دوگانه «تکلیف‌» و «نتیجه‌»

نشریه خط حزب الله در شماره جدید خود این سوال را مطرح کرده است که در کارها و فعالیت‌های اجتماعی و سیاسی، آیا صرفا باید دنبال عمل به تکلیف بود یا کسب نتیجه هم مهم است؟

به گزارش ایسکانیوزبه نقل از دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت الله العظمی خامنه‌ای، صد و شصت و نهمین شماره نشریه خط حزب الله با عنوان «دوگانه تکلیف و نتیجه» منتشر شد.

در دوگانه‌ی «تکلیف‌گرایی» یا «نتیجه‌گرایی»؛ اصل بر کدام است؟ آیا این جمله‌ی امام خمینی(ره) که «ما مأمور به تکلیف و وظیفه‌ایم نه مأمور به نتیجه» به معنای بی‌رغبتی ایشان به پیروزی و کسب نتیجه بود؟ آیا امام خمینی(ره) صرفا به دنبال انجام وظیفه بود و برای ایشان، نتیجه‌ی مبارزه و انقلاب مهم نبود؟ آیا اساسا تکلیف‌گرایی منافی برنامه‌ریزی و محاسبه‌ی چگونگی راه رسیدن به نتیجه است؟ اینها سؤالات مهمی است که شاید برای بسیاری از خوانندگان نشریه نیز محل ابهام باشد. به‌همین علت، خط‌ حزب‌الله در اطلاع‌نگاشت زیر با توجه به منظومه‌ی فکری رهبر انقلاب، در حد بضاعت خود به این سؤالات پاسخ داده است.

امام به تکلیفش عمل کرد؛ خدا هم نتیجه را به او داد
امام از روز اول فرمود: «ما مأمور به تکلیفیم، نه به نتیجه»؛ این، عین اخلاص است؛ محض اخلاص است؛ فقط برای خداست که ذره‌ای قدرت‌طلبی و جلب حطام مادی در این چنین دلی وجود ندارد. امام به تکلیف خود که مأموریت او بود عمل کرد، خدا هم نتیجه را به او داد: دنیا از صدای امام پُر شد. ۱۹/۱۰/۸۴

خدا بر اساس عمل به تکلیف، بهترین نتیجه را خواهد داد
امام به وعده‌ی الهی اطمینان داشت. ما برای خدا مجاهدت می‌کنیم، قدم برای خدا برمی‌داریم، همه‌ی تلاش خودمان را به میدان می‌آوریم؛ نتیجه را خدای متعال - آنچنان که وعده فرموده است - تحقق خواهد داد. ما برای تکلیف کار می‌کنیم؛ اما خدای متعال بر همین عمل برای تکلیف، بهترین نتیجه را به ما خواهد داد. این یکی از خصوصیات مشی امام و خط امام است. ۱۴/۳/۸۹

خط اساسی که باید انجام بدهیم
ما برای نتایج کار نمی‌کنیم؛ اما حقیقت این است که این‌گونه نیست که اگر ما با تلاش خود و طبق وظیفه و حجت، به این مقاصد نرسیم، احساس شکست بکنیم... اگر خدای متعال به آن حرکت برکت داد و نتایج را بر این اقدام مترتب کرد، خوشحال و مسرور خواهیم بود و تحقق وعده‌های الهی برای همه‌ی کسانی که به آن وعده‌ها اعتقاد دارند، لذتبخش و شیرین خواهد بود. اگر هم خدای متعال مقدّر نفرمود که آن نتایج بر این مقدمات مترتب بشود، ما خوشحالیم که تکلیفمان را انجام داده‌ایم و کار خود را کرده‌ایم. این، آن روش و خط اساسی است که انجام می‌دهیم. ۱۵/۵/۶۸

امام می‌گفتند: از اول به فکر انجام تکلیف بودیم
چندین بار از امام عزیزمان(اعلی اللَّه‌کلمته) پرسیده بودم که شما از چه زمانی به فکر ایجاد حکومت اسلامی افتادید، و آیا قبل از آن چنین تصمیمی داشتید؟ (این پرسش به خاطر آن بود که در سال ۱۳۴۷، درس‌های «ولایت فقیه» ایشان در نجف شروع شده بود و ۴۸ نوار از آن درس‌ها نیز به ایران آمده بود). ایشان گفتند: درست یادم نیست که از چه تاریخی مسأله‌ی حکومت برایمان مطرح شد؛ اما از اول به فکر بودیم ببینیم چه چیزی تکلیف ماست، به همان عمل کنیم؛ و آنچه که پیش آمد، به خواست خداوند متعال بود. ۲۰/۴/۶۸

منتظر انجام وظیفه باشید؛ این ما را پیروز خواهد کرد
همه باید آماده باشید. در هرجایی که هستید، باید آماده‌ی خدمتگزاری باشید؛ «و منهم من ینتظر». «ینتظر» یعنی چه؟ یعنی منتظر مردنند؟ نه، یعنی منتظر انجام وظیفه‌اند؛ کجا وظیفه آنها را صدا خواهد زد، تا آن‌جا حاضر باشند. ما باید منتظر انجام وظیفه باشیم. هرچه که تکلیف الهی ما ایجاب کرد، بخواهیم آن را انجام بدهیم. این، ما را پیروز خواهد کرد و به موفقیت بزرگ خواهد رساند. ۲۷/۶/۷۰

پیروزی در همه‌ هدف‌ها آرزوی امام بود
حرکت امام برای سعادت کشور و ملت، بر مبنای هدایت شریعت اسلامی بود؛ لذا «تکلیف الهی» برای امام کلید سعادت به حساب می‌آمد و او را به هدف‌های بزرگِ آرمانی خود می‌رساند. اینکه از قول امام معروف است و همه می‌دانیم که گفته بودند «ما برای تکلیف عمل می کنیم، نه برای پیروزی»، به معنای بی‌رغبتی ایشان به پیروزی نبود. بدون تردید پیروزی در همه‌ی هدف‌های بزرگ، آرزوی امام بود. پیروزی جزو نعمت‌های خداست و امام به پیروزی علاقه‌مند بود - نه این که علاقه‌مند نبود یا بی‌رغبت بود - اما آنچه او را به سوی آن هدف‌ها پیش می برد، تکلیف و عمل به وظیفه‌ی الهی بود؛ برای خدا حرکت کردن بود. ۱۴/۳/۸۳

مگر می‌شود گفت که ما دنبال نتیجه نیستیم!؟
یک سؤال دیگر این است که رابطه‌ی «تکلیف‌مداری» با «دنبال نتیجه بودن» چیست؟ امام فرمودند: ما دنبال تکلیف هستیم. آیا این معنایش این است که امام دنبال نتیجه نبود؟ حتماً تکلیف‌گرائی معنایش این است که انسان در راه رسیدن به نتیجه‌ی مطلوب، بر طبق تکلیف عمل کند؛ برخلاف تکلیف عمل نکند، ضدتکلیف عمل نکند، کار نامشروع انجام ندهد؛ والّا تلاشی که پیغمبران کردند، اولیای دین کردند، همه برای رسیدن به نتائج معینی بود؛ دنبال نتائج بودند. مگر می‌شود گفت که ما دنبال نتیجه نیستیم؟ یعنی نتیجه هر چه شد، شد؟ نه. البته آن کسی که برای رسیدن به نتیجه، برطبق تکلیف عمل می‌کند، اگر یک وقتی هم به نتیجه‌ی مطلوب خود نرسید، احساس پشیمانی نمی‌کند؛ خاطرش جمع است که تکلیفش را انجام داده. ۶/۵/۹۲

تکلیف‌گرایی با دنبال نتیجه بودن منافاتی ندارد
در دفاع مقدس هم همین‌جور بود؛ ورود در این میدان، با احساس تکلیف بود؛ آن کسانی که وارد می‌شدند، اغلب احساس تکلیف می‌کردند. اما آیا این احساس تکلیف، معنایش این بود که به نتیجه نیندیشند؟ راه رسیدن به نتیجه را محاسبه نکنند؟ اتاق جنگ نداشته باشند؟ برنامه‌ریزی و تاکتیک و اتاق فرمان و لشکر و تشکیلات نظامی نداشته باشند؟ اینجور نیست. ۶/۵/۹۲

کد خبر: 994019

وب گردی

وب گردی