به گزارش گروه اقتصادی ایسکانیوز؛ در حالی که قیمت هر انس طلای جهانی کاهش داشته است و قیمت دلار نیز با نرخ نسبتا ثابتی معامله می‌شود، دلیل اصلی گرانی سکه و طلا در ایران چیست؟ «دو میلیون و 500 هزار تومان» این رقم، (قیمت لحظه‌ای) قیمت یک سکه بهار آزادی است که روز گذشته با ثبت یک رکورد بی‌سابقه در بازار طلا، به بالاترین میزان خود در چند سال اخیر رسید. سکه تمام بهار آزادی در حالی با افزایش بی‌سابقه قیمت روبه‌رو شد که به تعبیر برخی کارشناسان اقتصادی، این قیمت‌ها واقعی نیست و در حالی که نرخ هر انس جهانی طلا در یک ماه اخیر، از هزار و 319 دلار به هزار و 298 دلار کاهش پیدا کرده است، قیمت سکه از مولفه‌های دیگری تبعیت می‌کند. تجربه نشان میدهد سیر صعودی قیمت سکه در ایران، کمتر عقبگرد داشته است. به عبارت دیگر، بازار سکه هیچ‌گاه با کاهش قیمت قابل توجهی روبه‌رو نبوده است. بررسی جدول قیمت سکه در یک بازه زمانی چهار ماهه (از ابتدای اسفند سال 96 تا 21 خرداد 97) نشان میدهد که قیمت سکه در طول اسفند سال گذشته با شیب ملایمی از یک میلیون و 440 هزار تومان به یک میلیون و 570 هزار تومان افزایش یافت. این افزایش قیمت در فروردین 97 و با توجه به تعطیلات نوروزی همچنان با شیب ملایمی ادامه داشت اما از اردیبهشت تا 21 خرداد امسال، قیمت سکه با افزایش افسارگسیخته‌ای روبه‌رو شد و از یک میلیون و 650 هزار تومان به دو میلیون و 450 هزار تومان رسید.
مروری بر بازار سکه
این اولین بار نیست که بازار سکه و طلا با افزایش قیمت روبه‌رو می‌شود. سال گذشته و زمانی که قیمت سکه به یک‌میلیون و 500 هزار تومان رسید مسئولان بانکی و بازاری‌ها اعلام کردند که وضعیت بازار متاثر از حباب 400ــ300 هزار تومانی است که در بازار سکه ایجاد شده است. بانک مرکزی نیز در یک اقدام به اصطلاح کنترلی، دستور آغاز حراج سکه در بانک کارگشایی را داد. بر این اساس از چهارم آذر سال گذشته تا پایان سال حدود 440 هزار قطعه سکه در حراج‌های این بانک فروخته شد. رئیس بانک کارگشایی نیز اعلام کرد که حراج سکه در بانک کارگشایی توانست به‌خوبی نوسان نرخ در بازار آزاد را کنترل کند و قرار شد این بانک در 13 روز نخست سال 97 حراج سکه را متوقف و بار دیگر از 18 فروردین 97 آغاز کند. با آغاز دوباره حراج سکه در 18 فروردین 97، طبق اعلام بانک مرکزی قیمت سکه تمام‌بهار آزادی با احتساب 9 درصد مالیات بر ارزش افزوده حدود یک میلیون و 525 هزار تومان و قیمت نیم‌سکه بهار آزادی نیز 762 هزار تومان برای حراج در نظر گرفته شد. پایگاه اطلاع‌رسانی بانک مرکزی اعلام کرد که در 20 دقیقه آغازین حراج، سکه تمام‌بهار با قیمت‌های یک میلیون و 775 هزار تومان تا یک میلیون و 777 هزار تومان به‌فروش رسید. البته بانک مرکزی به‌منظور مدیریت نقدینگی و قیمت بازار سکه و ارز، پیش فروش سکه را نیز از سال قبل در دستور کار خود قرار داد و ابتدا قرار شد هر قطعه سکه تمام بهار آزادی با سررسید 6 ماهه با قیمت قطعی یک میلیون و ۴۰۰ هزار تومان و سر رسید یک ساله با قیمت قطعی یک میلیون و ۳۰۰ هزار تومان به صورت پیش خرید در اختیار متقاضیان قرار گیرد. در ادامه این روند بانک مرکزی با تغییر سیاست خود تصمیم گرفت سکه تمام بهار آزادی را در سررسیدهای یک، 3، 6، 9، 12، 18 و 24 ماهه به ترتیب یک میلیون و ۵۹۰ هزار، یک میلیون و ۵۴۰ هزار و یک میلیون و ۴۷۵ هزار تومان، یک میلیون و ۴۱۰ هزار، یک میلیون و ۳۵۰ هزار، یک میلیون و ۲۴۵ هزار و یک میلیون و ۱۶۰ هزار تومان پیش‌فروش کند.
سیاست‌های ناموفق
اگرچه بانک مرکزی هدف اصلی خود از اعمال سیاست‌های کنترلی بازار طلا و سکه را ایجاد آرامش در بازار عنوان کرد، اما در عمل بازار سکه به آرامش نرسید. صاحب‌نظران اقتصادی معتقدند که مهم‌ترین علت ناآرامی بازار طلا، کوچ سرمایه‌های سرگردان به بازار سکه است. زمانی که دولت برای کنترل نرخ ارز، نرخ ثابتی اعلام و بانک مرکزی خرید و فروش دلار با نرخ آزاد را ممنوع کرد دارندگان سرمایه، نقدینگی خود را به سمت بازار مسکن هدایت کردند، اما با نجومی شدن قیمت‌ها در بازارهای مسکن و همچنین خودروهای لوکس، بازار طلا مناسب‌ترین فضا برای سرمایه‌گذاری شد و صاحبان سرمایه، پول خود را در بازار سکه و طلا سرمایه‌گذاری کردند. این اتفاق که دستاورد بی‌تدبیری و بی‌برنامگی دولت برای کنترل هر یک از بازارهای مذکور بود، موجب شد تا بازار سکه نیز بار دیگر با افزایش و التهاب قیمت مواجه شود.
چرا سکه گران شد؟
میثم رادپور، کارشناس بازار طلا و ارز یکی از دلایل ورود سرمایه‌ها به بازار طلا و سکه را دسترسی نداشتن به بازار ارز می‌داند و می‌گوید: «نگرانی‌هایی که درباره دسترسی به ارز در بازار وجود دارد، مردم را به این سو کشانده که سرمایه‌های خود را از بازار ارز خارج کرده و به سمت بازار سکه که جایگزین خوبی برای بازار ارز است، ببرند.» این کارشناس اقتصادی با اشاره به اینکه بازار طلا و سکه می‌تواند بخش مهمی از آثار ناشی از افزایش قیمت ارز را جذب کند، ادامه میدهد: «درحالی که ارزش ذاتی سکه در حال حاضر حدود دو میلیون و 100 هزار تومان است، می‌توان گفت حدود 300 هزار تومان حباب دارد که نمی‌تواند پایدار باشد.» او با اشاره به اینکه حباب سکه نباید وجود داشته باشد، می‌گوید: «زمانی که اصطکاک خاصی در بازار وجود ندارد، حباب ایجاد نمی‌شود؛ اما اکنون این اصطکاک‌ها به دلیل دسترسی نداشتن به بازار ارز از سوی مردم، به وجود آمده است.» رادپور با اشاره به اینکه در گذشته نیز بازار سکه دچار حباب شده بود، تصریح می‌کند: «در گذشته با وجود اینکه بازار ارز دچار مشکل نبود، بازار سکه دچار حباب شده بود.» این کارشناس اقتصادی با بیان اینکه حراج‌نداشتن بانک کارگشایی نیز یکی از علت‌های ایجاد این حباب است، ادامه میدهد: «اکنون حجمی از سکه وارد بازار شده است و چند روز دیگر نیز 700 تا 800 هزار سکه پس از تحویل از سوی بانک مرکزی وارد بازار می‌شود؛ با این‌حال، بسیاری از سکه‌های عرضه‌شده در بازار فروخته نمی‌شوند.» او با بیان اینکه حراج بانک کارگشایی در شکستن حباب سکه بسیار اثرگذار است، می‌گوید: «سکه شناور (سکه‌ای که آماده معامله در بازار است)، مدت‌ها از سوی بانک کارگشایی حراج نمی‌شد. بسیاری از افرادی که این سکه‌ها را خریداری می‌کنند، معامله‌گر نیستند و برای پس‌انداز آنها را می‌خرند که سبب کاهش عرضه در بازار می‌شود.» به گفته وی مشخص نیست این روند تا چه زمان ادامه داشته باشد، اما مشخص است تا زمانی‌که اصطکاک‌ها وجود داشته باشد، این روند ادامه پیدا می‌کند. عرضه سکه در انحصار بانک مرکزی است و نمی‌توان با واردات طلا، حباب آن را از بین برد، زیرا ضرب آن در اختیار بانک مرکزی است. تداوم حباب در سکه می‌تواند با تبدیل طلای آب‌شده به سکه، به افزایش تقلب در ضرب سکه بینجامد.» این کارشناس با اشاره به اینکه منابع محدود است، می‌گوید: «بانک مرکزی امسال حدود هشت میلیون سکه فروخته است، ضمن اینکه بخشی از توان تولیدی این بانک نیز به سمت سکه‌هایی که ضرب کرده، رفته است و این عامل را هم می‌توانیم یکی از عوامل تاخیر در حراج سکه بدانیم.» به گفته او، در حال‌حاضر سکه حدود 12 هزار میلیارد تومان نقدینگی جذب کرده است که در مقابل حجم نقدینگی، عدد درخور توجهی نیست.
402
