قیامی سرخ به عشق "خمینی"

از حرکت های مهم در جهت به وقوع پیوستن انقلاب ایران قیام 15 خرداد 42 بود که در پی آن رژیم پهلوی با کشتار مردم حمام خون به راه انداخت.

بی شک انقلاب اسلامی ایران یک شبه به وجود نیامده است؛ بلکه ریشه در اتفاقات و اقداماتی دارد که این واقعه عظیم را به وجود آورده است.

وقایعی که هر کدام در تاریخ خود مهم ترین حادثه آن روزگار محسوب می شوند و در نهایت مانند تکه های پازل با در کنار هم قرار گرفتن هم، انقلاب اسلامی ایران را رقم زدند؛ انقلابی که امروز در آستانه چهلمین سالگرد وقوع خود با تهدیدات و فرصت های مختلفی روبرو است.

اما از تاریخ این انقلاب نباید غافل شد چراکه در بسیاری از مواقع مردم توانستند بسیاری از تهدیداتی را که بر سر راه داشتند به فرصت تبدیل کنند و راه خود را از کور سوهای تاریکی به سمت فجر انقلاب پیدا کنند.

بر همین اساس می توان گفت قیام مردم در 15 خرداد در سال 1342 از اقداماتی بود که مسیر انقلاب را تعیین کرد. مسیری که به رهبری حضرت آیت الله خمینی(ره) در آن روزگار تازه در ابتدای راه پر پیچ و خم خود بود.

اولین جرقه ها

در دورانی که کشور با فضای سنگینی در عرصه سیاسی مواجه شده بود، کم تر کسی پیدا می شد تا عَلَم مخالفت را با رژیم پهلوی بردارد، انگار کار هر کسی نبود. اما اتفاقاتی مانند قیام 15 خرداد باعث شد تا جرقه های انقلاب اسلامی زده شود.

اما قیامی که این چنین تاثیری داشته است، باید بیشتر تشریح شود و بر همین اساس هم باید با نگاهی تاریخ وار به این موضوع وارد شد.

سخنرانی طوفانی

در خصوص دلیل شکل گیری این قیام تاریخی باید گفت این حرکت ریشه در عوامل مختلفی داشت که مهم ترین آن دستگیری امام خمینی (ره) بود. جریان دستگیری امام راحل از این قرار بود که ایشان عصر عاشورای سال 1383 هجری قمری (13 خرداد 1342 شمسی) در مدرسۀ فیضیه نطق تاریخی خویش را که آغازی بر قیام 15 خرداد بود ایراد کرد. بخش عمده‏ ای از سخنان بنیانگذار انقلاب اسلامی ایران در بیان نتایج زیان بار سلطنت دودمان پهلوی و افشای روابط پنهانی شاه و اسرائیل اختصاص داشت. در همین سخنرانی بود که امام خمینی (ره) با صدای بلندخطاب به شاه فرمود:

«آقا! من به شما نصیحت می‏کنم؛ ای آقای شاه! ای جناب شاه! من به تو نصیحت می‏کنم؛ دست بردار از این کارها. آقا! اغفال دارند می‏کنند تو را. من میل ندارم که یک روز اگر بخواهند تو بروی، همه شکر کنند... اگر دیکته می‏دهند دستت و می‏گویند بخوان، در اطرافش فکر کن... نصیحت مرا بشنو... ربط مابین شاه و اسرائیل چیست که سازمان امنیت می‏گوید: از اسرائیل حرف نزنید... مگر شاهْ اسرائیلی است؟»

این سخنان مانند پتکی بر سر شاه فرود آمد و باعث شد تا حکم دستگیری امام خمینی(ره) را بدهد.

تدبیر کماندوها

اولین اقدام در این راستا دستگیری یاران امام راحل در شامگاه 14 خرداد بود. بعد از آن به سراغ خود ایشان آمدند. صدها کماندوی اعزامی از مرکز، منزل حضرت بنیان گذار انقلاب اسلامی را محاصره کردند و ایشان را در حالی که مشغول نماز شب بود دستگیر و سراسیمه به تهران برده و در بازداشتگاه باشگاه افسران زندانی کردند و غروب آن روز به زندان قصر منتقل نمودند.

هنوز چند ساعتی از این اتفاق نگذشته بود که مردم قم و برخی از شهر ها دست به اعتراض زدند.

در تهران، دانشجویان دانشگاه تهران، کلاس‌ها را تعطیل کردند و به تظاهرات مردم پیوستند. بارفروشان نیز از مرکز شهر به حرکت درآمده و به تظاهرکنندگان ملحق شدند. تظاهرکنندگان لحظه به لحظه به تعدادشان افزوده می‌شد. در این خصوص هم باید گفت با اعتراضات در تهران سیل خروشان کشاورزان غیور و کفن پوش ورامین، دهقانان کَنْ و نیز مردم جماران به سوی شهر سرازیر شد.

حمام خون

اما در ورامین اتفاقات به نحوی دیگر در جریان بود. با قیام مردم ورامین حکومت تدبیری سرسختانه در قبال این قیام مردمی اتخاذ کرد. بر همین اساس تانکها و ابزار زرهی و نیروهای نظامی برای جلوگیری از ورود معترضین به شهر در سه راهی ورامین با جمعیت درگیر شدند و جمع زیادی از راهپیمایان را به خاک و خون کشیدند.

در تهران هم وضع بهتر از این نبود؛ جمعیت انبوهی در حوالی بازار تهران و مرکز شهر نیز گرد آمده و با شعار «یا مرگ یا خمینی» به‏ سوی کاخ شاه به حرکت درآمدند. از جنوب شهر تهران نیز سیل جمعیت به سمت مرکز راه افتاده بود و در پیشاپیش آنها طیب حاج رضایی و حاج اسماعیل رضایی، دو تن از جوانمردان جنوب شهر تهرانبا گروه خود در حرکت بودند. این دو تن بعداز چندی دستگیر و در 11 آبان 1342 تیرباران شده و هوادارانشان به بندرعباس تبعید گردیدند.

پایان قیام

اما سرانجام این قیام با تیراندازی گسترده و به خاک و خون کشیده شدن مردم به پایان یافت؛ ولی بعد از آن بنیان گذار انقلاب اسلامی که در زندان قصر به سر می برد پس از 19 روز به زندانی در عشرت آباد منتقل شد.

شاه دو روز بعد از حرکت15 خرداد، قیام مردم را بلوا و اقدامی وحشیانه، و نتیجه اتحاد ارتجاع سرخ و سیاه نامید و سعی کرد تا آن را به خارج از مرزها و کسانی همچون جمال‌عبدالناصر نسبت دهد.

اما سرکوب قیام 15 خرداد تنها فروریختن کاخ رژیم پهلوی را کمی به عقب تر انداخت. بلاخره این قصری که بر پایه ظلم شکل گرفته بود به دست همان مردمانی که روزی آن ها را سرکوب کرده بود فرو ریخت و باعث رقم خوردن یکی از مهم ترین اتفاقت صد سال اخیر یعنی انقلاب اسلامی ایران شد.

این قیام نشان داد هرگاه ملتی اراده به تغییر سرنوشت خود کند هیچ قدرتی حتی حکومتی که قدرت های جهان پشت آن باشد نمی تواند جلوی آن بایستد. این تجربه در هشت سال دفاع مقدس هم تکرار شد. جایی که دنیایی به حمایت از عراق در برابر ایران ایستاد اما کشوری که در انتها سرافراز از این جنگ بیرون آمد ایران بود.

خبرنگار: مجید فاضلی

کد خبر: 953539

وب گردی

وب گردی