به گزارش خبرنگار گروه فرهنگی ایسکانیوز، محمد علی آیت‌اللهی در خصوص نگرش و قضاوت‌های اخلاقی ایرانیان در مورد مفهوم فرهنگی «زرنگی» و نقش زبان در جامعه، پژوهشی را تهیه کرده است. هدف این پژوهش، بررسی این مسئله است که نگرش و قضاوت های اخلاقی ایرانیان در مورد مفهوم فرهنگی «زرنگی» چیست. واژه فرهنگی زرنگی، دارای تضاد معنایی است و از یکسو با معنای زیرکی و از سوی دیگر به معنای حیله و تزویر استفاده می شود.

تصور کنید که به کشوری دوردست مسافرت کرده اید. طبیعی است که بسیار هیجان زده هستید و کتاب‌هایی را که فکر می کنید در این سفر به شما کمک می کنند، تهیه کرده اید. ولی تنها چند ساعت کافی است تا متوجه شوید که برقراری ارتباط و فهم عقاید و رسوم مردمان آن سرزمین به آن آسانی که شما پیشتر تصور می‌کردید، نیست. این دشواری، ریشه در تفاوت مفهوم سازی فرهنگی دارد. منظور از مفهوم سازی فرهنگی، روشی است که مردم از طریق آن، جهان را می بینند.

یکی از نمونه‌های تفاوت فهم فرهنگی مردم که سبب ایجاد تفسیرهای دیگری از دنیا و تجربه هایشان از زندگی، مرگ، ازدواج، و دوستی می شود، روش تفسیر «بدن» در فرهنگ های مختلف است. اگرچه تصور بدن در هرجایی از دنیا یکسان است؛ اما بررسی های زبانشناسان نشان می دهد که فرهنگ های مختلف ممکن است در مورد قسمت های مختلف بدن، احساسات انسانی متفاوتی داشته باشند؛ به عنوان مثال، انگلیسی زبان ها و فارسی زبان ها، از قلب به عنوان نمادی برای احساسات استفاده می کنند؛ اما این کلمه در زبان چینی، هم به احساسات و هم به تفکر اشاره دارد.

زبان، نقشی حیاتی در فرهنگ ایفا می کند و به گونه ای بدون زبان، هیچ نوع آموزش یا انتقال دانشی انجام نمی شود. همچنین با استفاده از زبان است که می توان فرهنگ یک جامعه را از یک نسل به نسل دیگر انتقال داد.

ایرانی ها اغلب برای انتقاد از نمونه های شخصیتی خاص یا شیوه خاصی از رفتار ، از کلیدواژه های فرهنگی منفی استفاده می کنند. واژه های «فرصت‌طلبی»، «چرب‌زبانی»، «تظاهر» و «زدوبند» از جمله این نوع واژه ها هستند. در مقابل، برخی نمونه های شخصیتی و رفتاری هستند که ایرانی ها آنها را ستایش می کنند، مانند «باعاطفه»، «خونگرم»، «دلسوز»، «متواضع» ، «دست و دلباز»، «مهمان نواز»، «باصفا»، »جوانمرد»، « و «بی ریا»!

در این میان، واژە زرنگی، دارای ابهام معنایی است و گاهی با معنای منفی و گاهی با معنی مثبت به کار می رود.

فرهنگ دهخدا سه معنی را برای واژه زرنگی برشمرده است: الف- چابکی و چالاکی در کار؛ ب- با زیرکی و کاردانی؛ ج-حیله گری

داده های زیر نشان می دهند که کلمە «زرنگی» در زبان فارسی با معنا و مفهوم ،دو پهلو و مثبت استفاده می شود. در معنای منفی آن، زرنگ، فردی بی‌مرام است که از مرزهای پذیرفته شده جلوتر می رود تا به خودش یا نزدیکانش، بدون توجه به حقوق دیگران، سود برساند. متن های زیر نشان می دهند که این کلمه در معنای منفی چگونه کاربرد دارد.

1 .چراغ خطر: عبور از چراغ قرمز، درحالی که پلیس در صحنه نباشد، یک نوع زرنگی برای بعضی از راننده ها محسوب می شود.

2. زرنگ: اکنون، زرنگ باهوش و زیرک در مفهوم مثبت نیست، بلکه به گفته می شود که بدون هر زحمتی بتواند با استفاده از اهرم قدرت و رانت، یک شبه به پول کلان برسد.

در گام بعدی، اشاره ای به فیلم ایرانی «گاو» می شود که در آن نقش روستایی ها به زرنگی تشبیه شده است.

«گاو»، داستان یک فرد روستایی است که دلبستگی زیادی به گاوش دارد. هنگامی که گاو می‌میرد، اهالی ده تصمیم می‌گیرند حقیقت را پنهان کنند و به او بگویند که گاوش گم شده است. صاحب گاو به قدری عقل خود را از دست می دهد که خود را همان گاو می داند . روش خبررسانی روستایی ها؛ یعنی پنهان کردن ابتدایی حقیقت را نوعی زرنگی توصیف می کند.

در اینجا زرنگی روستایی ها از نگاه مثبت بوده که برای مصلحت اندیشی تصمیم می گیرند حقیقت را برای صاحب گاو بازگو نکنند.

انتهای پیام/