درد بی درمان بحران بی‌آبی در کشور

این روز‌ها حوزه آب در کشور زمینه نگرانی بسیاری از مردم و مسئولان کشور را فراهم کرده است؛ چراکه منابع آب موجود در کشور در طول این سال‌ها به شدت آسیب دیده و کشور را در آستانه بحران بسیار جدی قرار داده‌ است.

به گزارش خبرنگار گروه اقتصادى ایسکانیوز، چند وقتى است که در کشور شاهد مشکلات پى در پى هستیم که هر کدام از آنها به عنوان مقوله جدایى از بحران در کشور تلقى شده و تاکنون حاشیه هاى بسیار زیادى را با خود به همراه داشته است و در این خصوص مسئولان به طور حتم باید هر چه زودتر جهت جلوگیرى از فراگیرشدن این بحران ها و نیز رفع آنها تفکر و سیاست هاى جدیدى را اعمال کنند.

هنوز ذهن دست اندرکاران حاضر در کشور از وضعیت پرحاشیه اقتصاد و گرانى هاى اخیر رها نشده بود که زمزمه کم آبى و ورود آن به مرحله بحران بر سر زبان ها افتاد و این موضوع برخلاف دیگر معضلات اقتصادى به دلیل آنکه با آسایش و راحتى مردم پیوند خورده است، از مدت ها قبل با تهدید مسئولان همراه شد که در صورت عدم صرفه جویى در مصرف آب با جیره بندى آن روبرو خواهیم شد.

براساس تحقیقات انجام شده از سوی خبرنگار ایسکانیوز و آمارهای به دست آمده، کل مصرف آب در ایران 96 میلیارد متر مکعب در سال است که تقریبا 56 میلیارد متر مکعب از طریق آب های زیرزمینی و 40 میلیارد متر مکعب توسط آب های سطحی تامین می شود و ایران در خاورمیانه بعد از پاکستان بیشترین مصرف آب را به خود اختصاص داده است و همچنین حدود ٩٢ درصد از آب هاى کشور براى اقدامات کشاورزى ، ٦ درصد جهت مصارف خانگى و مابقى آن براى واحدهاى صنعتى به کار گرفته شده است.

• 334 شهر از شهرهاى ایران در وضعیت تنش آبى

نزدیک به دو ماه گذشته بود که وزیر کشور طی یک سخنرانى، وضعیت کشور در سال جارى را اسفناک و سخت ترین سال از نظر تامین آب طى نیم قرن اخیر برشمرد و هشدار داده بود که به دلیل کاهش بارندگى طى ١٠ سال اخیر، ٣٣٤ شهر از شهرهاى کشور ایران در وضعیت تنش آبى قرار خواهند گرفت و در کنار هشدارهایى که داد، اصلاح روش مصرف آب را به عنوان راه حلى براى خروج از این بحران دانست و آن را مهم‌تر از یافتن منابع جدید آب اعلام کرد.

نکته حائز اهمیت آنجاست که درست یک سال گذشته رئیس کمیسیون امنیت ملى مجلس شوراى اسلامى طى نامه اى به رئیس جمهور نسبت به تشدید بى آبى در کشور و پیامدهاى آن هشدار جدى را داده بود، چه بسا که با توجه به تذکرات ابلاغ شده همچنان در خصوص بسیارى از طرح هاى صنعتى وکشاورزى که حجم وسیعى از آب هاى موجود در کشور را به خود اختصاص مى دهد هیچ گونه تدابیرى جهت کاهش مصرف آب اتخاذ نشده و این سهل انگارى مسئولان را مى توان نوعى دهن کجى به نامه رئیس کمیسیون امنیت ملى مجلس دانست.

• کمبود آب، عمده ترین چالش امنیتى انسانى در ایران

با ورود به فصل تابستان بود که میزان مصرف برق و آب در ایران به طرز فجیعى افزایش یافت، اما همچنان به غیر از قطع مکرر برق در برخى ازمناطق تهران، مسئولان بحث جیره بندى آب را به حالت اجرایى در نیاورده اند و همچنان اعمال این اقدام در هاله اى از ابهام وجود دارد.

این نکته را نباید از خاطر برد که علی رغم هشدارهاى داده شده در زمینه بى آبى در کشور و نیز صحبت هاى نماینده برنامه توسعه ملل متحد در ایران که کمبود آب را اساسا عمده ترین چالش امنیتى انسانى در ایران مى دانست، چگونه است که وضعیت بحرانى آب در کشور به حال خود رها شده و هیچگونه تدبیرى در این زمینه اتخاذ نشده است؟

در طول مباحثى که بین مسئولان جهت یافتن علت بحران آب مطرح شده است وزیر نیرو معتقد است که کاهش بارندگى تنها یک نمونه از مشکلات بخش آبى کشور است و نباید دیگر مشکلات این حوزه پشت معضل بارش کم در کشور پنهان شود.

گفتنى است، با توجه به اینکه اکنون کشور گریبان گیر بحران آب شده و بیشتر انگشت هاى اشاره و اتهامات وارد شده به وزارت نیرو است اما نباید این نکته را فراموش کرد که وزیر نیرو بارها در این زمینه اولتیماتوم هاى لازم را داده و تاکید کرده بود که در صورت عدم اصلاح الگو در مصرف آب و برق با محدودیت هایى مانند قطعى برق و نیز جیره بندى آب مواجه خواهیم شد که در حال حاضر در برخى از مناطق تهران شاهدخاموشى ها چند ساعته هستیم اما همچنان نقطه نظرى در زمینه نهایى شدن جیره بندى آب اعلام نشده است.

• اتمام ذخیره آب استان سیستان و بلوچستان تا 5 ماه آینده

با توجه به اینکه در حال حاضر تصمیمى درخصوص جیره بندى آب اتخاذ نشده است اما شاهد برخى از اعتراض ها در اقصى نقاط کشور مانند سیستان و بلوچستان هستیم و شعارهایى را به دلیل قرار گرفتن آب در وضعیت خط قرمز سر داده اند که براساس گفته هاى معاون استاندار این استان ذخیره آب در این استان تا پنج ماه آینده به اتمام خواهد رسید.

در زمینه اعتراض هاى صورت گرفته باید گفت که بحران آب تنها مختص به استان سیستان و بلوچستان نیست بلکه این آتش دامن بسیارى از استانهاى دیگر را گرفته و اکنون در حال دست و پنجه نرم کردن با چنین مشکلى هستند.

برای یافتن مشکل اصلی بحران آب و نیز راه حل هایی که می تواند چنین معضلی را برطرف کند به سراغ مشاور ریاست زمین شناسی کشور رفته ایم تا در این زمینه توضیحاتی را ارائه کند.

• وضعیت آب در کشور تا سال آینده حاد می شود

مسعود مرسلی در گفت و گو با خبرنگار گروه اقتصادى ایسکانیوز، به آخرین وضعیت آب در ایران اشاره کرد و گفت: از نظر برخی معیارهای جهانی مانند فائو، ایران در حوزه آب به دوران بحران ورود کرده که این امر باعث ایجاد اعتراضات گسترده ای در اکثر شهرهای ایران و نیز زمینه ساز یک سری از ناامنی ها شده است که به طور حتم با توجه به وضع موجود مساله آب در کشور تا سال آینده به وضعیت بسیار حادی خواهد رسید.

او با اشاره به اینکه براساس معیار جهانی میزان مصرف آب در ایران بسیار بالا است و به طور تقریبی 6 درصد از میزان مصرف آب دنیا به ایران اختصاص یافته است، بیان کرد: در راستای برطرف شدن مشکل کم آبی در ایران دو راهکار مانند مدیریت منابع آب (سدسازی، انتقال آب بین حوزه ای) و نیز مدیریت مصرف وجود دارد که بر این اساس مردم، کشاورزان و صنعتگران باید میزان آب مورد استفاده خود را حداقل برسانند.

• سه دهم درصد منابع آب دنیا در اختیار ایران

او با بیان اینکه سه دهم درصد منابع آب دنیا در اختیار ایران قرار دارد، گفت: ایران در رنکینگ جهانی از نظر پتانسیل آب زیرزمینی جزو سی و هفتمین کشور دنیا و از نظر آب سطحی به عنوان شصت و دومین کشور محسوب می شود، از طرف دیگر ایران یک درصد از جمعیت جهان و مساحت خشکی دنیا را به خود اختصاص داده است اما با این حال از نظر منابع بسیار ضعیف و در مقابل میزان مصرف آب در ایران بسیار بالا است.

او با اشاره به اینکه افزایش رفاه مردم از جمله دلایل تاثیرگذار در رشد میزان مصرف آب بوده است، گفت: با توجه به اینکه وسایل موردنیاز در حوزه کشاورزی مکانیزه و به روز نیست و با همان شیوه های قدیمی از آب برای آبیاری آنها استفاده می شود بنابراین باید گفت که در حال حاضر مشکل اصلی بی آبی کشور نشات گرفته از بخش کشاورزی است.

مرسلی با بیان اینکه در حوزه کشاورزی طرح های جدیدی جهت کاهش مصرف آب در دستور کار قرار گرفته است که در حال حاضر استفاده از آنها به هیچ عنوان امکان پذیر نیست، افزود: بهره وری کشاورزی در ایران بسیار کمتر از سایر کشورهاست و این بدان معنا است که تولید و کیفیت محصولات کشاورزی در ایران به نسبت مصرف آب بسیار پایین است که علت آن هم ناشی از نوع آبیاری است، این در حالیست که در بسیاری از کشورهای پیشرفته همین اندازه تولید محصولات کشاورزی را با یک سوم میزان مصرف آب ایران به دست می آورند.

• کشاورزى اصلی ترین عامل ایجاد بحران آب در ایران

به گفته او، میزان هدر‌روی آب در ایران تنها مختص به حوزه کشاورزی نیست بلکه در میزان مصرف شرب هم شاهد هدرروی هایی هستیم اما متاسفانه بحث کشاورزی اصلی ترین معضل محسوب می شود که ایران را با بحران همراه کرده است.

او به تاثیر ساخت و ساز در ایجاد بحران آب اشاره کرد و گفت: در ابتدا باید این نکته مدنظر قرار گیرد که ساخت و ساز قرار است در کدام مناطق صورت گیرد و آیا میزان آب کافی برای این اقدام وجود دارد یا خیر؟ به طور مثال در پردیس یا پرند بدون آنکه وضعیت آب این مناطق در نظر گرفته شود و بدانند که با مشکل آب مواجه هستند ساخت و ساز انجام داده شده است، متاسفانه در مکان یابی شهرها ابتدا شهرها ساخته می شود و در انتها به دنبال وضعیت آب در آن مناطق می روند که می‌توان این موضوع را به عنوان یک ایراد بسیار بزرگ در ساخت و ساز و نیز تاثیر آن در بحران آب قلمداد کرد.

مرسلی به شیرین کردن آب دریای عمان و خلیج فارس که اخیرا در دستور کار مسئولان کشور قرار گرفته است اشاره کرد گفت: بسیاری از کشورهای جنوب خلیج فارس طی سال های گذشته بدین سمت رفته اند اما ایران به تازگی شروع به اجرایی کردن این اقدام کرده است، این اقدام علی‌رغم اینکه بسیار هزینه بر است، برخی از مشکلات زیست محیطی را با خود به همراه خواهد آورد اما به طور حتم این تصمیم عملی می شود و این آب تنها باید برای شرب مورد استفاده قرار گیرد.

براساس این گزارش بسیاری از کارشناسان بیشترین میزان هدررفت آب در کشور را ساخت و ساز و آبیاری محصولات کشاورزی می دانند که معتقد به اتخاذ هر چه زودتر تمهیداتی جهت بهینه مصرف کردن آب در این حوزه ها هستند، در این زمینه اعضای کمیسیون مجلس نظرات خود و راه حل هایی که می تواند در این حوزه ها منجر به کاهش مصرف آب شود را بیان کرده اند.

• کاشت برنج و هندوانه در مناطق خاص

شادمهر کاظم زاده، دبیر کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی در گفت و گو با خبرنگار گروه اقتصادى ایسکانیوز به نقش ساخت و ساز شهری در ایجاد بحران آب کشور گفت: اینکه گفته می شود الزاما ساخت و ساز در کشور باعث ایجاد چنین بحرانی در حوزه آب شده است صحبت کاملا نادرستی است، در این زمینه می توان با جرات گفت که در حال حاضر مهم‌ترین درصد استفاده از آب در حوزه کشاورزی است و نمی توان ساخت و سازهای موجود در کشور را در ایجاد این بحران تاثیرگذار صد در صدی دانست.

او با بیان اینکه طی چندین سال گذشته بحران آب به عنوان موضوع شناخته شده ای تلقی شده است، افزود: مجموع آب ایران در سطح کشور حدود 80 میلیارد متر مکعب است بدین معنا که هر نفر در سال قادر به استفاده یک هزار متر مکعب از آب موجود در کشور است.

کاظم زاده با اشاره به فشار و محدودیت هایی که در سال جاری برای استفاه از آب در نظر گرفته شده است، اظهار داشت: وزارت جهاد کشاورزی و وزارت نیرو یک سری از اولویت ها را در دستور کارخود قرار دادند تا برخی از محصولات کشاورزی مانند برنج و هندوانه که نیازمند استفاده میزان زیادی از آب کشور است باید در برخی از مناطق خاص مورد کشت قرار گیرد.

• بحران آب نباید باعث تعطیلی ساخت و ساز شود

او در پاسخ به سوال خبرنگار گروه اقتصادى ایسکانیوز، که ساخت و ساز در کشور تا چه میزان باعث شده که ایران در معرض بحران آب قرار گیرد، گفت: درست است که ساخت و ساز به عنوان یکی از مولفه های ایجاد بحران آب در کشور شناخته شده است اما به تنهایی باعث ایجاد چنین بحرانی نشده و نمی توان گفت که به دلیل وضعیت بحرانی آب در کشور باید ساخت و ساز را تعطیل کنیم بلکه در حال حاضر مهم‌ترین قسمت ایجاد بحران در کشور استفاده از آب در حوزه کشاورزی است.

دبیر کمیسیون عمران مجلس خاطرنشان کرد: وضعیت آب در کشور با توجه به میزان آب موجود بحرانی تر از کشورهای پیرامون نیست، در این زمینه باید نوع استفاده از آن را تغییر داد و تنها مصرف بهینه آب از جمله مسائلی باشد که برای برطرف شدن معضل موجود مورد بحث مسئولان قرار گیرد.

• کاشت ذرت در کشور باید منتفی شود

به گفته او، براساس نظر وزارت جهاد کشاورزی ذرت در حال حاضر نباید کشت شود و برنج را هم کشاورزان تنها در استان گیلان و مازندران قادر به کشت هستند که این اقدام به طور حتم در مدیریت بحران آب کمک موثری خواهد کرد.

کاظم زاده با بیان اینکه موضوع مصرف بهینه و برنامه ریزی درست برای استفاده از آب از جمله اقداماتی است که باید برای عبور از بحران کم آبی در دستور کار قرار گیرد، افزود: مصرف آب در حوزه های مختلف مانند حوزه کشاورزی و نیروگاه ها که نیازمند آب خنک هستند را باید اولویت بندی کرد و به طور قطع باید تدابیری برای آنها اتخاذ شود.

• وضعیت آب در ایران بدتر از عراق نیست

دبیر کمیسیون عمران مجلس در پایان تصریح کرد: نمی توان چنین ادعایی کرد که آب در کشور به میزان لازم وجود دارد اما نباید این نکته را فراموش کرد که وضعیت آب در ایران بدتر از عراق و سایر کشورهای خلیج فارس نیست که در حال حاضر در بدترین موقعیت قرار گرفته ایم، بنابراین باید با توجه به وضعیت بهتری که نسبت به سایر کشورها داریم قادر باشیم تا موقعیت کنونی ایران در بحران آب را مدیریت کنیم.

• آبیاری غرقابی باید از بین برود

محمدباقر سعادت، دبیر کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی در گفت و گو با خبرنگار گروه اقتصادى ایسکانیوز به تاثیر کم آبی در میزان تولید محصولات کشاورزی گفت: به طور طبیعی این موضوع اثر نامطلوبی را در تولید محصولات کشاورزی با خود به همراه داشته است و در صورتی که قادر به پیدا کردن راهکاری برای حل معضل آب نباشیم اثرات منفی آن در آینده بیشتر مشهود خواهد بود.

او در ادامه بیان کرد: در ابتدا باید در کل کشور برنامه ریزی هایی جهت گذر و از بین رفتن آبیاری غرقابی صورت گیرد و در صورتی که امروز بتوانیم از این روند آبیاری دوری کنیم بسیار بهتر از فردا خواهد بود.

سعادت با تاکید بر آنکه کاشت برنج در کشور نیازمند مقدار بسیار زیادی از آب است، افزود: در اولین فرصت باید شرایط آب اکثر استان ها مورد بررسی قرار گیرد تا در استان هایی که با مشکل کم آبی مواجه هستند از کاشت برنج و دیگر محصولاتی که نیازمند آبیاری بیشتر هستند جلوگیری شود.

• کاشت برنج تنها در استان های گیلان و مازندران

دبیر کمیسیون کشاورزی مجلس اظهار داشت: باید هر چه زودتر برنامه ریزی برای کاشت برنج در استان هایی مانند مازندران، گیلان و گلستان که از منابع آب و بارندگی بیشتری برخوردار هستند صورت گیرد تا محصولاتی که نیازمند آب بیشتری هستند در آن استان ها کاشته شود.

او با تاکید بر آنکه کاهش تولید ایران براثر کم آبی و نیز عدم همخوانی مابین عرضه و تقاضا باعث تغییر قیمت اجناس می شود، گفت: در این زمینه وزارت جهاد کشاورزی و وزارت های مربوطه برنامه ریزی های لازم را برای تنظیم میزان عرضه و تقاضا انجام داده اند اما در صورت روبرو شدن با کاهش تولید در کشور به دلیل کم آبی، با مشکلات کمبود تولید و حاشیه هایی در بازار مواجه خواهیم شد.

• کاشت هندوانه و طالبی مقرون به صرفه نیست/ باید به سمت تولید محصولات گلخانه ای رفت

سعادت اظهار داشت: محصولاتی مانند هندوانه و طالبی براساس میزان آبی که برای رشد آنها استفاده می شود به لحاظ اقتصادی مقرون به صرفه نیست، بنابراین آبیاری برای رشد آن ها در استان هایی که منابع آبی بسیار ضعیفی دارند به نوعی هدررفت تلقی می شود.

دبیر کمیسیون کشاورزی مجلس خاطرنشان کرد: به طور طبیعی کارشناسان باید برای کاشت محصولات کشاورزی، گل، گیاه و میوه جات بررسی کنند تا مواردی را انتخاب کنند که با توجه به شرایط کشور کمتر نیازمند آب مصرفی باشد، در این زمینه باید هر چه زودتر به سمت تولید محصولات گلخانه ای رفت و به طور حتم باید این اقدام در دستور کار وزات جهاد قرار گیرد.

در پایان این گزارش می افزاید، با وجود آنکه کشور ایران نسبت به سایر کشورها از لحاظ منابع آب در وضعیت مطلوب تری قرار دارد اما به دلیل سوء مدیریت در این حوزه و نیز مصرف فراوان آب برای مصارف خانگی، ساخت و ساز و کشاورزی مسئولان قادر به تنظیم میزان استفاده در حوزه های مختلف نبوده و این امر باعث ورود کشور به مرحله بحران شده است که در صورت عدم اتخاذ تصمیمات درست و نیز برنامه ریزی مناسب در راستای مدیریت مصرف آب دیگر تا چند سال آینده مشخص نیست که کشور ایران در حوزه آب به کدام سمت خواهد رفت.

انتهای پیام/

کد خبر: 964823

وب گردی

وب گردی