به گزارش گروه علم و فناوری ایسکانیوز، موسسه انگلیسی «کواکاریلی سایموندز» (Quacquqrelli Symonds) که به «QS » مشهور است و به عنوان یکی از معتبرترین مؤسسات طبقه بندی دانشگاه های جهان بر اساس معیارهای مختلف مطرح است، طبقه بندی از 10 دانشگاه معروف کشورهای عربی را ارائه داده است. در بین اسامی دانشگاه هایی که از سوی این موسسه اعلام شده است نام سه دانشگاه آمریکایی منطقه نیز در آن لیست به چشم می خورد.
با عنایت به استراتژیک بودن منطقه خاورمیانه و اهمیت و حساسیت آن برای آمریکا از نظر نباید دور داشت که ایالات متحده از ره آورد ایجاد موسسات دانشگاهی در کشورهای مختلف، اهداف خاص خود را دنبال می کند که از آن به عنوان «نفوذ علمی» یاد می شود. نفوذ علمی در معنای سیاسی به هر اقدامی نسبت داده می شود که طی آن بهره‌گیری سیاسی هدفمند از علم برای تامین منافع ملی کشور مهاجم در داخل مرزهای کشور هدف، به کار گرفته شود. در همین راستا می توان اقدام آمریکا برای ایجاد دانشگاه های آمریکایی در کشورهای منطقه به ویژه کشورهای اسلامی را به صورت مستقیم یا غیرمستقیم تحلیل نمود.

طبقه بندی که از دانشگاه های جهان ارائه می شود، به لحاظ منطقه ای و رویکردهای مختلف دانشگاه ها و یا اولویت های هر دانشگاه در مقایسه با دانشگاه دیگر (نسبت به طبقه بندی جهانی دانشگاه ها که از سوی موسسات معتبر ارایه می شود ) تفاوت دارد. این اختلاف نظر به جهت پراکندگی جغرافیایی مناطق، موقعیت های آنها از مناظر مختلف و یا چالش هایی که هر منطقه به طور جدا با آن مواجه است، می باشد.

در اساس نامه این موسسه آمده است که طبقه بندی دانشگاه های اعلام شده بر اساس معیارهای زیر انجام شده است که عبارتند از: شهرت دانشگاه، شهرت موسساتی که به استخدام فارغ التحصیلان دانشگاه اقدام نمودند، درصد تعداد دانشجویان و اعضای هیات علمی، میزان نفوذ الکترونیکی دانشجویان و دانشگاه، تعداد فارغ التحصیلان با مدرک دکتری، تعداد مقالات بین المللی منتشر شده از سوی فارغ التحصیلان دانشگاه، تعداد پژوهش ها و مقالات منتشر شده از سوی هر دانشکده دانشگاه، تعداد دانشجویان و اعضای هیات علمی بین المللی در مقایسه با تعداد محلی و منطقه ای و میزان توانایی دانشکده های مختلف در جذب دانشجویان بین المللی از کشورهای دیگر. از نظر این موسسه بین المللی و با توجه به شاخصه های مد نظر آن، 10 دانشگاه معروف و مطرح جهان عرب در سال 2018 به ترتیب به شرح زیر هستند:

1- دانشگاه آمریکایی بیروت(لبنان): در طبقه بندی بهترین دانشگاه های عرب از سوی این موسسه، دانشگاه آمریکایی بیروت که در لبنان قرار دارد، جایگاه اول را به خود اختصاص داده است. این دانشگاه یکی از قدیمی‌ترین دانشگاه هایی است که بعد از دانشگاه الازهر مصر ( که سال تاسیس آن به 970 میلادی بر می گردد ) در جهان عرب تاسیس شده است. دانشگاه آمریکایی بیروت در سال 1866 میلادی تاسیس شد و تا قبل از این که به اسم فعلی‌اش نامگذاری شود، به عنوان «دانشکده پروتستانیزم سوریه» مشهور بود. در طبقه بندی دانشگاهی، این دانشگاه به عنوان یک دانشگاه خصوصی سکولار قرار داده شده و تمامی دروس در این دانشگاه به زبان انگلیسی تدریس می شود و نزدیک به 8800 دانشجو و پژوهشگر داخلی، منطقه ای و بین المللی در این دانشگاه به تحصیل مشغول‌اند. این دانشگاه معیارهایی مانند شهرت دانشگاهی ، تعداد و شهرت موسساتی که از فارغ التحصیلان این دانشگاه استفاده کردند (بیش از هفتادو پنج درصد از فارغ التحصیلان این دانشگاه در نهادها و موسسات مختلف مشغول به کار شده اند)، اجرای 130 برنامه در هفت دانشکده این دانشگاه برای مقطع لیسانس و مقاطع بالاتر و به شکل های گوناگون ( در مقاطع فوق لیسانس، دکتری و یا بورس تحصیلی) داراست. دانشکده های باستان شناسی و فلسفه این دانشگاه در میان دویست دانشگاه برتر جهان قرار دارند. نزدیک به دو هزار دانشجوی بین المللی در این دانشگاه حضور دارند و این به معنای آن است که یک چهارم دانشجویان این دانشگاه از کشورهای دیگری هستند و این مسئله بیانگر شایستگی این دانشگاه در جذب دانشجویان خارجی می باشد. قابل ذکر است که این دانشگاه در میان دانشگاه های جهان رتبه 235 را به خود اختصاص داده است.

2- دانشگاه نفت و معادن ملک فهد عربستان: این دانشگاه بر اساس گزارش موسسه انگلیسی«کواکاریلی سیموندز» در رتبه بندی دانشگاه های عرب در رتبه دوم قرار گرفته، در حالی که سال گذشته رتبه اول را به خود اختصاص داده بود. علی رغم پایین آمدن رتبه این دانشگاه نسبت به سال گذشته که از اول به دوم سقوط کرده است؛ اما همچنان در عربستان به عنوان اولین دانشگاه محسوب شده و در رتبه اول قرار دارد. این دانشگاه در سال 1963 میلادی در شهر «ظهران» عربستان که در شرق این کشور قرار دارد، تاسیس شد و در زمینه علوم و مهندسی برنامه هایی را به اجرا درآورد که آن را به یکی از دانشگاه هایی تبدیل کرد که در عربستان بیشتر از همه برای تحصیل انتخاب می شود. دانشکده های مهندسی و تکنولوژی این دانشگاه در میان 200 دانشکده برتر جهان در این حوزه قرار دارند. همچنین دانشکده مهندسی معدن آن نیز در حوزه تخصصی معدن در میان 50 دانشکده برتر جهان قرار دارد. این دانشگاه نزدیک به شش هزار دانشجو و پژوهشگر دارد. از میان این دانشجویان، 989 دانشجوی بین المللی در این دانشگاه درس می خوانند که در واقع 16 درصد آنها را دانشجویان خارجی تشکیل می دهند. این دانشگاه از شهرت دانشگاهی بزرگی در جهان و کشورهای عربی برخوردار است و علاوه بر این فارغ التحصیلان آن از ملیت های مختلفی هستند. این دانشگاه پیش از این، دانشکده نفت و معادن بوده و قبل از این که به دانشگاه تبدیل شود 12 سال به عنوان دانشکده نفت و معادن فعالیت داشته است.

3-دانشگاه ملک سعود: این دانشگاه سومین دانشگاه در میان ده دانشگاه برتر جهان عرب است و از سال 2014 تاکنون این رتبه را همچنان در اختیار دارد. این دانشگاه در سال 1957 در ریاض تاسیس شد و برعکس دانشگاه ملک فهد که فقط از دانشجویان مرد استقبال می کند، پذیرای دانشجویان دختر و پسر است. این دانشگاه به رغم این که سومین دانشگاه در رتبه بندی «QS» محسوب می شود؛ اما از جهت تاثیر و نفوذ الکترونیکی رتبه اول را در عربستان به خود اختصاص داده است. این دانشگاه مدت زمان زیادی است که در صحنه منطقه ای و بین المللی حضور فعال داشته و در کنفرانس های علمی مشارکت و مقالاتی بین المللی را منتشر کرده است. این دانشگاه همچنین در چهارده حوزه مطالعاتی فعالیت داشته و در رشته های پزشکی، داروسازی، مهندسی مکانیک، کشاورزی و شیمی از جمله برترین دانشگاه های جهان عرب می باشد. دانشگاه ملک سعود 31 هزار دانشجو دارد که 2800 نفر از آنان بین المللی هستند و تقریبا 9 درصد از دانشجویان این دانشگاه را تشکیل می دهند.

4-دانشگاه ملک عبد العزیز: این دانشگاه که رتبه چهارم این طبقه بندی را اشغال کرده است، در سال 1967 در جده تشکیل شد و به نام « عبد العزیز آل سعود » بنیانگذار کشور عربستان نامگذاری شد. این دانشگاه از میان برترین های دانشگاه های جهان در رتبه 267 قرار دارد و هم اکنون 110 برنامه پژوهشی و مطالعاتی در مقاطع مختلف در دستور کار دارد. در همین راستا این دانشگاه 33 هزار دانشجو را جذب کرده که 7 هزار نفر از آنها بین المللی و خارجی هستند و 21 درصد کل دانشجویان این دانشگاه را تشکیل می دهند و از این جهت، مرکزی برای جذب دانشجویان بین المللی در عربستان به شمار می رود.

5- دانشگاه امارات: این دانشگاه پنجمین دانشگاه از میان دانشگاه های عرب در سال 2018 است که توانسته این جایگاه را به خود اختصاص دهد و به رغم برخورداری از مساحتی کوچک، از قدیمی ترین دانشگاه های امارات است. دانشگاه امارات در سال 1976 توسط « شیخ زاید بن سلطان آل نهیان » موسس کشور امارات تاسیس گردید. این دانشگاه در طبقه بندی جهانی و نسبت به سال گذشته 30 رتبه صعود داشته و از میان 420 دانشگاه برتر جهان رتبه 390 را به دست آورد. این دانشگاه همچنین به داشتن بزرگترین منابع الکترونی در جهان افتخار می کند به گونه ای که بیش از 170 هزار کتاب و پژوهش های الکترونیکی را در اختیار دارد.

در این دانشگاه 14 هزار دانشجو به تحصیل اشتغال دارند که هشتاد درصد آنان را زن ها تشکیل می دهند. در میان دانشگاه های کنونی کشور امارات، این دانشگاه توانسته توانایی های پژوهشی خود را افزایش دهد به گونه ای که به شایستگی های علمی در این زمینه دست پیدا نماید. دانشگاه امارات در سال 2009 توانست اولین دوره دکتری را بر اساس الگوی دانشگاه های آمریکا راه بیاندازد. در این دوره ،یک سال برای تحصیل و دو یا سه سال هم برای دفاع از پایان نامه دکتری در نظر گرفته شده است. نوگرایی هایی که این دانشگاه به وجود آورده است سبب گردید تا در جذب دانشجو و اعضای هیات علمی بین المللی نسبت به دانشگاه های دیگر متمایز شود. از مجموع 7494 دانشجوی این دانشگاه 1784 دانشجو خارجی هستند که تقریبا 24 درصد دانشجوهای این دانشگاه را تشکیل می دهند. از میان 811 استادی که در این دانشگاه تدریس می کنند نیز 639 نفر از آنان عضو هیات علمی هستند که در این صورت 79 درصد اعضای هیات علمی دانشگاه را اتباع بیگانه تشکیل می دهند.

6- دانشگاه آمریکایی قاهره (مصر) : دانشگاه آمریکایی قاهره در سال گذشته میلادی رتبه پنجم را در اختیار داشت اما در سال 2018 با یک رتبه سقوط، رتبه ششم را به خود اختصاص داد. این دانشگاه توانسته فرصت های کاری خوبی برای فارغ التحصیلان خودش به وجود بیاورد و در رتبه بندی دانشگاه های جهان نیز رتبه 395 را کسب کند.

این دانشگاه در سال 1919 در قاهره و در میدان مشهور این شهر یعنی تحریر که انقلاب بیست و پنجم ژانویه سال 2011 در آن اتفاق افتاد، تاسیس شد. زبان اصلی تدریس در این دانشگاه زبان انگلیسی است و سبک لیبرالی دارد به گونه ای که به دانشجویان اجازه داده می شود تا علوم مختلف را با هم در آمیخته و فرا بگیرند. این دانشگاه نسبت به دانشگاه های دیگر به علت استفاده از زبان های جدید در آموزش و همچنین پژوهش هایی در زمینه توسعه شناخته می شود. در طی گذران سال ها، این دانشگاه به مرکزی فرهنگی، فکری و اجتماعی در مصر تبدیل شد به گونه ای که 35 هزار نفر از فارغ التحصیلان این دانشگاه در زمینه های مختلف منطقه ای و بین المللی در حال فعالیت هستند.

هم اکنون 6500 دانشجو در 82 برنامه مختلفی که دانشگاه برای تحصیل در مقاطع مختلف ارایه داده مشغول به تحصیل هستند. به طور متوسط 16 هزار دانشجو در این دانشگاه به آموزش و تعلیم مشغول می باشند و از مجموع 5843 دانشجو 222 دانشجوی بین المللی در آن به تحصیل اشتغال دارند که نسبت به دیگر دانشگاه های کشورهای عربی درصد کمی را تشکیل می دهد. قابل ذکر است که این دانشگاه در مرحله جامع و در ادامه روش های آموزشی خود، مجموعه ای از دوره های مشترک در علوم انسانی، اجتماعی و طبیعی را به عنوان یک تکلیف برای همه دانشجویان در نظر گرفته که باید گذرانده شود.

7-دانشگاه قطر: این دانشگاه هفتمین دانشگاه در میان دانشگاه های کشورهای عربی می باشد و از دانشگاه هایی است که توانسته جایگاه خودش را در میان این 10 دانشگاه بهبود بخشد، به گونه ای که از رتبه نهم در سال 2017 به رتبه هفتم در سال 2018 صعود کرده است. این دانشگاه در سال 1973 به عنوان اولین دانشگاه در قطر تاسیس شد و برنامه های درسی اش از آن زمان تاکنون به دو زبان عربی و انگلیسی ارایه می شود. این دانشگاه علاوه بر برخورداری از توانایی های علمی قوی، دارای کتابخانه ای است که در آن کتاب های کمیاب خطی وجود دارند.

دانشگاه قطر یکی از دانشگاه هایی است که بیشترین دانشجویان خارجی را تاکنون توانسته به خود جذب نماید و از مجموع 8622 دانشجوی مشغول به تحصیل در آن 3864 دانشجو خارجی می باشند یعنی 49 درصد از دانشجوهای این دانشگاه خارجی هستند و از مجموع 997 عضو هیات علمی این دانشگاه 815 هم نفر خارجی (82 درصد) هستند. این دانشگاه از زمان تاسیس تاکنون رشد قابل ملاحظه ای داشته و موفقیت های علمی و پژوهشی زیادی را به دست آورده به گونه ای که در زمره دانشگاه های برتر کشورهای عربی و خاورمیانه قرار گرفته است. فارغ التحصیلان این دانشگاه در بخش های عمومی و خصوصی قطر مشغول به کار می شوند.

8-دانشگاه آمریکایی شارجه: این دانشگاه که رتبه هشتم را در میان 10 دانشگاه جهان عرب به دست آورده است در سال 1997 توسط « سلطان بن محمد القاسمی » حاکم شارجه تاسیس شده و در حوزه های مدیریت و مهندسی مکانیک دانشجو می پذیرد.حضوردانشجویان از کشورهای مختلف سبب گردیده تا این دانشگاه به دانشگاهی با کثرت فرهنگی شناخته شود، به گونه ای که نزدیک به 5500 دانشجو از 99 کشور در آن به تحصیل اشتغال دارند. این دانشگاه بیشترین جذب در خصوص دانشجویان و اعضای هیات علمی از کشورهای دیگر را به نسبت و در مقایسه با کشورهای عربی به خود اختصاص داده است. از مجموع 5493 دانشجوی این دانشگاه، 4590 دانشجو خارجی می باشند، یعنی 83.5 درصد از دانشجویان آن از کشورهای دیگر هستند. این دانشگاه در سطح لیسانس 25 رشته اصلی تخصصی در کنار 48 رشته زیر مجموعه این رشته ها را برای تحصیل ارایه داده و 13 برنامه مطالعاتی در مقطع فوق لیسانس در دانشکده های مهندسی معماری و هنر، طراحی، دانشکده مدیریت کسب و کار و علوم دارد.

9-دانشگاه اردن: این دانشگاه رتبه نهم را داراست و بعد از تصمیم و دستور پادشاه اردن به عنوان اولین و بزرگترین دانشگاه این کشور در سال 1962 تاسیس شد. این دانشگاه 31 هزار دانشجو و پژوهشگر دارد. دانشجویان خارجی در این دانشگاه به نسبت مجموع دانشجویان اندک می باشند و تنها 13 درصد را شامل می شوند. نداشتن این معیار سبب شده تا در رتبه بندی رتبه خوبی را نداشته باشد. بر همین اساس، برای جبران این نقیصه به مبادلات فرهنگی بین المللی دانشجویی روی آورده است که نمونه بارز آن تبادل فرهنگی با دانشگاه "گوتنبرگ" سوئد می باشد.

10- دانشگاه سلطان قابوس عمان: این دانشگاه برای اولین بار از زمان تاسیسش تاکنون در رتبه بندی دانشگاه های کشورهای عربی بالاتر از دانشگاه قاهره مصر قرار گرفته که جایگاه دهم را ترک و تنزل پیدا کرده است. این دانشگاه در سال 1986 در عمان تاسیس شد و تنها دانشگاه این کشور بوده و از معماری های سنتی و اسلامی برخوردار است.

سلطان قابوس در مراسم روز ملی عمان در سال 1980 وعده داده بود که ساخت اولین دانشگاه را در کشورش شروع خواهد کرد و در سال 1982 ساخت این دانشگاه شروع و در سال 1986پایان داد. از آن سال تاکنون پنج دانشکده به این دانشگاه اضافه شده که عبارتند از: دانشکده های پزشکی، مهندسی، کشاورزی، آموزش و پرورش و علم. دانشکده های ادبیات، تجارت و اقتصاد نیز بعدا به این دانشگاه اضافه شد. در این دانشگاه فقط 232 دانشجوی بین المللی درس می خوانند که تنها سه درصد از مجموع دانشجوهای کل دانشگاه را تشکیل می دهند.

انتهای پیام/