به گزارش خبرنگار گروه دانشگاه ایسکانیوز، مدارس غیرانتفاعی در سال هایی نه چندان دور، معیاری برای سنجش شکاف طبقاتی میان خانواده های ایرانی بود؛ ولی در سال های اخیر حتی آنهایی که با مشکلات مالی دست و پنجه نرم می کنند، حاضر شده‌اند از نیازهای اولیه زندگی خود چشم بپوشند ولی فرزندان‌شان را به امید آینده ای بهتر روانه مدارس غیرانتفاعی کنند. از سوی دیگر انگار طبقه ای خاص، تحصیل را از مدارس غیرانتفاعی آغاز کرده، از وجود استادان برجسته بهره می برند، به رتبه های برتر کنکور سراسری تبدیل شده و در بهترین دانشگاه‌ها درس می خوانند و سرانجام هم مناصب دولتی را به نام خود سند می زنند؛ اتفاقی که با فلسفه «عدالت آموزشی» در تضاد است. مرتضی فاطمی‌نژاد، مدیرعامل مؤسسه خدمات علمی آموزشی «رزمندگان اسلام» در گفت‌وگویی تفصیلی با ایسکانیوز، از تأثیرات منفی ازدیاد مدارس غیرانتفاعی بر آموزش و پرورش کشور صحبت کرد و البته از تلاش این مؤسسه برای رشد علمی کشور گفت. ماحصل این گفت‌وگو را در ادامه می خوانید:
* به نظر شما مدارس غیرانتفاعی به روند آموزشی کشور کمک کرده اند یا تأثیر منفی گذاشته اند؟
مدارس غیرانتفاعی می تواند یک الگوی ویژه در حوزه تعلیم و تربیت ارائه دهد که نباید از آنها غافل شد؛ اما متأسفانه اگر به سیر سی ساله مدارس غیرانتفاعی ما نگاهی بیندازید، می بینید از سیاست‌گذاری ابتدایی خود فاصله گرفته و در حال حرکت به سمت و سوی دیگری است؛ یعنی به محلی تبدیل شده که تجارت مختص به خود را دارد. اگر بنا باشد تجارتی شکل بگیرد، اصلا راه را غلط رفته ایم. مجموعه «رزمندگان اسلام» هم در سطح کشور، مدارس غیرانتفاعی دارد ولی نگاهش این است بسیجی تراز انقلاب اسلامی در آنها تربیت کند. بحث هایی مثل المپیاد و ... در مدارس ما وجود ندارد. به هیچ عنوان روی دریافت مبلغ پافشاری نمی کنیم و دانش آموزان مستعد مناطق محروم را جذب می کنیم. در بحث حوزه دفاع مقدس و ایثارگران، فیلتر نمی گذاریم و اتفاقا افراد را تشویق می کنیم که بیایند؛ کسانی که از بُعد فرهنگی، قوی هستند. به نوعی دانش آموزان نخبه فرهنگی، علمی، پژوهشی را رصد کرده و بورسیه‌اش می کنیم.
* مدت‌هاست بحث حذف کنکور مطرح شده اما چرا در عمل، اتفاقی رخ نمی دهد؟
کنکور به یک صنعت تبدیل شده است. سال 1386 طرح حذف مطلق کنکور آغاز و در سال 1392 از دستور خارج شد. چرا چنین اتفاقی رخ می دهد؟ فشار همان افرادی که حامی صنعت کنکور هستند باعث شد. صنعت کنکور امروز بیش از 10 هزار میلیارد تومان، گردش مالی دارد و البته به نظر من گردش واقعی آن بالاتر از این عدد است؛ صنعتی که روکش آن کنکور بوده و خیلی از آقایان پشت سرش در صنایعی مانند گردشگری و ... سرمایه گذاری می کنند. این اطلاعات محرمانه نیست و به راحتی با جست و جویی ساده قابل دسترسی است. بهانه این صنعت، کنکور بوده و سوداگری با سرنوشت یک انسان مقدس به نام دانش آموز است که آینده انقلاب اسلامی را شکل می دهد. وقتی آموزش به صنعت و صنعت به سوداگری تبدیل شد، چه بلایی سر سیستم یک کشور می آید؟ جالب اینکه صدا و سیما از یک سو نشست های روشنگری می گذارد و از طرف دیگر چون به بودجه نیاز دارد، تبلیغات پر تعداد کلاس ها و کتاب های مؤسسات کنکور پخش می کند. این ها تضادهایی است که وجود دارد و باید حل شود. یکی از دوستان می گفت شما در شبکه آموزش، ضد نظام آموزشی کنکور محور در حوزه آموزش و پرورش و آموزش عالی حرف می زنید و بلافاصله بعد از صحبت های شما، تبلیغات مؤسسات کنکور از تلویزیون پخش می شود!
* سازمان سنجش آموزش کشور و صدا و سیما هم جزو منتفعان گردش مالی 10 هزار میلیارد تومانی هستند؟
سازمان سنجش حلقه اتصال بین آموزش و پرورش و آموزش عالی کشور است. مدتی قرار بود مستقل شود و خروجی آموزش و پرورش و ساماندهی آن در آموزش عالی را در دست بگیرد ولی سازمان سنجش و آموزش و پرورش هم درگیر این مافیا شدند. استفاده از این شبکه و به کارگیری معلم‌ها توسط مؤسسات خصوصی بر کسی پوشیده نیست. آیا مدیران مدارس، مربیان و معلمان و حتی استادان دانشگاه در حوزه ارشد و دکتری در وزارت آموزش و پرورش با هیچ مؤسسه ای ارتباط ندارند؟ به گونه ای تسلسل ایجاد شده که نمی توانند خود را منفک کنند. البته این فرضیه که در شبکه ساماندهی شده و هدفمند هستند را رد می کنم اما وقتی بدنه‌شان درگیر ماجراست، اتفاقاتی هم رخ می دهد.
* برخی از مؤسسات هم از دل صدا و سیما و سازمان سنجش آموزش کشور بیرون می آیند...
وزیر آموزش و پرورش در برنامه ای گفت: «بزرگترین مانع من در عدم اجرای بحث سند تحول بنیادین آموزش و پرورش، اولیا هستند چون فرهنگ جامعه به سمت بدی رفته است. هر چقدر بخواهم فرهنگ جامعه را به سمت دیگری ببرم، آنها می گویند فرزندان‌مان برای ورود به دانشگاه باید به مؤسسات کنکور بروند.» خیلی از مؤسسات که در کنار نهادهای عمومی راه افتادند، ابتدا نگاه‌شان آسیب‌زدایی بود؛ اما به مرور زمان به یک آسیب تبدیل شدند. مؤسسه «رزمندگان اسلام» هم در دوره ای به این آسیب گرفتار شد ولی در دوره اخیر سعی کردیم از این فضا فاصله بگیریم چون بنا داشتیم نگاه‌مان تعاملی و علم‌محور باشد. آزمون پیشرفت تحصیلی به خودی خود بد نیست؛ اما به شرطی که هدفمند باشد. رویکرد اقتصادی، صنعتی و تجاری نسبت به آزمون، بد است. این که آزمون را به هر قیمتی برای رسیدن به ثروت، درست کنیم و سرنوشت دانش آموز هیچ اهمیتی نداشته باشد، ایراد بزرگی است و سوداگری تلقی می شود.
* چه پیشنهادی برای بهبود عملکرد مدارس غیرانتفاعی دارید؟
ما هم به مدارس دولتی و هم به مدارس غیرانتفاعی نیاز داریم ولی شورای عالی انقلاب فرهنگی باید فعال تر عمل کند چون زور شورای عالی آموزش و پرورش در بعضی جاها به جریان موجود نمی رسد. شورای عالی انقلاب فرهنگی باید جریان سازی کرده و مطالبه گری کند. تعداد مدارس غیرانتفاعی و شهریه های‌شان نباید از حدی بیشتر شود. این مدارس در حال حاضر به تنور اختلاف طبقاتی می دمد. چهل سال از پیروزی انقلاب اسلامی می گذرد و آموزش ما با پیش از انقلاب، زمین تا آسمان فرق دارد. سواد به خیلی از روستاها رسیده و همگانی شده و نباید اجازه دهیم آسیب جدی بخورد.
* اما الان خیلی از مدارس دولتی هم شهریه دریافت می کنند...
اگر فرمایش حضرت آقا را «هزینه آموزش و پرورش از جنس هزینه نیست، بلکه از جنس سرمایه گذاری است» باور کنیم، خیلی از مشکلات حل می شود. اگر این نکته راهبردی و کاربردی در حوزه تربیتی کشور دنبال شود، خیلی از معضلات برطرف خواهد شد. نباید شرایط به گونه ای باشد که مدارس دولتی به سمت درآمدزایی بروند. وقتی آموزش و پرورش به مدارس، بودجه‌ای برای امور جاری نمی دهد، چنین اتفاقی می افتد. متأسفانه چنین اتفاقی در جای خطرناکی به نام آموزش و پرورش رقم می خورد. بسیار دردناک است که بعد از این همه سال، یک مدرسه غیرانتفاعی باید بخاری نفتی با داستان های مخصوص به خود داشته باشد. متأسفانه ساماندهی حوزه اعتبارات در حوزه تعلیم و تربیت کشور و آموزش و پرورش، هدفمند انجام نشده و باید یک بازنگری صورت بگیرد.
* دانش آموزانی در مدارس غیرانتفاعی درس می خوانند که انگار از جامعه فاصله دارند. آنها وارد دانشگاه شده و سپس در پست های دولتی منصوب می شوند. این اتفاق به ضرر جامعه تمام نمی شود؟
به نظر من، در آینده با مشکل جدی مواجه خواهیم شد. در واقع نسلی با تربیت مصنوعی داریم که از تربیت طبیعی دور است. شما روند جریان علم را در ایران ببینید؛ دوگانه سنت – تجدد. جریانی علمی در زمان پهلوی اول به اوج خود رسید و در واقع علم، مدرنیته آورد. جریان غرب‌گرای علمی باعث شد آسیب های سنگینی برای کشور به وجود بیاید. کسانی در مدارس غیرانتفاعی درس خوانده، دانشگاه خارج از کشور رفته، مدرک گرفته و الان دارای پست و مقامی هستند اما در بزنگاه های انقلاب اسلامی، نگاه منفعل به مقولات مختلف دارند؛ «ما نمی توانیم» بر زبان این افراد جاری است. گرایش مدارس غیرانتفاعی به خدمات‌رسانی به طیف خاصی از جامعه، بد است. این طیف صندلی نخبگان مدیریتی را هم اشغال می کنند و فضای نامناسبی را به وجود می آورند که با عرصه های پیشرفت، تضاد دارد. متأسفانه خلأ یک دستگاه متولی غیر اجرایی، سیاستگذار و راهبردی احساس می شود. فکر می کنم نیاز به بازخوانی و عزم و اراده ای جدی و همچنین نهادی است که چارچوب مشخص کند. اگر بتوانیم دست سوداگران آموزش را قطع کنیم که حساس ترین نسل را هدف قرار داده اند، فتح الفتوحی در چهل سال انقلاب اسلامی داشته ایم.
* مؤسسه «رزمندگان اسلام» تا چه اندازه دغدغه پژوهش و خلاقیت دارد؟
خلاقیت به عنوان یک اصل برای ما اهمیت زیادی دارد. از فضای آموزش برای کسب مهارت زندگی و عُرضه برای حضور در اجتماع و برقراری ارتباط با مردم بهره می بریم. ما رویدادی به نام «پایا» (پیشگامان ایران اسلامی) داریم که چند سال است توسط بسیج دانش آموزی اجرا می شود. دو سال است برنامه ای به نام «مهارت آموزی» اضافه کرده تا بچه ها با همدیگر کار گروهی انجام دهند. پژوهش نباید صرفا تئوریک باشد و باید در حوزه عملی انجام، تشریح و از آن دفاع شود. این رویداد با حدود 80 هزار نفر در ایران و در 12 کشور برگزار خواهد شد. در مرحله نیمه نهایی 12 هزار نفر گزینش می شوند و در مرحله نهایی که مرداد ماه برگزار می شود 200 نفر باقی می مانند. ما فضای خلاقیت و پژوهش را به صورت خیلی علمی و ملموس برگزار کرده ایم. به طور مثال سازمان آموزش فنی و حرفه ای قرار بود مهارت آموزی را به عنوان اصل و فرهنگ، جا بیندازد؛ اما هنوز که هنوز است رشته های ریاضی، تجربی و انسانی به عنوان اصلی ترین و فاخرترین فعالیت دانش آموزان محسوب می شود. اگر کسی بگوید مدرک فنی و حرفه ای دارم، انگار سرخوردگی نهفته ای در خود دارد. بالغ بر 80 درصد کسانی که از فنی و حرفه ای مدرک می گیرند اتفاقا کسانی هستند که مدرک دانشگاهی خود را دریافت کرده اند و بعد به سراغ فنی و حرفه ای آمده اند! در واقع فرد مدرک گرفته ولی کاری بلد نیست. این آمار یک فاجعه است. ما مدارس خاصی برای علوم انسانی، ریاضی و هنر راه اندازی کرده ایم اما آینده انقلاب اسلامی، ریاضی‌دان خاص نیاز دارد.
* دانشگاه آزاد اسلامی، مدارسی تحت عنوان سما دارد. دکتر محمدمهدی طهرانچی هم تأکید کرده تا سال 1404، دانشگاه آزاد اسلامی باید انتخاب اول داوطلبان کنکور سراسری باشد. نظر شما در این باره چیست؟
در دوره مدیریت دکتر علی اکبر ولایتی (رئیس هیأت موسس و هیأت امنای دانشگاه آزاد اسلامی)، رویکردی تعاملی تر را شاهد هستیم. در دانشگاه آزاد اسلامی، فضای پویایی را ایجاد کرده اند. مدارس سما هم قطعا می توانند به وضعیت آموزشی کشور کمک کنند. همان طور که گفتم ما هم در مدارس «رزمندگان» به دنبال این هستیم دانش آموزان تراز انقلاب اسلامی در تمام ابعاد تربیت کنیم. خط قرمز ما این است که اگر مدرسه ما در حوزه تربیتی ضعیف باشد، همان بهتر که نباشد. معلمان ما همگی گزینش می شوند. سال گذشته وزیر مصاحبه کرد و گفت: «در مدارس ما 50 درصد صندلی خالی وجود دارد.» و امسال هم بر این موضوع تأکید کرد، یعنی عدم استقبال از مدارس غیرانتفاعی همچنان وجود دارد.
* در تهران، خانواده های بسیاری هستند که با شرایط مالی سختی دست و پنجه نرم می کنند ولی فرزندان خود را به مدارس غیرانتفاعی می فرستند...
با شما موافق هستم ولی قرائت متفاوتی دارم. تعداد مدارس غیرانتفاعی بسیار بالاست و صندلی خالی به معنای این نیست که دانش آموزان از مدارس غیرانتفاعی خارج می شوند بلکه روز به روز به تعداد این مدارس افزوده می شود. ما در مؤسسه «رزمندگان» علاوه بر ارائه خدمات، 10 درصد رشد تعداد دانش آموز داشته ایم و تعداد صندلی های خالی ما کاهش داشته که دقیقا برخلاف روند مدارس غیرانتفاعی است. این اتفاق خوب، یک دلیل دارد؛ اعتماد مردم به بسیج. بسیاری از اولیا به ما می گویند: «می دانیم که قرار نیست بچه ما رتبه برتر کنکور شود ولی خوشحالیم سالم از مدرسه بیرون می آید.» ما آموزشگاه های زبان، فنی و حرفه ای و ... داریم. خیلی ها هم می گویند مدارس شما فضای سلامت روانی برای دختران و پسران ما ایجاد می کند.
انتهای پیام/
