به گزارش خبرنگار گروه علم وفناوری ایسکانیوز، علوم و فنون هسته‌ای جزو فناوری های پیشرفته و برتر در عصر کنونی است. امروزه تاثیر این علوم در گسترش دانش بشری، تسلط بر طبیعت و تامین رفاه و پیشرفت زندگی بشر غیر قابل تردید بوده و می‌توان آن را از عناصر و محورهای اصلی توسعه پایدار و از عوامل مهم اقتدار یک کشور به شمار آورد.

انرژی هسته‌ای از زمان کشف تاکنون همواره از دو جهت کاربرد نظامی و استفاده صلح آمیز مورد توجه حقوق دانان و سیاستمداران بوده است و در واقع این انرژی از جمله مطمئن‌ترین و پاک‌ترین انرژی‌هایی است که می‌تواند کمبود و حتی خلأ انرژی‌های فسیلی را جبران کند. جمهوری اسلامی ایران نیز مانند تمامی کشورها به دنبال استفاده از این انرژی مدرن در جهت دستیابی به اهداف علمی و صلح آمیز خود است.

در این گزارش، ما با بررسی دستاوردهای مهم انرژی هسته ای در جهان و مقایسه آن با دستاوردهای حال حاضر کشورمان در این حوزه به دنبال جواب این سوال هستیم که آیا کشور ایران در زمینه انرژی هسته ای مسیر درستی را در پیش گرفته است یا نه؟

انرژی هسته ای چیست؟

انرژی هسته ای انرژی گرمایی آزاد شده حاصل از شکافت اتم اورانیوم است که از آن برای تولید بخار آب و گرداندن توربین های تولید برق استفاده می شود. اورانیوم معدنی طی فرآیندی در تأسیسات فرآوری باید به گاز هگزافلوراید یا uf6 تبدیل شود و سپس با تزریق به شبکه ای از سانتریفیوژها غنی شده و سپس قابل استفاده است.

کاربردهای انرژی هسته ای در جهان

امروزه کمتر کشور صنعتی در جهان وجود دارد که به نحوی از تکنولوژی هسته ای بهره مند نباشد. درطول نیم قرن گذشته، در پرتوی تلاش‌های دانشمندان در سراسر جهان این فناوری نقش مهمی را در توسعۀ صنعت،‌ کشاورزی و پزشکی ایفا کرده است.

فناوری هسته‌ای در تولید برق، تولید مواد باکیفیت و مقاومت به ویژه تولید محصولات کشاورزی مقاوم در برابر خشکسالی و آفات کاربرد دارد به طوری‌که تنها برخی از کاربردهای این علم در عرصه پزشکی، صنعت و کشاورزی است. فناوری هسته‌ای علاوه بر تأمین انرژی پاک به تشخیص بسیاری از بیماری‌های بشری کمک قابل توجهی می‌کند؛ همچنین به رشد تغذیه بشری نیز کمک می‌کند. در کنار این موارد از سلامت حیوانات اهلی نیز مراقبت کرده تا حیوانات خطرناک نابود شوند.

کشورهای توسعه یافته از تکنیک های هسته ای در ساخت داروهای هسته‌ای استفاده می‌کنند که به صورت نمونه می‌توان به تهیه و تولید رادیو داروی ید131 ؛ کنترل کیفی رادیوداروهای خوراکی و تزریقی برای تشخیص و درمان بیماری ها؛ تشخیص و پیگیری درمان سرطان پروستات، بررسی مراکز عفونی در بدن، تشخیص سرطان‌های کولون، پانکراس، روده کوچک و برخی سرطان‌های سینه، شناخت محل تومورهای سرطانی و بررسی تومورهای مغزی، سینه و ناراحتی های ریوی، تصویرگیری بیماری های قلبی، تشخیص عفونت ها و التهاب مفصلی، آمبولی و لخته های وریدی؛ تشخیص کم خونی ها یا سندرم اختلال در جذب ویتامین ب 12، اشاره کرد.

کشورهای پیشرفته در مدیریت منابع آبی خود نیز از این انرژی بهره می‌برند؛ در بخش صنایع غذایی و کشاورزی نیز برای جلوگیری از جوانه زدن محصولات غذایی، کنترل و از بین بردن حشرات به تأخیر انداختن زمان رسیدگی محصولات غذایی، افزایش زمان نگهداری، کاهش میزان آلودگی میکروبی و از بین بردن ویروس ها؛ طرح های باردهی و جهش گیاهانی چون گندم، برنج و پنبه از این انرژی بهره می برند.

در واقع دانش و تکنولوژی هسته ای نقش مهمی در ارتقای سطح زندگی مردم در جهان و جوامع پیشرفته در ابعاد وسیع صنعت، کشاورزی و موارد مشابه ایفا می‌کند.

سابقه فعالیت‌های هسته ای ایران

اولین تلاش های ایران برای دستیابی به فناوری هسته ای به دهه 50 میلادی باز می گردد. ایران در سال 1974، قراردادی با بنیاد پژوهشی استنفورد امریکا منعقد کرد که طی آن این مرکز پژوهشی وابسته به دانشگاه استنفورد، مجری تحقیق و ارائه چشم اندازی میان مدت در ابعاد اجتماعی، اقتصادی و صنعتی برای توسعه ایران شد؛ اما با پیروزی انقلاب ایران در سال 1357 سیاست کشورهای غربی نسبت به ایران تغییر کرد و به سیاست تحریم تکنولوژیک ایران تبدیل شد. در بیستم فروردین 1385 هجری شمسی ایران رسما خبر دستیابی به فن آوری غنی سازی اورانیوم و راه اندازی یک زنجیره کامل غنی سازی در نطنز را اعلام کرد و این روز با تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی در تقویم رسمی ایران روز ملی فن آوری هسته ای نام گذاری شد.

دستاورد هسته ای ایران تا به امروز

برخی از موفقیت ها و پیشرفت های جمهوری اسلامی ایران در زمینه فن آوری هسته ای عبارتند از:

1- ایران به لحاظ زمان‌بندی در دستیابی به تولید ۶ UF در رتبه هشتم کشورهای جهان که دارنده این فناوری هستند، قرار گرفته است و از نظر میزان تولید آن در دنیا هفتمین کشور است.

۲- جمهوری اسلامی از حیث دانش غنی سازی اورانیوم در بعد صنعتی پنجمین کشور دنیاست که به این صنعت فوق العاده پیچیده و فنی دست پیدا کرده است. دستیابی به مراحل پیچیده و تخصصی صنعت هسته ای از جمله تاسیسات UCF و غنی سازی اورانیوم باعث تحول و پیشرفت در صنایع و دانش های مرتبط با دانش هسته ای از جمله مکانیک برای ساختن دستگاه‌های سانتریفیوژ ، الکترونیک، رایانه و ... نیز شده است.

۳- نیروگاه اتمی بوشهر پیشرفت قابل توجهی کرده است به طوری که توسعه و پیشرفت آن در چند ماه اخیر که نوعی با حضور و مدیریت فنی و علمی خود ایرانی ها صورت گرفته، به مراتب بیش از چند سال گذشته است که پروژه در اختیار روسیه بوده است.

۴- راه اندازی و در دست تکمیل بودن مجتمع آب سنگین و راکتور ۴۰ مگاواتی کنار آن در اراک از دیگر پیشرفت های هسته ای جمهوری اسلامی محسوب می شود.

۵- در آینده ای نزدیک بنا به قول رئیس سازمان انرژی اتمی کشور، تولید پودر(U2) برای تولید قرص های سوخت آغاز و به بهره برداری خواهد رسید قرص‌های سوخت تولید شده از طریق میله های سوخت آماده بارگذاری در راکتور تحقیقاتی خواهد شد.

۶-دانشمندان هسته ای کشور در مجتمع غنی سازی نطنز نوآوری هایی از جمله تولید زیرکونیوم و میله های سوخت با دقت بالا را ارائه کردهاند که در صورت دستیابی به آلیاژ لازم علاوه بر بهره گیری در سوخت هسته ای، در صنایع دیگر نیز قابلیت استفاده خواهد داشت.

۷- طراحی و ساخت راکتور ۳۶۰ مگاواتی در دارخوین به دست متخصصان داخلی و تلاش برای تکمیل حلقه آخر چرخه سوخت هسته ای؛ یعنی پسماندداری از دیگر عرصه های بروز و ظهور استعداد ایرانی است. بدون عملیات پسماندداری امکان فعالیت کامل و سالم وجود ندارد.

۸- بهره برداری موفقیت آمیز از نخستین راکتور مولد پلاسمای کانونی در دانشکده مهندسی هسته ای و فیزیک دانشگاه امیر کبیر از دیگر پیشرفت های هسته ای کشور است که قابلیت های عملکردی ویژه ای را در اختیار صنایع هسته ای کشورمان می گذارد.

۹- استفاده از فناوری هسته ای در پزشکی موجب شکوفایی این رشته گردیده است به طوری که امروزه از طریق استفاده از محصولات هسته‌ای در پزشکی مثل پرتو درمانی، رادیو داروها، و رادیو ایزوتوپ ها بسیاری از بیماری های ناعلاج و صعب العلاج به راحتی درمان می‌شود.

۱۰- تولید رادیو داروی تکنسیوم ۹۹ و ید ۱۳۱: رادیو ایزوتوپ ها که در فرایند کار راکتورهای هسته ای با اورانیوم تولید می شوند، چنان بهره ای به علم پزشکی رسانده‌اند که امروزه پزشکی هسته‌ای یک شاخه بزرگ از علم پزشکی شده است. یکی از مهم‌ترین رادیو داروهایی که در سراسر دنیا مورد استفاده قرار می گیرد و تا ۸۵ درصد بیماری های سرطانی، پوکی استخوان و امراض قلبی به‌وسیله آن شناخته می شود، رادیو داروی ارزشمند تکنسیوم ۹۹ است. در حال حاضر روزانه ۴۰ تا ۵۰ هزار بیمار در دنیا از آن استفاده می نمایند. در ایران نیز هفته ای ده هزار نفر به مراکز پزشکی هسته ای برای استفاده از آن مراجعه می نمایند. این دارو چند ماهی است در پژوهشگاه علوم و فنون هسته ای سازمان انرژی اتمی ایران به تولید انبوه رسیده و از خروج میلیون ها دلار ارز کشور جلوگیری کرده است.

۱۱- استفاده از فناوری هسته ای در کشاورزی و صنعت: از فرآورده های صنعت هسته ای در مباحث کشاورزی به‌ویژه آفت زدایی و ضد عفونی و نگهداری مواد غذایی و انوع بذر بسیار استفاده می شود. از طریق پرتو دهی مواد غذایی ، کیفیت نگهداری و کمیت تولیدی آنها را افزایش میدهند و در صنایع دیگر نیز با استفاده از رادیو ایزوتوپ ها بسیاری از امور مربوط به صنایع مثل شناسایی و ترمیم سوراخ های لوله های انتقال نفت و گاز استفاده می شود.

۱۲- راه اندازی و افتتاح دومین کارخانه تولید کیک زرد در کشور تا پایان سال به بهره برداری می رسد. به گفته معاون سوخت سازمان انرژی اتمی ظرفیت تولید اکسید اورانیوم در این کارخانه ۷۰ تن در سال خواهد بود که با راه اندازی این کارخانه نیاز کشور به این محصول بر طرف می‌شود.

۱۳- تاکنون به همت دانشمندان و مهندسان سازمان انرژی اتمی نزدیک به یک سوم خاک جمهوری اسلامی ایران از طریق پرتوهای رادیو اکتیو جهت کشف معادن اورانیوم مورد شناسایی قرار گرفته است. طبق اعلام مسئولان به زودی با بررسی بقیه خاک کشور، نقشه ای جامع از معادن اورانیوم کشور شناسایی و طراحی خواهد شد.

۱۴- دستیابی ایران به نسل جدیدی از سانتریفیوژهای هسته ای در نطنز که از طرف رئیس جمهور در روز جشن ملی فناوری هسته ای اعلام شده، به دقت و سرعت در حال پیگیری است.

در نهایت می توان گفت بی تردید در جهان امروزی ادامه زندگی همسو با توسعه علمی بدون توجه به کاربردهای وسیع این تکنولوژی با بیش از یک میلیون کاربری مختلف به راحتی میسر نخواهد بود. هر چند که در حال حاضر در جمهوری اسلامی ایران نیز تا حد خودکفایی از رادیوایزوتوپ ها برای پرتودهی جهت بهبود محصولات غذایی و نگهداری آنها تعیین منابع آبهای زیرزمینی، استرلیزه کردن منابع و تولیدات پزشکی، آنالیز مواد و عناصر کنترل کیفیت فرآیندهای صنعتی و بررسی آلودگی محیط زیست استفاده می شود؛ اما ما باید با ارائه یک برنامه مدون به منظور شکار کردن تمای مزایای استفاده از تکنولوژی هسته ای و کاربردهای بسیار مهم آن در زمینه های مختلف گام مؤثری در جهت ارتقای فرهنگ عمومی و توسعه بخش های اقتصادی و اجتماعی برداریم و با ایجاد آگاهی و اطلاع رسانی صحیح در خصوص مزایای استفاده از این انرژی در سطح عمومی جامعه از طریق نبردهای تبلیغاتی مستقیم و غیرمستقیم نگاه افراد به انرژی هسته ای نسبت به گذشته را متفاوت کرده و گامی بزرگی را برای دستیابی به توسعۀ در بخش صنعت،‌ کشاورزی و پزشکی کشور برداریم.

انتهای پیام/