بارورسازی ابرها راهگشا نیست/ تیم اقتصادی دولت باید با واقعیت‌ها روبرو شود

یک کارشناس حوزه آب گفت: بارورسازی ابرها حداکثر۱۰ درصد می تواند مقدار بارش را افزایش دهد و با توجه به گستردگی بحران بی آبی و اینکه باروری فقط در نقاط محدودی از اقلیم ایران، امکان پذیر و عملیاتی است، به همین دلیل اثرگذاری چندانی در رفع بحران آب در پی نخواهد داشت.

مسعود فرزاد کارشناس آب در گفت‌وگو با خبرنگار گروه اقتصادی ایسکانیوز، در پاسخ به این سوال که باتوجه به اینکه کشور با بحران آب مواجه هست به نظر شما مسئولان کشور چه راهکارهایی را باید در دستور کار خود قرار دهند، اظهار کرد: بی آبی بلایی است که بیش از چهارهزار سال است که بر ایران وارد شده است؛ اما در طی دو دهه ی اخیر تغییرات اقلیمی ، کاهش بارندگی ها و افزایش بی رویه مصرف آب باهم مسابقه گذاشته‌اند؛ به طوری که منابع آب سطحی و زیرزمینی کشور به شدت کاهش یافته است. به گمان من مسئولان باید در قدم اول وجود بحران آب را در کل کشور بپذیرند. اگر چه در سال های اخیر تدبیر خاصی برای حل این مشکل اساسی اندیشیده نشد اما در دوره ی فعلی وزیر نیرو با توجه به شناخت جهان شمول از صنعت آب ایران، به درستی بحث سازگاری با کم آبی را به جای مقابله با خشکسالی مطرح کرده اند و دکترین وزارت نیرو را در جهت بکار بردن مدیریت مصرف و عرصه تقاضا بکار گرفته اند. بنابراین همه ذی نفعان صنعت آب می بایست این مقوله را سرلوحه برنامه هایشان قراردهند تا بتوانند موفق شوند.

فرزاد در پاسخ به این سوال که به نظر شما احداث سدهای متوالی در کشور منطقی بود و آیا بارورسازی ابرها می تواند به بحران کم آبی کمک کند، افزود: در کشور ما تاکنون حدود 690 سد توسط نهادها و وزارتخانه های مختلفی ساخته شده است که بعضی از این سدها در مکان های غیرمنطقی و غیر اصولی و غیرقابل توجیه و بیش از ظرفیت حوضه آبریز احداث شده اند. برای نمونه بیش از اندازه ظرفیت دریاچه ارومیه روی رودخانه های منتهی به دریاچه سد احداث شده است که دریاچه را خشکانیده است (تغییر الگوی کشت و توسعه زمین های کشاورزی و در نتیجه افزایش مصرف آب و کاهش بارندگی ها هم از دیگر عوامل موثر در خشکی دریاچه هستند) اما هستند سدهای متوالی روی رودخانه هایی چون کارون که به درستی جانمایی و ساخته شده اند، به نحوی که آب رود بزرگ کارون در این مخازن ذخیره می شود. آب این سدها در زمان کم آبی و در فصول خشک منجی مردم در تامین آب شرب و منبع مناسبی درجهت تامین آب کشاورزی درحفظ و تولید محصولات غذایی و دامی و نیز تولید انرژی پاک برقابی است.

او تصریح کرد: باروری ابرها حداکثر ۱۰ درصد می تواند مقدار بارش را افزایش دهد و با توجه به گستردگی بحران بی آبی و اینکه باروری فقط در نقاط محدودی از اقلیم ایران امکان پذیر و عملیاتی است؛ به همین دلیل اثرگذاری چندانی در رفع بحران آب در پی نخواهد داشت.

فرزاد در پاسخ به این سوال که آیا در کشور ما صنعت آب متولی دارد یا خیر، گفت: بله متولی دارد! در بخش تخصیص آب و سیاست گذاری های آب کشور ، شورای عالی آب مسئول است؛ اما در تهیه و تامین آب (بخشهای اجرایی در واقع همه اقداماتی که آب تا محل مصرف می پیماید) همه مسئولیت ها برعهده وزارت نیرو است. ایراد بزرگی که بر بخش آب وارد است مقوله حکمرانی آن است که از وزارت نیرو سلب شده و متولیان، تاثیرگذران و ذی نفعان زیادی را در برمی گیرد که این امر دست وزارت نیرو را در جهت اصلاحات اساسی در مقوله مصرف و مدیریت تقاضا بسته است. اما در جهت بهبود صنعت باید به روش های نوین تهیه و استحصال آب روی آورد باید به منابع جدید آبی که بتواند جبران کمبود بارش ها را نماید ، همچون شیرین سازی ، انتقال آب از دریای عمان وخلیج فارس و همچنین استحصال آب از منابع آبی زیرزمینی در میان لایه های فلات مرکزی ایران و دیگر روش های نوین جمع آوری آبهای سطحی در شهرها و روستاها و بیابان... روی آورد.

این کارشناس آب درخصوص تشکیل وزارت آب، محیط زیست، منابع طبیعی و اینکه وزارت انرژی چیست، گفت: با نگاهی اجمالی بر مقدار برق تولیدی درصنعت آب و مقدار برق حرارتی و سیکل ترکیبی بیشتر به این باور می‌رسیم که این وزارتخانه باید تفکیک شود. نزدیک به هشتاد و پنج درصد برق از نیروگاه های حرارتی تهیه می شود که ارتباط مستقیمی با وزارت نفت دارد به نوعی که بخش برق برای تامین نیرو باید بصورت مداوم چشم امید به وزارت نفت داشته باشد و بین این دو وزارتخانه نگاه مقروضی و طلبکاری حاکم است که این مشکلات در صورت تشکیل وزارت انرژی به میزان زیادی مرتفع می شود.

او تصریح کرد: دیگر اینکه در مباحث فی مابین این دو وزارتخانه همیشه وزارت نفت مدعی ست که وزارت نیرو با سوخت یارنه ای برق تولید می کند وحتی آنرا صادر می کند. در این سالهای اخیر که با بحران بی آبی مواجه شده ایم همراهی و هم راستایی بحث های منابع طبیعی و محیط زیستی با صنعت آب نمود بیشتری پیدا کرده است به نحوی که سیاست‌گذاری ها و اجرای پروژه های آبی تاثیری مستقیم بر مقوله محیط زیست ومنابع طبیعی دارد.به همین منظور شایسته است نهاد تصمیم گیری که همه ضوابط و تنگناهای هر سه مجموعه را در نظرگرفته و اقدام به تدوین برنامه واجرا کند به نحوی که به هیچ کدام از سه مقوله آسیبی نرسد.

فرزاد گفت: به این دلایل بنده موافق تشکیل وزارت خانه آب هستم حتی فراتر نظرم اینست که بخشی از وزارت جهادکشاورزی هم که در بحث شبکه های آبیاری و برداشت از چاه های آب وقنات‌ها فعال است به این وزارتخانه اضافه شود. این امر می تواند تاثیر بزرگی در رفع بحران آب، خشکسالی و همچنین خسارت های وارده به منابع طبیعی ومحیط زیست داشته باشد.

فرزاد در خصوص تیم اقتصادی دولت و اینکه دولت در این بخش تا چه حدی موفق بوده است، اظهار کرد: اول جناب روحانی توانست با ایجاد رکود اقتصادی و صنعتی همراه با تورم تک رقمی فشارهای ناشی از تحریم های مرتبط با بحث انرژی هسته ای را کنترل نماید و آرامشی نسبی را در جامعه حکم فرما کند؛ اما با شروع دولت دوازدهم وتغییراتی درتیم اقتصادی کابینه همراه با افشا و تداوم فساد نهادینه شده (که مدام آنرا به دولت قبلی نسبت می دادند)در سطح دولت و بنگاههای اقتصادی و همچنین نتیجه نگرفتن از برجام! و درنهایت خروج آمریکا از برجام و جو روانی شروع دوباره تحریم ها باعث گرانی نرخ ارز و دیگر کالاها شد و ایجاد رانت دلار دولتی که خود همچون آتشی بر باروت مهار قیمت هاست ،دامنه گرانی را وسعت بخشید. بر همگان روشن شده که افسار کنترل قیمت ها و اقتصاد از دست دولت خارج شده است هر چند تیم اقتصادی در تلاش است که با اتخاذ سیاست هایی آب رفته را به جوی برگردانند اما این‌ کارها واقعیتی که ما در گرانترین دوران تاریخ کشورمان هستیم را عوض نمی کند، می‌طلبد که ارکان اقتصادی دولت در جهت کمک به رییس جمهور و در امر ترمیم کابینه، با شجاعت مسئولیت وضعیت موجود را بپذیرند و بیش از این برماندن برجایگاه شان اصرار نفرمایند. فرصت اصلاح و برون رفت دولت و ملت از این بحران بزرگ را به دیگر متخصصان اقتصادی واگذار نمایندشاید فرجی حاصل شود.

او در خصوص مفهوم سازگاری با کم آبی افزود: سازگاری در لغت به معنای پذیرفتن یک فرآیند از همه تلاش های شناختی برای تجربه و یا علمی که رهیافت های گوناگونی دارد.واژه سازگاری با کم آبی که از سوی وزیر نیرو به جای مقابله با خشکسالی بکار رفته است نیز برهمین منوال است. یعنی پذیرفتن وضعیت موجود آب ، هوا و اقلیم ایران و به مجموعه ای از عواملی که انسان ایرانی را به سازش با شرایط حاکم بر آب کشور وادار کند، می‌گویند.

این کارشناس گفت: طی سالیان گذشته در عرصه آب کشور هر آنچه که دستگاه های مختلف توانسته‌اند پروژه های آبی احداث نموده به نحوی که در بعضی نقاط با اشباع و تنوع روش تامین آب مواجه شده ایم.ایشان می گویند با توجه به روند کاهش بارندگی ها در نیم قرن گذشته و کاهش بارش در سال جاری آبی 97-96 و آمادگی فضای عمومی جامعه و دولتمردان برای پذیرش تغییر در روش مصرف و فرهنگ جدید استفاده از آب همچنین برنامه ریزی بر آمایش سرزمینی نیاز است به مدیریت تقاضا تمرکز شود و عرضه در اولویت نباشد.

او ادامه داد: وزارت نیرو طرح های تامین آب با این مصرف بی رویه نخواهد داشت و تمرکز ارکانش بر روش های بهینه نمودن مصرف در شرب ،صنعت و به ویژه در کشاورزی (مانندمصرف آب تصفیه شده فاضلاب درکشاورزی) خواهد بود. به نظر من وزارت نیرو باید تمرکزش را بر کاهش تلفات در مسیر های انتقال قرار دهد یا مثلا روش هایی برای کاهش تبخیر و نشت آب انجام دهد یعنی در حیطه ی مدیریت خودش اقداماتی انجام دهد.

با توجه به کمبود بارش های جوی دراین سال ها وبروز خشکسالی های پی درپی همچنین افزایش جمعیت روش های نوینی در تامین آب مورد نیاز مخصوصا در نقاط کم آب ودچار بحران آب را در دستورکار خود قرار خواهد داد.

فرزاد گفت: به جرات می توان گفت هر طرح آبی چون انتقال آب یا احداث سازه های آبی در هر منطقه ای که وزارت نیرو در دست ساخت قرارداده است قبل از پایان کارساخت به همان میزان بر مصرف آب آن مناطق اضافه شده است. به عنوان نمونه در بحث انتقال آب از رود کارون به زاینده رود تاکنون هفت طرح انجام گرفته است اما متاسفانه مشاهده می کنیم زاینده رود کماکان خشکیده است و صدای اعتراض مردمان آن دیار بلند است. این یعنی مشکل از عرضه نیست و از تقاضاست؛ یعنی مصرف بدون ملاحظه و بی رویه بالا رفته است و باید در جهت اصلاح فعالیت نمود. اما نقاطی از کشور هستند که دچار کم آبی هستند که باید در جهت تامین آب آن مناطق تلاش کرد.

او افزود: بعنوان مثال استان های سیستان بلوچستان و خراسان جنوبی که به شدت دچار تنش آبی هستند و بر اثر بی آبی اکثر سکنه روستاها و بعضی از شهرها مجبور به مهاجرت شده اند و باید از طریق انتقال آب از دریای عمان یا انتقال از کشورهای همسایه یا هر روش تامین دیگری آبرسانی شوند. اینجا دیگر بحث سازگاری نیست بحث حیات است بحث زندگی در اقلیم خشک است که برای این مناطق باید تامین آب را انجام داد. مناطق دیگری هم هستند که آب دارند و اما شدت خشکسالی چون مناطق مذکور قبلی نیست و کیفیت آبهای موجودشان پایین است، چون شهرهای خرمشهر و آبادان در عین اینکه این دو شهر بین آبهای شیرین و شور احاطه شده اند، اما مردمانشان در جهت کیفیت آب معترض بودند.

گفت‌وگو: حبیبه رحیمیان

402

کد خبر: 961246

وب گردی

وب گردی