فضای حاکم بر دانشگاه‌ها قبل و بعد از انقلاب اسلامی

در دوران قبل از انقلاب، اصول و مبانی اسلامی که جزو ارزش‌‌‌های اصلی انقلاب ایران به شمار می رود هیچ جایگاهی در دانشگاه‌ها نداشت و اکثریت استادان، دانشگاه‌ها را عناصر غرب‌گرا و تحصیلکرده خارج از کشور با دیدگاه‌‌‌‌‌های خاص غربی تشکیل می‌‌دادند.

به گزارش خبرنگار گروه دانشگاه ایسکانیوز، ایران قبل از انقلاب فضای ارزشی متفاوتی را تجربه کرده است و علی‌رغم اینکه دین رسمی کشور اسلام بود؛ اما به جرئت می‌‌‌توان گفت در دوران پهلوی رنگ و بویی از اسلام در فضای آموزش عالی کشور وجود نداشت تا جایی که اکثریت استادان دانشگاه‌ها را عناصر غرب‌گرا و تحصیلکرده خارج از کشور با دیدگاه‌‌‌های خاص غربی تشکیل می‌‌دادند.

فضای خفقان و رعب آور آموزش عالی در دوران قبل از انقلاب به دلیل فعالیت‌‌‌‌های سیاسی دانشجویان، غیر قابل انکار است. اصول و مبانی اسلامی که جزو ارزش‌‌‌های اصلی انقلاب ایران به شمار می رود هیچ جایگاهی در دانشگاه‌ها نداشت در عوض، تفکرات ضد اسلامی و عدم پای‌‌بندی به اصول دین مایه مباهات به شمار می‌آمد. در دوران بعد از انقلاب، آموزش عالی کشور وارث چنین تفکری بود که نیاز به یک بازنگری و تحول اساسی داشت، برهمین مبنا، طی سال‌های ۱۳۵۹ تا ۱۳۶۲ کلیه دانشگاه‌‌ها برای یک تغییر اساسی با هدف از بین بردن تفکرات غرب‌گرایانه و ضد اسلامی حاکم، تعطیل شد تا شرایط لازم برای یک فضای ایده‌‌آل با ارزش‌‌‌‌‌‌‌های اسلامی فراهم شود.

بعد از انقلاب فرهنگی، فعالیت دانشگاه‌‌ها با رویکرد اسلامی شدن آغاز به کار کرد و مراکز آموزش عالی در کل کشور افزایش یافت، دانشگاه آزاد هم که متولد انقلاب است، به عنوان یک بازوی کمکی به یاری آموزش عالی آمد که تا به امروز، با گستردگی در سراسر کشور، نقشی چشمگیر در توسعه علمی و فرهنگی ایران اسلامی داشته است.

در نظام مقدس جمهوری اسلامی که اساس آن بر اصول اسلامی قرار گرفته و تامین کننده نیروهای مورد نیازش است، دانشگاه باید به گونه‌‌‌ای باشد که اگر دانشجویی با دین وارد آن می‌شود با دین هم خارج شود؛ زیرا دانشجو عنصر سازنده این نظام است و در آینده، پایه‌های این نظام بر دوش او قرار خواهد گرفت. پس توقع این است که دانشگاه نیروهای سازنده و نگهبان این انقلاب را به گونه‌ای تربیت کند که در شان این نظام باشد. وقتی مقام معظم رهبری می‌فرمایند: متاسفانه هنوز دانشگاه اسلامی نشده است، یعنی چه؟ یعنی انتظاری که از دانشگاه جمهوری اسلامی داریم این است که فارغ التحصیلان آن کسانی باشند که بتوانند اسلام را در ابعاد گوناگون آن در جامعه پیاده کنند و نه تنها نیازهای فرهنگی جامعه ما را تامین کنند، بلکه بتوانند نیازهای تمام دنیا را تامین نمایند؛ زیرا ما مدعی هستیم اسلام فرهنگی دارد که می‌تواند نیاز بشریت را تامین کند. ما مدعی هستیم که مشکلاتی که تا به حال دامنگیر جامعه بشریت شده یا بعدها به وجود خواهد آمد کلید حلش در دست اسلام است.

تنها کسانی که می‌‌‌‌توانند تحقق بخش این ادعا باشند دانشجویان‌ هستند. اگر دانشجویانی آشنا با مسائل اسلام در همه زمینه‌‌های مورد نیاز فارغ‌التحصیل شوند معلوم می‌شود که دانشگاه ما اسلامی بوده است. امروز متاسفانه بسیاری از گویندگان و نویسندگان کشور ما که از امکانات موجود استفاده می‌کنند و فریاد نبود آزادی و دموکراسی را سر می‌دهند، مسائلی را مطرح می‌کنند که نتیجه آن همان سکولاریسم و تفکیک دین از سایر مسائل حیات بشری است؛ یعنی درست در جهت عکس مطلوب و در جهت تامین خواسته‌های دشمنان اسلام که بدون شک، این مشکل را باید حل کرد. حل آن هم کار ساده ای نیست، با یک سخنرانی، میزگرد و یا یک بحث، مسئله حل نمی شود. این مسئله‌ای است که قرن‌ها در کشورهای غربی روی آن کار شده هزاران کتاب در باره آن نوشته شده است؛ لذا به چند مقاله یا سخنرانی، نمی‌‌توان اکتفا کرد.

مشکل اساسی دیگری که در این زمینه وجود دارد این است که کسانی نسبت به این مسئله علاقه دارند و خواهان گسترش عقیده اسلامی شدن دانشگاه‌ها هستند، علی رغم توانایی خود، در این زمینه عملا کاری نمی‌کنند. با اینکه واقعا عقیده دارند که اسلام در همه زمینه‌ها نظر و دستورالعمل دارد؛ اما خودشان اهل عمل نیستند و برنامه روشنی برای اجرای آن ندارند.

در گوشه و کنار کشور، چه در بین مدیران دانشگاه‌ها و چه در میان دانشجویان، عناصری مذهبی نیز وجود دارند که دلشان برای اسلام می‌سوزد و علاقه دارند که فرمایشات مقام معظم رهبری در زمینه اسلامی شدن دانشگاه‌ها به گونه‌ای تحقق پیدا کندغ ولی وقتی از آنها سؤال شود که چه باید کرد آنهایی که خوش فکرترند فقط کلی گویی می‌‌کنند، بقیه هم که حسابشان مشخص است؛ تصور درستی از نحوه صحیح و دقیق این امر ندارند.

باید اصلاح را از خود شروع نماییم. نباید دیگران را متهم کنیم و خود را تبرئه سازیم. این فرافکنی است که مسئولان دانشگاهی، مسئولان نظام و شورای عالی انقلاب فرهنگی را مقصر بدانیم، ولی خود را بی تقصیر جلوه دهیم. ممکن است آنها هم مقصر باشند، ولی ابتدا باید ببینیم که خودمان چه عیب‌هایی داریم و از خودمان شروع کنیم و ببینیم که چه کارهایی می‌‌توانستیم برای انقلاب انجام دهیم و اگر حرکت سازنده‌ای نداشتیم، اکنون انجام دهیم. اگر باید معلوماتی کسب کنیم و در زمینه‌ای فداکاری نماییم به یکدیگر نگاه نکنیم و منتظر اقدام دیگران نمانیم بدون شک تا چنین طرز تفکری نداشته باشیم حاصلی نخواهد داشت.

اگر همه در مقابل چنین مسئله با اهمیتی احساس مسئولیت کنیم و خود را در برابر خون‌های شهدا مسئول بدانیم باید در درس خواندن یا درس گفتن یا برخورد با دانشجویان و یا در هر زمینه دیگری که می‌توانیم، در این مسیر گام برداریم. دانشگاهی نباید این کار را وظیفه روحانی بداند یا روحانی این کار را وظیفه دانشگاهی به حساب آورد. باید همه در تحقق بخشیدن به اهداف اسلام شریک باشیم. وحدت حوزه و دانشگاه، به همین معناست. مقصد یکی است، همه گروه‌ها باید با تقسیم کار در رسیدن به آن تلاش کنند. لذا، همه باید احساس مسئولیت داشته باشیم و صمیمانه با یکدیگر همکاری کنیم، نه رقابت. باید طرحی کلی و جامع برای داشتن دانشگاهی ایده آل که بتواند اهداف اسلام را تحقق ببخشد، تهیه کنیم.

آنچه مسلم است، در ایران بعد از انقلاب، با تمام نقاط قوت و ضعف حاکم در آموزش عالی کشور، امروز فضای دانشگاه‌های ما در مقایسه با دانشگاه‌های قبل از انقلاب یک تفاوت چشمگیری داشته است، هر چند با ایده‌آل یک دانشگاه اسلامی فاصله داریم؛ اما تغییرات مثبت طی این سال‌‌ها را نمی‌‌توان انکار کرد، برای بررسی تفاوت‌‌‌های حاکم در دانشگاه‌‌ها و مراکز آموزش عالی قبل و بعد از انقلاب به سراغ برخی از صاحبنظران در این زمینه و فارغ التحصیلان دانشگاهی قبل از انقلاب رفتیم که مشروح آن به شرح زیر است:

حجت الاسلام دکتر احمد رهدار عضو هیأت علمی دانشگاه باقرالعلوم(ع) در گفت‌و‌گو با خبرنگار گروه دانشگاه ایسکانیوز، درباره اسلامی شدن دانشگاه‌‌ها بعد از انقلاب و مشکلات و مسائل پیش رو در تحقق این هدف گفت: در حال حاضر، تمام رؤسا و استادان دانشگاه‌‌ها در سراسر کشور با توجه به اصول اسلامی و التزام به اسلام، انتخاب و گزینش می‌شوند به این ترتیب فضای دانشگاه‌‌‌های ایران بعد از انقلاب در مسیر اسلامی شدن و ارزش‌های والای اخلاقی گرفت و افراد بر مبنای التزام به اصول اسلامی پذیرش می‌‌شوند.

وی افزود: در ذیل دانشگاه‌‌‌ها و مراکز آموزش عالی در جهت ترویج دین، مثل دفاتر مربوط به نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری، پژوهشکده‌‌های مطالعات دینی ایجاد شده که با کار برروی مسائل دینی و اصول اسلامی گام‌های موثری در دوران بعد از انقلاب برداشتیم که بدون شک حرکت روبه جلویی در جهت ارائه ارزش‌‌های اسلامی در تربیت نسل جوان انقلابی داشتیم.

عضو هیأت علمی دانشگاه باقرالعلوم(ع) در ادامه خاطر نشان کرد: در ایران بعد از انقلاب، کلیه دانشگاه‌‌‌‌‌های ما مسجد دارند این در شرایطی است که در دوران طاغوت خبری از اهمیت به ارزش‌‌های دینی وجود نداشت و تفکر حاکم بر مراکز آموزش عالی، ناشی از دیدگاه غربی استادان و روسای دانشگاه‌‌ها در آن زمان بود که بعد از انقلاب این شرایط تغییر کرد و امروز کلیه دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی از وجود یک مسجد یا حداقل یک نمازخانه بهره‌‌مند هستند.

رهدار تاکید کرد: آنچه مسلم است، هنوز آن‌‌طور که باید نتوانستیم دانشگاه‌‌‌‌ها را به سمت اسلامی شدن محض حرکت دهیم و تا رسیدن به این هدف فاصله بسیاری داریم. مسئله اسلامی کردن دانش در ایران توسط یکسری مراکز برون دانشگاهی درحال شکل گیری است که اثر گذاری مناسبی در این جریان داشتند.

وی یادآور شد: متاسفانه، علی‌رغم فرصت مطالعاتی که در دانشگاه‌‌‌های ما به دانشگاه‌های دیگر کشور اختصاص داده می‌‌شود، تا به حال اعطای یک فرصت مطالعاتی به بخش حوزه علمیه نداشتیم هر چند این امکان قابل توجه است و منجر به گسترش علوم خواهد شد؛ اما تا به حال توجهی به این امر در راستای نزدیکی حوزه و دانشگاه و ایجاد شرایطی برای اسلامی شدن دانشگاه‌ها نداشتیم.

سرتیپ خلبان حبیب بقایی فرمانده سابق نیروی هوایی ارتش در گفت‌و‌گو با خبرنگار گروه دانشگاه ایسکانیوز، درباره فضای دانشگاه‌‌‌ها قبل و بعد از انقلاب گفت: در نظام شاهنشاهی در تمام محیط‌ها خصوصا دانشگاه‌ها خفقان بسیاری وجود داشت و هیچ کس حق نداشت کوچک‌ترین اظهار نظری درباره خاندان پهلوی و شاه داشته باشد.

وی تصریح کرد: در حال حاضر، میزان افراد باسواد و تحصیلکرده نسبت به قبل از انقلاب تفاوت چشمگیری داشته و امکانات بیشتری در اختیار دانشجویان قرار دارد که قابل مقایسه با دوران قبل از انقلاب نیست، همچنین فضای سیاسی و فکری بازتری بر دانشگاه‌‌‌ها جاری است.

بقایی یاد آورشد: امکانات گذشته با امروز قابل مقایسه نیست. در گذشته، بیشترین تسهیلاتی که برای کسب تحصیلات عالیه وجود داشت در اختیار نیروهای مسلح و به نوعی دانشکده‌های افسری بود و بسیاری از دانشجویان نظامی ایرانی که در آمریکا مشغول به تحصیل بودند به نحو مطلوب‌تری از این امکانات بهره‌ می‌‌‌بردند.

فرمانده سابق نیروی هوایی ارتش تصریح کرد: در دوران قبل از انقلاب، دانشجویان از طیف‌‌های مختلفی بودند که برخی مبارز و بعضی تنها به دنبال کسب علم بودند و فضای خفقان در کلیه دانشگاه‌‌ها حاکم بود.

صادق زیباکلام استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران و پژوهشگر توسعه در گفت‌‌‌‌‌‌و‌‌‌‌‌گو با خبرنگار گروه دانشگاه ایسکانیوز، درباره فضای دانشگاهی قبل و بعد از انقلاب اسلامی ایران گفت: فضای دانشگاه‌‌‌‌ها امروز بعد از ۴۰ سال از انقلاب به مراتب بازتر از فضای دانشگاه‌ها قبل از انقلاب است.

استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران تصریح کرد: آنچه امروز در دانشگاه‌‌‌‌‌‌‌ها حاکم شده، به تعبیری ایدئولوژیک زده شدن است چه ایدئولوژی اسلامی و چه ایدئولوژی چپ مارکسیستی، دانشجویان قبل از انقلاب خیلی به دنبال دموکراسی و آزادی نبودند در حالی که امروز به شدت آزادی خواه‌تر شده‌اند.

آنچه مسلم است، دانشگاه در هر سرزمینی پایگاه تحولات سرنوشت ساز بوده؛ بنابراین توجه به این مراکز مهم و انسان ساز در هر کشوری اهمیت ویژه‌ای دارد، این مسئله در یک کشور اسلامی و ارزشی قطعا با حساسیت‌‌‌های بیشتری همراه است، خصوصا در شرایطی که مردم یک سرزمین برای رسیدن به آرمان‌های دینی و اعتقادی خود جنگیده و خون‌های بسیاری را تقدیم کردند. بنابراین پاسداری از انقلاب شکوهمند اسلامی ایران در گروی توجه به دانشگاه‌ها به عنوان پایگاه فکری اندیشمندان جامعه است که قطعا از گذشته تا به امروز قدم‌های موثری در راستای تحولات مختلف از جمله اسلامی شدن این مراکز برداشته شده تا خوراک فکری مناسب برای نسلی آینده ساز فراهم شود؛ اما قطعا توسعه بیشتر کلیه این امور نیازمند توجه بیشتر مسئولان امر است.

انتهای پیام/

کد خبر: 992636

وب گردی

وب گردی