به گزارش گروه اقتصادی ایسکانیوز، پژوهشکده پولی و بانکی در جایگاه بازوی تحقیقاتی و مغز متفکر بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، با توجه به ضرورت تمرکز بر تحقیقات علمی و پژوهشی در زمینههای پولی، ارزی و بانکی و گسترش آنها با رویکردی کاربردی در سال 69 به‌عنوان یکی از زیرمجموعه‌های کلیدی بانک مرکزی تاسیس شد. این پژوهشکده وابسته به بانک مرکزی با داشتن چند ده تن از افراد متخصص به‌عنوان اعضای هیات‌علمی و جای دادن آنها در مجموعه‌گروه‌های پژوهشی مختلفی چون بانکداری، پولی و ارزی، مدل‌سازی و... توقع می‌رود نقش استراتژیکی در کمک به اجرای سیاستهای رسمی اقتصادی کشور و پیشبرد و کنترل اهداف کلان پولی، ارزی و بانکی داشته باشد؛ اما با نگاهی گذرا به اظهارنظرات مسئولان و دست‌اندرکاران این مرکز طی ماه‌های اخیر می‌توان فهمید نه‌تنها نسخه‌های علمی گره‌گشا برای بهبود التهابات ارزی و اصلاح ساختار بانکی دیده نمی‌شود بلکه عمدتا شاهد سخنانی غیراصولی و کلیشه‌ای با چاشنی توجیه‌گری هستیم که در عمل جایگاه این پژوهشکده استراتژیک را به‌ورطه بی‌خاصیتی کشانده است. در ادامه به تعدادی از این اظهارنظرهای نه‌چندان کارشناسانه و کاربردی اشاره می‌شود.
نقدینگی ۱۶۰۰ هزار میلیارد تومانی عجیب و غریب نیست
دیواندری، رئیس این پژوهشکده 31خرداد درباره نقدینگی بیش از هزار میلیارد تومانی کشور اظهار کرد: «این میزان نقدینگی کشور نگران‌کننده نیست و این میزان کنترل‌شده است.» وی با اشاره به نقدینگی کشور گفت: «رشد نقدینگی در سال 96، 22 درصد بوده که این رشد در جهان خارج از قاعده نیست.» ونیز زمان‌زاده، مدیر امور پژوهشی پژوهشکده در پیرو سخنان رئیس خود گفته بود: «بررسی وضعیت اقتصاد کلان و شرایط پولی کشور نشان می‌دهد که نرخ رشد نقدینگی در دولت‌های یازدهم و دوازدهم به‌طور متوسط پایین‌تر از نرخ‌های رشد نقدینگی در دوره‌های پیش از آن بوده و نقدینگی ۱6۰۰هزار میلیارد تومانی عجیب و غریب نیست.»
اما باید گفت طی 10سال اخیر رشد پایه پولی حدود 3/3 برابر و رشد نقدینگی در پنج سال گذشته حدود سه برابر شده است. کارشناسان اقتصادی بارها زنگ خطر رشد افسارگسیخته نقدینگی و هدایت ناصحیح آن را گوشزد کرده‌اند. اکنون رقم1600 هزار میلیارد تومان، سرگردان در ایران است. این نقدینگی هیچ‌گونه تناسبی با نرخ رشد تولید کالاها و خدمات در کشور ندارد در حالی که نرخ رشد تولید در کشور ما طی ۴۰ سال اخیر تقریبا چهاردرصد بوده است؛ لذا نرخ رشد نقدینگی باید با نرخ رشد تولید متناسب و نهایتا چهار تا هشت درصد باشد نه اینکه نرخ رشد نقدینگی حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد باشد. گفته می‌شود اگر 50 درصد کل نقدینگی به سمت تولید هدایت شود، التهابات فروکش می‌کند. در حالی که متهم اصلی رشد نقدینگی سود هنگفت پرداختی به مبالغ پارک‌شده در سپرده‌های بانکی بوده که عمدتا غیرمولد و به‌علت خلق پول بوده است. سیستم بانکی یکی از غول‌های زاینده و هدایت‌کننده نقدینگی است. حقیقت امر آن است که بانک‌ها نقدینگی را فقط در دست افراد خاصی قرار داده‌اند و به‌دلیل آنکه تولید در کشور جذاب نیست، این حجم از نقدینگی به سمت غیرمولد دلار، سکه، مسکن و... رفته و صدمه به اقتصاد وارد کرده است. مقام معظم رهبری و رئیس مجلس در چند ماه اخیر صراحتا در سخنان خود به هدایت صحیح نقدینگی به بخش تولید تاکید کرده‌اند؛ اما جای تعجب است که از تیم پژوهشی بانک مرکزی درباره رشد فزاینده نقدینگی و نقش ضریب فزاینده و خلق پول بی‌قاعده بانکی، اظهارات اینچنینی شنیده می‌شود.
قیمت سکه و طلا اهمیتی ندارد
دیواندری در سخنان دیگری در 22 خرداد، گرانی بازار سکه را غیرضروری معرفی و بیان کرد: «این اولین‌بار نیست که بازار طلا حبابی شده است؛ سال قبل و زمانی که قیمت سکه رشد چشمگیری داشت و به یک‌میلیون و 500 هزار تومان رسید مسئولان بانکی و بازاری‌ها از حباب 400-300 هزار تومانی قیمت سکه سخن می‌گفتند و بعد از آن شد که بانک مرکزی دستور آغاز حراج سکه در بانک کارگشایی را داد.»
او با بیان اینکه حوزه ارز مسائل متفاوتی با بازار سکه و طلا دارد، گفت: «در حوزه ارزی باید نیازهای حیاتی مانند واردات دارو و مواد اولیه تامین شود، اما بازار سکه و طلا یکی از بازارهای سرمایه‌گذاری است و تامین‌نشدن نیازها با نرخ رسمی در این بازار مخاطره‌ای را ایجاد نخواهد کرد.» اما باید گفت طلا به‌جز در مواقعی که بازارها ملتهب می‌شود، کالایی معمولی و مانند همه کالاهای دیگر است، اما اگر این فلز زرد با خود بازار سوداگری و دلالی را به‌همراه بیاورد -همین وضعیت کنونی- و هجوم به‌سوی طلا صورت بگیرد نشان از پیش‌بینی آشفتگی بازار در کوتاه و میان‌مدت است. در بلندمدت با تزریق‌نشدن پول‌های مردمی به تولید و در عوض انباشت خانگی طلا و رونق بازار سفته‌بازی به‌نوعی تولید و اشتغال را تحت‌شعاع قرار می‌دهد. از سوی دیگر با توجه به آداب و رسوم، ازدواج با طلا گره خورده است و افزایش قیمت آن با کاهش ازدواج و در پی آن فساد اجتماعی رابطه غیرمستقیم دارد. همچنین یکی از متهمان قیمت سکه بانک کارگشایی که با ایده بانک مرکزی شروع به کار کرد و با پیش‌فروش سکه به افرادی خاص ردپایش در زمینه جهش قیمتی امروز دیده می‌شود.
داستان تکراری حباب
زمان‌زاده، معاون پژوهشکده خردادماه در گفت‌وگوی وِیژه خبری با تکرار ادعای کلیشه‌ای حباب گفت: «نرخ کنونی ارز و سکه حباب زیادی دارد و سرمایه‌گذاری در آن درست نیست و مردم عادی اگر وارد این بازار شوند، ضرر می‌کنند.»سخن ایشان را می‌توان صحیح شمرد زیرا در یک‌ماه اخیر بازنده اصلی بازار ارز و دلار اقشار ضعیف و متوسط بوده‌اند که خرید سکه و ارز برایشان بی‌معنی است و در این بین فقط عده‌ای دلال توانستند بدون حرف‌شنوی از صحبت‌های ایشان به سودهای کلان برسند.
وعده ثبات ارزی بدون میخکوبی
معاون پژوهشی این پژوهشکده به‌عنوان متخصص پولی و بانکی هفتم خرداد نوید بازار ارزی را بدون میخکوب‌شدن با طعم ثبات می‌دهد و می‌گوید: «بازار ارز در ماه‌های اخیر به‌دلیل مجموعه‌عوامل داخلی و خارجی با تلاطم‌هایی مواجه شده که خوشبختانه با اقدامات دولت و بانک مرکزی در بحث بازار ارز و مقررات‌گذاری در این حوزه، ثبات نسبی در بازار ایجاد شده است.از طرفی همزمان بانک مرکزی تلاش کرد نرخ ارز را تثبیت و در کوتاه‌مدت در بازار ثبات ایجاد کند. در چند روز اخیر هم شاهد افزایش محدوده نرخ ارز بودیم که این نشان‌دهنده آن است که بانک مرکزی اعتقادی به میخکوب‌کردن نرخ ارز در یک نرخ مشخص ندارد. از آنجاکه تعدیلات لازم با توجه به وضعیت تراز تجاری و وضعیت متغیر بنیادی اقتصاد کلان صورت خواهد گرفت، بنابر مجموعه این شرایط بازار در حال حاضر شرایط باثباتی دارد.»
سخن آخر
جمع‌بندی این سخنان حاکی از دستان خالی پژوهشکده پولی و بانکی برای ارائه یک مدل علمی و تجربی برای گره‌گشایی از بحران کنونی ارز و کاهش ارزش پول ملی بوده است. سیاست‌ها و راهکارهایی که باید توسط همین به‌ظاهر متخصصان درون بانک مرکزی از قبل پیش‌بینی و تدوین می‌شد.
انتهای پیام/
