به گزارش خبرنگار فرهنگی ایسکانیوز، شب قدر از پرفضیلت ترین شب های ماه مبارک رمضان است که به فرموده امام صادق (ع)، قلب رمضان به شمار می رود. شبی است که در آن مقدرات یک سال امت توسط ملائکه نگاشته و به تایید حضرت حق می رسد.

در این رابطه قرآن کریم در سوره های دخان و قدر درباره این شب بسیار سخن گفته است و ارزش آن را برتر از هزار سال دانسته است. زمان دقیق شب قدر چندان مشخص نیست. شیعیان بر شب 23 و اهل سنت بر شب 27 ماه مبارک رمضان تاکید بیشتری دارند.

یکی از موارد اهمیت شب قدر، نزول دفعی قرآن کریم بر قلب پیامبر اکرم (ص) است. در این شب به روایت از قرآن کریم، خداوند به یکباره قرآن کریم را بر دل و قلب پیامبر (ص) نازل کرده است: «انا انزلناه فی لیلة القدر».

تقارن شب های قدر با ایام ضربت خوردن حضرت علی (ع)

از موارد دیگر اهمیت شب قدر بخصوص برای شیعیان، تقارن زمانی آن با ایام ضربت خوردن و شهادت حضرت علی (ع) است. ایام شهادت اولین مظلوم عالم، در تقارن با شب های پر فضیلت قدر، اهمیت معنوی این شب را برای شیعیان و حتی بسیاری از اهل سنت ارادتمند به اهل بیت عصمت و طهارت چندبرابر کرده است.

با وجود همه این موارد باید گفت شب قدر، شبی ناشناخته است و قرآن کریم در این باره می گوید: "و ماادراک ما لیلة القدر" (قدر/2). همچنین نزول رحمت واسعه الهی در شب قدر، بر مومنان شب زنده دار، تا هنگام طلوع فجر ادامه دارد: "سلام هی حتی مطلع الفجر" (قدر/5).

در مورد سه شب قدر در اصول کافی آمده است که تقدیر انسان در شب نوزدهم رقم می خورد. در شب بیست و یک به انسان نیکی و ابرام صورت می گیرد و در شب بیست و سوم توسط خداوند عالم، امضاء می شود. به استناد سخن حضرت آیت الله مکارم شیرازی در تفسیر نمونه، هرچند مقدرات انسان در شب نوزدهم ماه مبارک، نوشته می شود؛ اما اعمال انسان تا شب بیست و سوم، می تواند آن را تغییر دهد.

آداب شب قدر

یکی از آداب اصلی شب قدر، شب زنده داری است. از پیامبر مکرم اسلام(ص) نقل شده است که حضرت موسی (ع) به خداوند عرضه داشت: «الهی من قرب تو را می خواهم». خداوند فرمود: «قرب من برای کسی است که در شب قدر بیدار باشد». همچنین در آداب الصلاة از امام باقر (ع) نقل شده است که فرمود: «کسی که شب قدر را احیاء بگیرد، گناهانش آمرزیده می شود؛ هرچند اگر به عدد آسمان ها، وزن کوه ها و کیل دریاها باشد».

در روایات اسلامی و سیره معصومین، همچنین بر اهمیت حضور در مسجد برای شب زنده داری تاکید شده است. پیامبر اسلام (ص) حتی در شب های بارانی که مسجد سقف نداشت و زمین آن گلی می شد، حضور در مسجد را در شب های قدر ترک نمی کرد. در این شب، اعمال و عباداتی از سوی بزرگان دین سفارش شده است که قدر و ارزش این شب را دو چندان می کند. چنان که از شب قدر با عناوین لیلة العظمة و لیلة الشرف نیز یاد می شود.

عبادات در شب قدر

اعمال استحبابی شب های قدر بر دو گونه است: یکی اعمال مشترک شب های قدر که بین هر سه شب مشترک است و دیگری اعمال جداگانه شب های نوزدهم، بیست و یکم و بیست و سوم.

از جمله اعمال مشترک شب های قدر می توان به غسل کردن اشاره کرد که بهتر است مقارن با غروب آفتاب صورت گیرد و نماز عشاء با آن خوانده شود. در این شب، هم چنین بر اقامه دو رکعت نماز مستحبی نیز تاکید شده است که باید در آن در هر دو رکعت، پس از سوره حمد، هفت مرتبه سوره توحید را خواند و پس از پایان نماز نیز، هفتاد بار ذکر «استغفرالله و ربی و اتوب الیه» را تکرار کرد.

در اعمال سفارش شده در شب قدر، به ویژه بر قرآن خواندن و قرآن به سر گرفتن اشاره شده است. آمده است که قرآن را در مقابل خود باز کنید و دعای زیر را بخوانید و سپس حاجت بطلبید: «اّللّهُمَ اِنی اَسئَلُکَ بِکِتَابِکَ المُنزَلِ و مَا فیهِ و فیهِ اسمُکَ الاَکبَرُ و اَسمَاوُکَ الحُسنَی و مَایُخافُ و یُرجَی اَن تَجعَلَنِی مِن عُتَقَائِکَ مِنَ النَارِ». در روایات دینی بر دعا کردن در شب قدر بسیار تاکید شده است و گفته اند که دعا در این شب مستجاب می شود. از جمله دعاهایی که معصومین بر آن تاکید داشته اند می توان به توصیه پیامبر (ص) به عایشه اشاره کرد که فرمود: «از او عافیت بخواه».

هم چنین در شب قدر تاکید شده است که راه استجابت سریع دعا در این شب واسطه گری قرآن و اهل بیت معصومین در پیشگاه خداست. یکی از این موارد قرآن به سر گرفتن است. فرموده اند که قرآن را بالای سر خود قرار دهید و بخوانید: «اَللهُمَ بِحَقِ هَذاالقُرآنِ و بِحَقِ کُلِ مُومِنِ مَدَحتَهُ فیهِ و بِحَقِکَ عَلَیهِم فلا اَحَدَ اَعرَفُ بِحَقِکَ مِنکَ». و پس از آن ده مرتبه هرکدام از ذکرهای زیر را تکرار کنید: "بکَ یا الله... بِمُحَمَدٍ... بِعَلیٍ ... بِفَاطِمَةَ... بِالحَسَنِ... بِالحُسَینِ... بِعَلیِ بنِ الحُسَینِ... بِمُحَمَدِ بنِ عَلیِ... بِجَعفَرِ بنِ مُحَمَدٍ... بِموسَی بنِ جَعفَرٍ... بِعَلیِ بنِ موسیَ... بِمُحَمَدِ بنِ عَلیٍ... بِعَلی بنِ مُحَمَدٍ... بِالحَسَنِ بنِ عَلیٍ... بِالحُجَةِ... ". و پس از آن حاجت خود را بطلبید که انشاءالله مستجاب است.

یکی از اعمالی که بسیار در شب قدر سفارش شده است، زیارت امام حسین (ع) است که چون شب قدر می شود، منادی از آسمان هفتم ندا می دهد که خداوند هرکه را که در شب قدر، مزار سیدالشهدا (ع) را زیارت کند، آمرزیده است.

از جمله دیگر اعمالی که در ماه مبارک رمضان و بخصوص شب های قدر بسیار تاکید شده است، افطاری دادن به مومنین روزه دار است. رسول گرامی اسلام (ص) در این باره فرمودند: «مردم بیدار باشید! کسی که از شما در این ماه یه یک روزه دار مومن افطاری بدهد، پاداش آزاد نمودن یک برده و بخشش گناهان گذشته اش را به همراه دارد».

شب قدر، شب گشوده شدن درب های رحمت الهی به روی انسان هاست و راه های سعادت را در زندگی برای انسان هموار می کند. بیچاره آن کسی است که از برکات این شب ارزشمند، جابماند.

502