پروفسور پرویز کردوانی در گفت و گو با ایسکانیوز، در باره علت های کنونی بحران آب کشور گفت: هر کس باید به اندازه دارایی اش خرج کند در غیر این صورت مقروض و ورشکسته خواهد شد در مورد آب و منابع طبیعی نیز همین مصداق وجود دارد میزان ذخایر آب هر کشور بر اساس منطقه جغرافیایی و شرایط آب و هوایی آن کشور مشخص می شود .عوامل تاثیر گذار در ایجاد بحران ذخایر آبی در کشور ما متعدد بوده است.

کردوانی گفت: آبی که فرو می ریزد آب سطحی است ،وقتی به چاله ها می ریزد باتلاق ایجاد می شود و قسمتی نیز به دریاها روانه می شوند ولی قسمتی هم به داخل زمین نفوذ پیدا می کنند که آبهای زیر زمینی را تشکیل می دهند.مقدار بارش هر کشور بستگی به منطقه جغرافیایی داردکه در روی کره زمین قرار گرفته است به عنوان مثال مناطق استوایی میزان بارندگی زیادی دارند اما کشور ما در عرض 25 تا 40 درجه جغرافیایی در نوار خشک و بیابانی و پر فشار کره زمین قرار دارد و میزان بارندگی بسیار کم است البته این میزان در شهرهای ایران متفاوت است.

وی که برنده جایزه «مهرگان علم» برای تألیف بهترین کتاب سال در زمینه محیط‌ زیست کشور است گفت: در سال 1327 بنگاه مستقل آب مسئول برنامه های ذخایر آبی ایران بود و بعد این بنگاه به وزارت آب و برق تغییر نام داد. در جمهوری اسلامی ایران نیز وزارت آب و برق به وزارت نیرو تغییر نام داد.

مشکلات ما از مدیران آب آغاز شد

کردوانی گفت: مدیران وزارت آب و برق در رژیم پهلوی و از دهه 40 به مردم ایران اعلام کردند که در دنیا چاه های موتوری عمیق و نیمه عمیق برای حفاری آب راه اندازی شده است. گفتند این موتورها در ظرف 20 روز زمینه را برای استفاده از چاه آماده می کنند و لازم نیست مدتها به حفاری چاه آب بپردازیم و مردم را به داشتن دسترسی آسان و سریع به آب تشویق کردند و شرکت های حفاری دنیا وارد ایران شدند.

وی گفت: در سال 1340 با اصلاحات اراضی ، چاه های موتوری به روستاها راه یافت آب ،جنگل و مرتع ملی شد و کسی بدون اجازه دولت نمی توانست چاه بزند ولی تا سال 55 حدود 50 هزار چاه در ایران حفر شد که در همان سالهای اولیه با سرعت گرفتن این نوع حفاری در برخی از دشت ها مانند تهران،شهریار،ورامین حفاری چاه ممنوع و مقرر شد شرکت های حفاری بدون مجوز از وزارت نیرو اجازه ندارند چاه بزنند و در صورت تخلف تمام اموال متخلف توقیف می شود اما باز هم تا سال 60 تعداد چاه ها بیش از دو برابر شد و تا اوایل انقلاب اسلامی مدیریت در این موضوع نامرتب بود.

پروفسور کردوانی بیان کرد: جهاد کشاورزی ،در زمان وزارت غفوری فرد ،برای روستائیان چاه زد که در همان زمان من کتابی را به عنوان منابع و مسایل آب در ایران نوشتم که در جلد اول آن به آبهای سطحی و زیر زمینی پرداختم و با اشاره به ادامه این نوع بهره برداری از چاه های آب صراحتا گفتم تدابیر مصرف آب باید تغییر پیدا کند و اگر 90 درصد چاه های رفسنجان مسدود نشود در آینده کشت پسته در خطر خواهد افتاد.

وی گفت: در این کتاب به الزام مسدودیت 3 چهارم چاه های همدان نیز تاکید کرده ام و بر اساس بررسی هایی که انجام دادم اعلام کردم زمین ها و قنات ها ،با این میزان و تعداد چاه ها ، خشک خواهند شد .

چاه های موتوری اولین گام به سوی نابودی ذخایر آبی ایران بود

پدر جغرافیای ایران گفت: چاه های موتوری،به عنوان اولین تکنولوژی در این حوزه، مصرف آب را برای همه گروه ها بی رویه کرد در نتیجه اکنون 350 هزار چاه غیر مجاز و 400 هزار چاه مجازدر کشور داریم که عامل اصلی مصرف بی رویه و غیر اصولی در کشوراست و 750 هزار چاه آب حاصل تکنولوژی ای بودکه طی چند دهه منابع آب های کشور را به حداقل خود رساند.

کردوانی گفت: پس از انقلاب و این رویکرد که کشاورزی باید توسعه یافته و خود کفا شود تا به امریکا نیاز نداشته باشیم و با حفر چاه های متعدد ،سطح کشت کشاورزی توسعه یافت و نمایندگان هر شهر یا استان نیز از این طرح حمایت کردند تا به وسیله آن رونقی را در کشاورزی به منطقه خود داده باشند به طوری که به عنوان مثال در روستایی در الیگودرز ،یک روستا 60 چاه آب دارد به عبارتی تمام روستا سوراخ سوراخ شده و این برای نماینده و مردم آن شهر یا روستا از افتخارات تکنولوژی بود.

سد سازی بدون تفکر گام دوم در بحران آبی ایران بود

کردوانی افزود: با گسترش شهر ها ،صنعت سد سازی آغاز شد و برای انتقال آب از مناطقی آبخیزتر به نواحی خشک تر، نیاز سد سازی و داشتن سد بیشتر مطرح شد تکنولوزی جدید سدسازی یورش دیگری به ذخایر آبی کشور بود سد های ما از 16 سد به 600 سد افزایش یافت با سد سازی و کانال کشی، آب به شهرهای دیگر انتقال یافت بطوری که به عنوان مثال رود کارون که زمانی 5 رود بزرگ (کرخه، کارون، گز، جراحی و زهره) به آن می ریخت از بی آبی در حال خشک شدن و نابودی است.

لوله کشی آخرین ضربه بود

رئیس مرکز تحقیقات مناطق کویری و بیابانی ایران گفت: قنات و سد عامل به اصطلاح توسعه و لوله کشی سمبل تمدن شد وهمین ابزار سمبل عقب رفتگی ذخایر آبی ما شد کشور های اروپایی این سه تکنولوژی را به ما دادند اما نگفتند مصرف باید مدیریت داشته باشد. تغییر محور توسعه کشاورزی به توسعه صنعتی ضربه تقلیدی دیگری از اروپا بود با این تفاوت که آنها کشاورزی را تعطیل نکردند اما در کشور ما کشاورزی رو به زوال رفت.

وی گفت: در شعاع دهها کیلومتری از شهر های بزرگ کشاورزی تعطیل شد و در عوض صنعت گسترش یافت توسعه کشاورزی به معنای استفاده بهینه از ذخایر آبی نبود به معنای تعطیلی آن بود.در بحران آب فعلی کشور ،اشتباه بزرگ وزارت نیرو این بود که قرار اولویت های بهره وری در آب را به شکل اول شهری دوم صنعت و سوم کشاورزی قرار داد .کشورهای اروپایی با توسعه صنعت در کنار دریا،برای آب های شیرین خود مدیریت و کارخانه صنایعی را که نیاز به آب فراوان داشت را درکنار دریاها ایجاد کردند.

کردوانی در پایان گفت: صنایع بزرگ گل گهر در سیرجان با 120 میلیمتر بارندگی و یا مس سرچشمه با100 میلیمتر بارندگی از بزرگترین اشتباهات محاسباتی مدیران بوده است چاه های روستایی و کشاورزی صرف صنعت شد حتی با آوردن آب از استان های دیگرنتوانستند کمبود مصرف آب در صنعت را جبران کنند برای ایجاد این صنایع میلیارد ها دلار و یورو هزینه شد و اگر آب کافی برای این صنایع تامین نشود مانند این است که این هزینه ها علاوه بر برباد رفتن کشاورزی تعطیل می شوند و الان در صدد استفاده از آب های دریایی هستند .

این نوع بهره برداری از دریا با سکوت مسئولان محیط زیست علاوه بر اینکه هزینه های هنگفتی را بر خزانه ایران تحمیل کرده به محیط زیست هم صدمات جبران ناپذیری را وارد می کند .

خبرنگار: اکرم جدیدی ممتاز

705