به گزارش گروه دانشگاه ایسکانیوز براساس پایگاه‌های رتبه‌بندی، ایران همچنان رتبه چهارم حوزه علم و فناوری نانو را در اختیار دارد. چین با بیش از ۲۰هزار مقاله، آمریکا با حدود ۱۰ هزار مقاله، هندوستان با حدود ۵ هزار مقاله، ایران با بیش از ۵ هزار مقاله و کره‌جنوبی با حدود ۴ هزار مقاله رتبه‌های اول تا پنجم هستند. کشورهای آلمان، ژاپن، انگلستان، فرانسه و اسپانیا در رتبه‌های بعدی قرار دارند. در برخی حوزه‌ها دانشگاه‌های ایرانی در حال رقابت با کشورهای مطرح دنیا هستند.
براساس گزارش پایگاه «وب او ساینس» تا پایان دسامبر سال 2017 ایران با تولید 40 درصد علم نانو بیشترین سهم تولید این علم را میان کشورهای اسلامی دارد. بعد از ایران، عربستان با 13 درصد، ترکیه با 11 درصد و مالزی با 9 درصد قرار دارد. سهم دانشگاه آزاد اسلامی میان دانشگاه‌های ایرانی در این حوزه نیز قابل توجه است.
این دانشگاه در یازدهمین نمایشگاه فناوری نانو امسال هم حضور پررنگی داشت و 220 محصول برتر خود را از 17 واحد دانشگاهی در معرض نمایش قرار داده بود. آن‌طور که مسئولان خبر داده‌اند، دانشگاه آزاد اسلامی را می‌توان جزء 20 دانشگاه معتبر جهان در حوزه نانو دانست. پیش از این درباره فعالیت‌های حوزه نانو واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی، گزارش و مصاحبه‌هایی منتشر کرده بودیم.
در این شماره نیز با یکی از اعضای هیات‌علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز، معاون پژوهشی واحد شیراز و یکی از دانشجویان واحد تهران شمال به گفت‌وگو پرداخته‌ایم که در زیر می‌خوانید.
ساخت پوست مصنوعی
تهران شمال:
فاطمه ظهیری، دانشجوی کارشناسی‌ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال تقریبا یک ترم گذشته فارغ‌التحصیل شده است، اما همچنان با این واحد دانشگاهی در حوزه فعالیت‌های پژوهشی و نانو همکاری می‌کند.
او درباره فعالیت‌های این واحد دانشگاهی و دستاوردهای خود گفت: «بیشتر محصولات دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال در حوزه نانوپلیمر‌های طبیعی‌اند که برخی از این پلیمرهای اختصاصی در اختیار این واحد دانشگاهی است.»
او با اشاره به اینکه محصولات تولیدی توسط گروه کاملا کاربردی هستند، افزود: «در بعضی از این پلیمرها از ضایعات پوست میگو استفاده می‌شود، درواقع با استفاده از چیتوسانی (chitosan) که از پست میگو استخراج می‌شود ما می‌توانیم در خیلی از صنایع از آنها استفاده کنیم.»
او گفت: «پلیمرهای طبیعی اول از همه جایگزین خوبی برای پلیمرهای سنتزی (Synthesis) هستند، چراکه پلیمرهای سنتزی به‌خاطر آسیب‌هایی که به محیط‌زیست می‌رسانند و معایبی که امروزه با آنها مواجه هستیم، دیگر استفاده از آنها منسوخ‌شده و به‌جای آنها از پلیمرهای طبیعی استفاده می‌شود که زیست تخریب‌پذیر و دوستدار طبیعت هستند.»
ظهیری با بیان اینکه در مراحل بعدی کار خواص دیگر برخی پلیمرهای طبیعی را بررسی کردیم، عنوان کرد: «در ادامه کار روی پلیمرهای طبیعی به کیتوسان و نانوکیتوسان‌ها برخوردیم که به‌شدت دارای خواص آنتی‌باکتریال بودند و ما از آنها در صنایع آرایشی- بهداشتی و همچنین در صنایع درمانی به‌خاطر خاصیت ترمیم‌کنندگی بافت پوست و شباهتش با ساختار پوست بدن در صنعت پوست مصنوعی استفاده کردیم.»
او گفت: «البته تعدادی محصول دیگر از این اکتشاف مانند پمادهای سوختگی که باعث نماندن جای زخم‌ها، جراحی و سوختگی روی پوست و همچنین دارای خاصیت ترمیمی برای پوست‌های سوخته هستند نیز تولید کردیم که در برخی از این پمادها مواد پلیمری که برای پوست مفید بود و به‌عنوان تقویت‌کننده هم کاربرد داشت، قرار دادیم.»
عضو گروه شیمی واحد تهران شمال با اشاره به اینکه تمامی تولیدات با تلاش دانشجویان و اساتید واحد تهران شمال به نتیجه رسیده است، ادامه داد: «کرم‌های ترک پا، ژل‌های آنتی‌باکتریال دست، چسب‌های زخم و پوست مصنوعی همگی نتیجه تلاش خودم و امکانات موجود در واحد تهران شمال بود همان‌طور که بقیه گروه هم هرکدام محصولاتی به‌صورت انفرادی تولید کرده‌اند که تقریبا هرکدام یک تا پنج سال در این گروه زمان صرف کرده‌اند و همچنان با همکاری اساتید و تجهیزات مدرن واحد، برخی فعالیت‌ها در جریان است و بنا شده که این اختراعات به‌نام واحد و دانشجویان ثبت شود.»
ظهیری در ادامه با تاکید بر اینکه ما برای این محصولات بسیار تلاش کردیم تا ساخته شوند، افزود: «با تلاش دانشجویان و کمک اساتید و تجهیزات خوب واحد، نمونه پایوت و آزمایشگاهی آنها تولید شده‌اند اما چون اسپانسر نداشتیم در همان مرحله توقف کرده‌ایم که انتظار است دانشگاه آزاد اسلامی با حمایت خود آنها را به تولید انبوه برساند تا نتیجه تلاش‌های ما به ثمر برسد.»
تبدیل تحقیقات نانو به تحقیقات فمتو
واحد شیراز
محمدمهدی جباری، معاون پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیراز با اشاره به حضور در نمایشگاه فناوری‌های نانو گفت: «در واحد شیراز 6 ماه از تاسیس مرکز تحقیقات نانو یا مرکز تحقیقات فمتو سپری شده است. این مرکز تحقیقاتی تمام تلاش خود را به‌کار گرفته که حتی از مرز نانو عبور کند و وارد فمتو شود. به‌عبارت دیگر، از ابتدا قصد داشتیم مرکز تحقیقات فمتو را راه‌اندازی کنیم اما باید پیش از آن در حوزه نانو تحقیقاتی را انجام دهیم.»
او ادامه داد: «در این مرکز با استفاده از پروژه‌های دانشجویان در مقاطع تحصیلات تکمیلی توانستیم دستگاه‌ها و تجهیزاتی را در وهله اول تولید کنیم که این دستگاه‌ها برای تولیدکردن مواد نانو مورد استفاده قرار می‌گرفتند و بعد از آن دانشجویان با کمک اساتید راهنما و مشاوران‌شان به سنتز و تولید مواد نانو پرداختند.»
به گفته جباری، بر پایه همین همکاری 24 محصول نانو در این مرکز تولید شده است. او دراین‌باره گفت: «چهار دستگاه هم برای تولیدات نانو طراحی و ساخته شد که به تولید نانو اختصاص دارد، البته اینها در حد نیمه‌صنعتی و آزمایشگاهی می‌توانند مواد نانو را تولید کنند، درصورتی که بتوانیم با پروژه‌های خارج از دانشگاه برای دانشجویان و اساتید قرارداد فراهم کنیم، می‌توانیم نمونه‌های صنعتی و درخواستی نیز تولید و ارائه دهیم.»
او ادامه داد: «در حال حاضر بحث نسل سوم دانشگاه‌ها بسیار داغ است و ما هم آن را در پیش گرفته‌ایم که نسل سوم دانشگاه‌ها، دانشگاه‌های کارآفرین باشند و باید از دانشگاه آموزش‌محور عبور کرد. درواقع به مرحله‌ای رسیده‌ایم که عملا باید دانشگاهی هدفمند و کارآفرین را تجربه کنیم، یعنی دانشجویی که وارد سیستم می‌شود و مجموعه دروسی را که پاس می‌کند و پروژه‌هایی که به‌خصوص در قالب پروژه‌ها و پایان‌نامه‌های تحصیلی انجام دهد باید به سمتی پیش رود که منجر به تولید یک محصول و فرآیند تجاری‌سازی شود.»
او گفت: «یکی از راه‌های مفیدی که در این موضوع وجود دارد، بحث مراکز رشد است که در دانشگاه آزاد اسلامی دایر هستند. این مراکز رشد به‌عنوان اولین مجموعه خصوصی در ایران راه‌اندازی شده است که با حمایت دانشگاه از ایده‌های دانشجویان طرح‌های کاربردی تولید می‌کند، راه‌اندازی سراهای نوآوری نیز به این طرح دانشگاه کمک می‌کنند که با استفاده از این سراهای نوآوری و بهره‌گیری از مراکز رشدی که وجود دارد یک پکیچ و مجموعه مفیدی ایجاد می‌شود که دانشجو، عضو هیات‌علمی و فارغ‌التحصیل یا هر کسی که ایده تجاری‌سازی داشته باشد، وارد این مجموعه می‌شود، در کنار شرکت‌ها یا شتاب‌دهنده‌هایی که اینها را پرورش می‌دهند و از نظر حقوقی و جذب سرمایه‌گذار اینها را کمک می‌کنند، فعالیت می‌کنند.»
معاون پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیراز یادآور شد: «این مراکز اولا دانشجویان را در مسیری مناسب قرار می‌دهد که دیگر نیاز به آزمون و خطا نباشد و همچنین دانشجو را از تجربه راه‌های مختلف و خسته‌کننده دور می‌کند؛ چراکه مسیر از همان ابتدا مشخص است. این شتاب‌دهنده‌ها هستند که فرد را در انتها یا میانه مسیر کم‌کم رها می‌کنند، اما او را همچنان راهنمایی می‌کنند.»
نیازمند واحد یا کمیته‌ای به‌نام نانو هستیم
واحد تبریز
سعیده ابراهیمی یکی از اعضای هیات‌علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز است که در حال حاضر ریاست مرکز تحقیقات نانوفناوری این واحد را برعهده دارد. این مرکز شامل بخش‌ها و کارگروه‌های مختلفی در زمینه‌های متفاوت نانو بوده که فعالیت آن هنوز به یک‌سال هم نرسیده است. به گفته ابراهیمی، همین مرکز نوپا در نمایشگاه بین‌المللی نانو امسال که دانشگاه آزاد اسلامی هم حضور پیدا کرده بود، حدود 15 محصول ارائه داد که از بین این محصولات سه محصول از تولیدات شرکت‌های دانش‌بنیان و برخی نیز دارای گواهی ثبت اختراع بودند.
این عضو هیات‌علمی واحد تبریز درمورد محصولات تولیدی مرکز تحقیقاتی واحد تبریز گفت: «بهترین محصول تولیدی این مرکز، نانو بتن پلیمری و نانو پیل پلیمری بود که مورد توجه ستاد نانو هم قرار گرفت و برای انجام پروسه‌های ثبت آن به سازمان نانومقیاس درخواست دادیم. از این دو محصول در پروسه راه و ساختمان استفاده می‌شود و با توجه به اینکه حاصل تحقیقات دانشجویان مختلف در مقطع ارشد و دکتری است و تست‌های مختلف آن انجام شده و تاییدیه‌های مختلف را هم از سازمان‌های مورد نظر دارد، امیدواریم در اسرع وقت بتواند به تجاری‌سازی برسد و معطل برخی کارهای کاغذبازی و بوروکراسی اداری نشود.»
او ادامه داد: «دانشگاه آزاد اسلامی باعث ایجاد انگیزه تجاری‌سازی این محصول شد؛ چراکه یکی از محصولات واحد تبریز نانوکامپوزیت آنتی‌باکتریال است که دکتر طهرانچی در سفر به این استان و بازدید از نمایشگاه دستاوردهای پژوهشی واحد پیشنهاد تجاری‌سازی آن را داد.» به گفته او، این سه شرکت در حوزه صنایع غذایی هستند و با توجه به اینکه این محصول ماده اصلی بسیاری از صنایع غذایی و کشاورزی است پتانسیل آن را دارد که بتواند در کشور تحول ایجاد کند.»
این عضو هیات‌علمی واحد تبریز معتقد است باید در سازمان مرکزی واحد یا کمیته‌ای به‌نام نانو به وجود بیاید و محصولات مختلفی که توسط تک‌تک اعضای هیات‌علمی واحدهای مختلف تولید می‌شود به این کمیته ارسال و در آنجا کارشناسان این محصولات را برآورد کنند.
او گفت: «در این کمیته بررسی شود کدام محصول نیاز به تجاری‌سازی دارد، کدام‌یک نیاز به اخذ مجوز برای تولید و کدام محصول باید ثبت اختراع شود، درواقع این کمیته باید تمام محصولات را شناسایی و تک‌تک آنها را دسته‌بندی و سازماندهی و درنهایت به ستاد نانو کشور معرفی کند.»
ابراهیمی درخصوص ارتباط با صنعت در دانشگاه و مشکلات موجود در این زمینه نیز گفت: «ایرادی که بین دانشگاه، صنعت و بازار وجود دارد نبود هماهنگی است؛ چراکه دانشگاه یک محصولی را ارائه و تولید می‌کند که نیاز بازار نیست، از طرفی بازار یک محصولی می‌خواهد که دانشگاه قابلیتش را ندارد یا نمی‌داند یا به هر دلیلی نمی‌خواهد آن را بسازد، بنابراین ارتباط بین صنعت و دانشگاه در کشور ما چندان رونق ندارد؛ اما ما در مرکز تحقیقات نانو یک کارگروه نانوپزشکی و یک کارگروه عمران داریم که این کارگروه‌ها از اعضای هیات‌علمی و دانشجوها تشکیل شده‌اند و بیشتر کارهای تحقیقاتی انجام می‌دهند. یک کارگروه صنعتی نیز داریم که با توجه به صنعتی‌بودن استان تبریز در صنعت حضور می‌یابد و با آنها مذاکره می‌کند و تکنولوژی‌هایی را که داریم به آنها ارائه می‌دهد و برعکس نیازهای صنعت را به ما انتقال می‌دهد که از این طریق ما نیازها را سنجیده و محصول تولید می‌کنیم.»
منبع: فرهیختگان
انتهای پیام/
