکت‌های ایرانی چه دولتی یا خصوصی بتوانند این پروژه‌ها را اجرا کنند. متاسفانه شرکت‌های ما توانایی مالی و صنعتی و تکنولوژی همچنین توان مدیریتی لازم را ندارند که بتواند بخشی از فاز پارس جنوبی را به اتمام برسانند. اگر می توانستند تا به الان انجام داده بودند. متاسفانه کشور ما در شرایطی قرار گرفته است که برخی از مدیران داخلی کشور مجبورند که ذخایر کشور را واگذار کنند.
بنابراین می‌توان یادآور شد که در دوران عقد نخستین قراردادخارجی پسابرجامی در صنعت نفت، آن هم با استفاده از الگوی قراردادهای جدید نفتی، انتقادات و ابهامات زیادی در فضای کارشناسی نسبت به این قراردادها مطرح شد که یکی از این انتقادات و ابهامات، مربوط به رفتار توتال، در صورت بازگشت تحریم ها بود. چرا که سابقه تاریخی ایران نشان می داد این شرکت در شرایط مشابه قبلی، بدون قبول هیچ هزینه ای، پروژه های ایران را ترک کرده است.
گفتنی است میدان گازی پارس جنوبی از بزرگترین مخازن گاز طبیعی جهان به شمار می‌رود. در دهه هشتاد شمسی و در دولت‌های هفتم و هشتم، شرکت توتال فازهای ۲ و ۳ طرح توسعه این میدان را اجرا کرده بود.
حال با این اوصاف باید منتظر ماند و دید که مسئولان کشور چه سرنوشتی را برای فاز 11 پارس جنوبی رقم می‌زنند.
گزارشگر:حبیبه رحیمیان
402
