به گزارش خبرنگار گروه دانشگاه ایسکانیوز، بر اساس چشــمانداز بیستساله کشور (1404-1384) جمهوری اسلامی ایران کشوری توســعه یافته با جایگاه اول اقتصادی، علمی و فناوری در سطح منطقه، با هویتی اســلامی و انقلابی، الهام بخش در جهان اسـلـام و با تعامل ســازنده و مؤثر در روابط بینالملل تصویر شده است. در دوره 10 ساله اول توســعه فناوری نانو در کشــور برای حرکت در راستای این چشم انداز گامهایی برداشته شد و تمامی تلاشها بر این پایه استوار بود که الگویی از حرکت علمی و جهادی هدفمند و برنامهریزی شــده ارائه شــود. الگویی که مقام معظم رهبری بعد از بازدید از دستاوردهای کشور در فناوری نانو، مشــخصههای بارز و عوامل موفقیت آن را وجود برنامه خوب، ثبات در مدیریت، اهتمام به فرهنگ ســازی و گفتمان سازی، تمرکز یک مجموعه علاقهمند، دلسوز به کار روی یک نقطه خاص و دوری از انگیزههای سیاسی دانستهاند.
ســند 10 ساله دوم پیشرفت فناوری نانو از سال 1394 تا 1404 بر اســاس ارزیابیهای انجام شده از نحوه اجرای سند 10 ساله اول و بازخوردهای حاصل از اجرای آن و همچنین بر اســاس رویکردها و سیاســتهای جدید در توسعه علم و فناوری، تدوین شده است. رویکرد کلی حاکم بر ســند اول ناظر به توســعه، تامین و تربیت نیروی انسانی، تامین زیرساختها برای توسعه فناوری بوده است و این رویکرد در سند دوم به مرجعیت علمی، انتخاب و توســعه فناوریهای کلیدی، اســتقرار سیســتم نانونماد، ایجاد صنایع نانویی، ارتقای صنایع موجود از طریق فناوری نانو و توســعه بازار و صادرات محصولات نانو تغییر یافت.
این رویکرد موجب شد تا شرکتهای فناوری فعال در حوزه نانو تولید محصولات دانش بنیان مبتنی بر فناوری نانو را یافتند و در ادامه این راه با زمینه سازیهای صورت گرفته در تلاش هستند تا محصولات خود را وارد بازارهای جهانی کنند و امروز ایران با وجود دانشمندان برتر این علم جایگاه مناسبی در جهان یافته و جزو چهار کشور اول دنیا قرار دارد.
دانشگاه آزاد اسلامی با کسب رتبه اول کشوری تولید در حوزه نانو، بالاترین حضور در این عرصه را داشته است. با توجه به تمرکزی که دانشگاه آزاد اسلامی در این بخش انجام داده، انتظار این اتفاق هم قابل پیشبینی بود. آنچه مسلم است، فعالیت گسترده دانشگاه آزاد اسلامی بر موضوع نانو، میتواند الگوی دیگر دانشگاههای کشور شود؛ اما موضوعی که باید مسئولان دانشگاه آزاد به آن توجه کنند، موضوع تجاری سازی است. با این کار دانشگاه آزاد میتواند نقش اساسی را در تحقق به دست آوردن 2 درصد از بازار جهانی ایفا کند و نقش دانشگاهها به دلیل تولید علم در این راه، بیبدلیل و انکار ناپذیر است.
سرمایهگذاری دانشگاه آزاد در بخش علم نانو، گستردگی بیشتری یافته تا جایی که امروز در توسعه این علم توجه به آموزشهای بنیادین حتی در مدارس سما هم مورد توجه قرار گرفته است. این نگاه ویژه دانشگاه آزاد اسلامی به اهمیت جایگاه علم نانو، سرآغاز تحولی بزرگ در سطح ملی و بین المللی و الگو سازی برای دانشگاههای مطرح کشور خواهد شد که ارائه دستاوردهای این علم در سطح بین المللی منجر به معرفی دانشگاه آزاد در جهان خواهد شد، در همین راستا و برای بررسی بیشتر حضور دانشگاه آزاد در علم نانو به سراغ برخی از مسئولان و استادان فعال در این حوزه رفتیم که مشروح آن در زیر آمده است:
دکتر لاله ملکنیا رئیس مرکز تحقیقات نانوی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب در گفتوگو با خبرنگار گروه دانشگاه ایسکانیوز درباره دستاوردهای نانو در دانشگاه آزاد و چگونگی فعالیت این واحد دانشگاهی به عنوان قطب نانو در دانشگاه آزاد گفت: سال 93، مرکز تحقیقات نانو با هدف انجام پروژههای تجاری در حوزه نانو آغاز به کار کرد که قطعا در کنار بحث فناوری نیاز به افرادی در حوزه تجاری سازی این محصولات داریم.
وی افزود: حضور فعال و گسترده استادان علم نانو در واحد تهران جنوب با همکاری استادان برتر دانشگاههای مطرح کشور همچون شریف و تهران در حوزه این علم، منجر به تمرکز بیشتر در علم نانو شده به گونهای که تبدیل به قطب نانو در واحدهای مختلف دانشگاه آزاد شدیم.
رئیس مرکز تحقیقات نانوی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب در ادامه خاطر نشان کرد: تمرکز ما در علم نانو بیشتر در حوزه علم پزشکی و تهیه باندهای مخصوص برای درمان زخمهای بیماران دیابتی است که از محصولات مهم ما در این واحد دانشگاهی محسوب میشود و مهمترین هدف ما علاوه بر توسعه این علم در دانشگاه آزاد تجاری سازی محصولات حاصل از این فناوری است.
ملکنیا متذکر شد: ایران در زمینه علم نانو در جایگاه چهارم جهان قرار دارد به گونهای که حتی کشور ژاپن را هم در بحث فناوری نانو پشت سر گذاشتیم و تواناییهای بسیاری را در این علم کسب کردیم؛ همچنین مراکز آموزش عالی کشور در این زمینه همسو با دیگر دانشگاههای مطرح دنیا حرکت کردند به گونهای که امروز در عرصه جهانی این علم یکی از وزنههای مهم در عرصه بینالمللی به حساب میآییم.
وی تصریح کرد: دانشگاه آزاد در بحث علم نانو جلوتر از دانشگاههای دولتی حرکت کرده و پرورش نیروی انسانی محقق برای استفاده از دانش نانو در توسعه اقتصادی، اجتماعی کشور و ترغیب، تشویق و به کارگیری محققان نانو فناوری، همکاری علمی با مراکز تحقیقاتی و آموزشی ملی و بینالمللی، گسترش نانو فناوری از طریق آموزش به همراه برگزاری کارگاههای آموزشی و تعامل با دفتر ارتباط با صنعت برای ایجاد بستر مناسب به منظور انجام پژوهشهای بنیادی و کاربردی در راستای جوابگویی به نیازهای جامعه از دیگر فعالیتهای مرکز تحقیقات نانو واحد تهران جنوب است.
رئیس مرکز تحقیقات نانو دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب یاد آورشد: در راستای فعالیت در بخش نانو باید در ابتدا یک شناسایی عام از فعالیت شرکتهای دانش بنیان در حوزه بیرونی داشته سپس استعدادهای دانشجویان سنجیده شود تا همسان سازی صورت پذیرد، در گام بعدی تجاری سازی صورت میگیرد و با تلاش و فعالیت موثر در این زمینه، ارتباط بین المللی با حوزه این رشته در جهان را به دست آوردیم.
ملکنیا خاطر نشان کرد: مرکز تحقیقات فناوری نانو واحد تهران جنوب به جهت برقراری ارتباط با دیگر مراکز علمی و تحقیقاتی داخل و خارج از کشور، دو پروژه مشترک سه جانبه با دانشگاه Abo Akademi University کشور فنلاند دارد. با توجه به اینکه پروژهها در زمینه طراحی نانو سنسور و تهیه نانو اسکوفلدهای (داربست) مهندسی بافت بر پایه نانو سلولز است، درحال حاضر، کشورهای متعددی فناوری تولید نانوسلولز و محصولات آن را از مرحله تحقیق و توسعه به مرحله تولید انبوه و تجاری سازی رساندند. آمریکا، کانادا، فنلاند، سوئد کشورهای پیشرو در این حوزه هستند و با توجه به حمایت مسئولان واحد تهران جنوب و تلاش محققان مرکز فناوری نانو این واحد دانشگاهی موفق شدیم تا با دانشگاه Abo Akademi University که در ارزشیابی وزارت علوم جزو دانشگاههای ممتاز است این پروژهها را به مرحله اجرا درآوریم.
وی تاکید کرد: مرکز تحقیقات فناوری نانوی واحد تهران جنوب تنها با گذشت چند سال از عمر تاسیس (اسفند ماه ۱۳۹۳) خود، توانسته است با تلاش و پشتکار جهادی در زمینه تحقق پژوهشهای متمرکز در حوزههای مرتبط با فناوری نانو و همچنین تولید علم و محصول دانش بنیان را برای تامین نیاز مراکز علمی، دانشگاهی، پژوهشی و صنعتی کشور را فراهم کرده و بستری برای ارتباط و تعامل علمی با مراکز مرتبط داخلی و معتبر بینالمللی ایجاد کند.
طرح ساخت زخم پوشهای نانولیفی بر پایه کیتوسان پلی کاپرولاکتون با هدف ترمیم زخمهای دیابتی(واحد علوم و تحقیقات)
در راستای اختراعات در زمینه پزشکی با استفاده از علم نانو، دکتر عادله قلی پور کنعانی فارغ التحصیل عضو هیات علمی گروه مهندسی نساجی دانشکده فنی و مهندسی واحد علوم و تحقیقات نیز در گفتوگو با خبرنگار گروه دانشگاه ایسکانیوز، درباره اختراعاتش در این زمینه گفت: طرح ساخت زخم پوشهای نانولیفی بر پایه کیتوسان پلی کاپرولاکتون با هدف ترمیم زخمهای دیابتی که در 15 مقاله در ژورنالهای معتبر به چاپ رسیده است و از سوی ستاد توسعه فناوری نانو ریاست جمهوری به عنوان یکی از ۵ طرح برتر در کسب و کارهای سرمایهگذاری نانو در فنبازار نانوالیاف انتخاب و در کنفرانس بین المللی نانوفایبر ICNF۲۰۱۷ تقدیر شد.
وی افزود: این اختراع ثبت جهانی نشده است؛ اما با این ساختار اولین بار بود که این اختراع در دنیا انجام شد و در ژورنالهای بین المللی به چاپ رسیده در مرحله ای است که داریم به سمت گواهی نانو مقیاس میرویم و قصد داریم زخم پوشهای نانولیفی را به مرحله تولید برسانیم.
عضو هیات علمی گروه مهندسی نساجی دانشکده فنی و مهندسی واحد علوم و تحقیقات تصریح کرد: این طرح موجب کاهش عفونت زخمهای دیابتی و سرعت در ترمیم زخمهای دیابتی که یکی از معضلات آن نوروپاتی یا درگیری رگهای خونی و عدم خون رسانی کافی به سطح زخم و تاخیر در ترمیم زخم است، خواهد شد.
برگزاری کلاسهای ویژه نانو در مدارس سما دانشگاه آزاد اسلامی
دکتر علیرضا منظری توکلی رئیس سازمان سما دانشگاه آزاد اسلامی نیز با توجه به اهمیت علم نانو، درباره تاسیس و جذب در مدارس سما نانو گفت: با توجه به اینکه ایران رتبه 4 دنیا در تولید نانو را دارد و به 47 کشور محصولات حاصل از نانو را صادر میکند و نظر به اهمیت علم نانو در دنیا که جزو علوم مهم امروزی در سطح جهان محسوب می شود در پی کسب مجوزهای لازم برای تاسیس مدارس سما با توجه ویژه به علم نانو داریم که برای رسیدن به این هدف نیاز به آموزشگاه جدا نیست در هر مدرسهای کلاسهای ویژه نانو را برگزار میکنیم.
گفتنی است، برﺧﻮﺭﺩ کشورهای پیشرو ﺩﺭ علم و ﻓﻨﺎﻭﺭی ﺑﺎ علم نانو، بیشتر ﺑﺎ ﻫﺪﻑ پیشتازی ﺟﻬﺎنی و خیز برداشتن برای منافع اقتصادی بزرگ همراه بوده است. به عنوان مثال کشور کره جنوبی با تدوین یک برنامه 10ساله از سال 2001 اعلام کرد که قصد دارد از فرصت موجود برای تبدیل این کشور به یک کشور توسعه یافته استفاده کند و دهمین کشور جهان در فناوری نانو باشد؛ همچنین رئیسجمهور این کشور، ﻓﺮﺻﺖ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻬﺘﺮین ﻭ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮین ﻓﺮﺻﺖ ﺑﺮﺍی پیشرفت در تاریخ پنج هزار ساله کره میداند.
ﺭﻫﺒﺮ چین نیز ﺑﺎ ﺍﻋﻼﻡ اینکه ﻓﻨﺎﻭﺭی ﻧﺎﻧﻮ کاﺭﺑﺮﺩی ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻭ ﺍﺳﺘﺮﺍﺗﮋیک در توسعه اقتصادی اجتماعی چین دارد، اعلام کرد که تصمیم جدی برای در اولویت گذاشتن این فناوری دارد؛ سایر کشورهای توسعه یافته و همچنین تعدادی از کشورهای در حال توسعه نیز برنامههای خود را اعلام کردند و سران این کشورها در موارد متعدد از عزم جدی خود برای توسعه فناوری نانو سخن گفتند.
در اهمیت و جایگاه علم نانو و توجه مسئولان در جمهوری اسلامی ایران نیز نگاه ویژه مقام معظم رهبری به توسعه علم نانو نشان دهنده اهمیت این علم در عرصه ملی و جهانی است، ایشان درباره فناوری نانو فرمودند: هنوز در مسئله نانوتکنولوژی کار مهمی انجام ندادهایم؛ اما موضوع را زود فهمیدهایم؛ یعنی نگذاشتیم بعد از چهل سال بفهمیم که چنین چیزی در دنیا پدید آمده است؛ در اوایل کار، این موضوع را فهمیدهایم و الان هم دنبالش هستیم. اگر بودجه داده شود، تشویق صورت گیرد و افرادی برای پیگیری این کار گمارده شوند، خواهید دید دیری نخواهد گذشت که در سطح اول دنیا قرار خواهیم گرفت.
ایشان تاکید دارند، اینکه بگوییم نمیتوانیم، بزرگترین مانع در راه توانستن و پیشرفت کردن است؛ باید گفت ما میتوانیم. حقیقت قضیه هم این است که ما میتوانیم، امروز خیلی کارها کردهایم. آنچه مسلم است دانشمندان این حوزه از دهه هشتاد تا به امروز تلاشهای بسیاری را در توسعه این علم داشتند و امروز جزو 4 کشور اول دنیا در زمینه فناوری نانو هستیم.
لازم به ذکر است، براساس پایگاههای رتبهبندی، ایران همچنان رتبه چهارم حوزه علم و فناوری نانو را در اختیار دارد. چین با بیش از ۲۰هزار مقاله، آمریکا با حدود ۱۰ هزار مقاله، هندوستان با حدود ۵ هزار مقاله، ایران با بیش از ۵ هزار مقاله و کرهجنوبی با حدود ۴ هزار مقاله رتبههای اول تا پنجم هستند. کشورهای آلمان، ژاپن، انگلستان، فرانسه و اسپانیا در رتبههای بعدی قرار دارند. در برخی حوزهها دانشگاههای ایرانی در حال رقابت با کشورهای مطرح دنیا هستند.
براساس گزارش پایگاه «وب او ساینس» تا پایان دسامبر سال 2017 ایران با تولید 40 درصد علم نانو بیشترین سهم تولید این علم را میان کشورهای اسلامی دارد. بعد از ایران، عربستان با 13 درصد، ترکیه با 11 درصد و مالزی با 9 درصد قرار دارد. سهم دانشگاه آزاد اسلامی میان دانشگاههای ایرانی در این حوزه نیز قابل توجه است.
دانشگاه آزاد اسلامی در یازدهمین نمایشگاه فناوری نانو امسال هم حضور پررنگی داشت و 220 محصول برتر خود را از 17 واحد دانشگاهی در معرض نمایش قرار داده بود. آنطور که مسئولان خبر دادهاند، دانشگاه آزاد اسلامی را میتوان جزو 20 دانشگاه معتبر جهان در حوزه نانو دانست.
انتهای پیام/