به گزارش خبرنگار گروه علم و فناوری ایسکانیوز، یکی از درمان های معمول برای جوش نخوردن استخوان استفاده از پیوند استخوان یا گرافت استخوان Bone graft است. این روش ممکن است همراه با تثبیت استخوان ( استفاده از پیچ، پلاک یا نیل یا اکسترنال فیکساتور) یا به تنهایی بهکار رود.
به عبارتی دیگر اتوگرافت، پیوندهای (گرفتهای) استخوانی است که از بدن خود بیمار گرفته میشود. پیوند استخوانی اتوژن همواره نخستین انتخاب دندانپزشکان است، چون پیوندهای گرفته شده از بدن خود بیمار بهترین نتایج را از بین مواد مخصوص پیوند استخوان به دست میدهد.
دلیل موفقیت بالای این نوع پیوند این است که مغز استخوان بدن خود بیمار حاوی سلولهایی زنده است که به رشد مستمر استخوان و تسریع فرایند التیام کمک میکند؛ اما نقطه ضعف اتوگرافت این است که برای گرفتن پیوند استخوان باید جراحی دومی نیز روی نقطه دیگری از بدن انجام شود.
در این روش استخوانی را که از محل دیگری تهیه شده است در محل جوش نخوردگی قرار می دهند. وجود این استخوان در محل، با مکانیسم های متفاوتی می تواند موجب تحریک جوش خوردگی استخوان شود. این استخوان از راه های گوناگون تهیه میشود.
بهطور معمول پیوندهای استخوانی را برحسب نوع دهنده، به انواع زیر تقسیم میکنند:
اُتوگرافت: دهنده و گیرنده خود فرد است؛ یعنی از یکی از استخوانهای شخص پیوند برداشته میشود و به استخوان دیگر او پیوند گذاشته میشود. خصوصیت مهم این نوع پیوند ایمن بودن آن از نظر انتقال بیماریهاست. احتمال موفقیت آن بسیار زیاد است چون سرشار از سلولهای خود شخص است و احتمال وازنش توسط سیستم ایمنی بدن وجود ندارد. تنها عیب آن اینست که نیاز به عمل جراحی محل برداشت دارد.
آلوگرافت: در این نوع پیوند از شخص دیگری تهیه شدهاست. معمولاً از جنازه تازه درگذشته یا از استخوان سالم شخص دیگر تهیه میشود و در بانک استخوان ذخیره میگردد. روش تهیه و نگهداری آن به صورت یخزده تازه یا یخزده خشک است.
زنوگرافت: پیوند از گونه دیگری (از حیوانات) تهیه و به انسان منتقل میگردد. هرچند تاریخچه پیوند استخوان ابتدا با این روش شروع گردیده ولی امروزه از این روش، به ندرت استفاده میشود.
موفوژنتیک پروتئین: گروهی از فاکتورهای رشد هستند که در بافتهای بدن موجود میباشند. بعضی از انواع آن مخصوص بافت استخوانی هستند که عامل اساسی در رشد و ترمیم این بافت است. از این پروتئینها که به صورت نوترکیبی ژنی تهیه میگردد، بهجای پیوند استخوان بهکار برده میشوند.
مواد جایگزین: از مواد جایگزین زیادی برای پیوند به قسمتهای مختلف استخوان استفاده شدهاست. این مواد برای پُر کردن فضاهای خالی استخوان (مثلاً در عملهای جراحی کیست استخوان) کاربرد دارد. آنها به صورت کلافه اسفنجی یا داربست عمل میکنند تا بهتدریج سلولهای استخوانساز از طرف گیرنده بداخل آن نفوذ کنند و پدیده استخوانسازی را پیش ببرند.از مواد مختلف طبیعی و صنعتی مثل مرجان، تری کلسیم فسفات، سرامیک و غیره استفاده شدهاست.
موارد استفاده:
جوش نخوردن شکستگیها؛ بیشترین مورد استفاده پیوند استخوان در مواقعی است که شکستگیها در موعد مقرر جوش نمیخورند. پیوند استخوان از نوع اتوگرافت باعث تشدید و برقراری جوش خوردگی میشود.
تومورهایاستخوان؛ در جراحی تومورهای استخوانی وقتی قسمت زیادی از استخوان برداشته میشود از پیوند آلوگرافت یا مواد جایگزین برای پُرکردن فضای خالی استفاده میشود.
ستون فقرات: در اعمال جراحی ستون فقرات بهخصوص برای ترمیم انحراف محور آن مثل کژپشتی و گوژپشتی از پیوند استخوان استفاده میشود.
زمینه و هدف: استفاده از گرافتهای غضروفی نقش مهمی در جراحی پلاستیک و ترمیمی دارد و در بدن انسان منابع محدودی جهت برداشت غضروف موجود است. بنابراین از غضروف آلوگرافت نیز در این جراحیها استفاده میشود. مطالعه حاضر با هدف بررسی و مقایسه مزایا و معایب استفاده از غضروفهای اتوگرافت و آلوگرافت انجام گردید. پیوند استخوان برای تحریک جوش خوردن استخوان از چه راههایی انجام میشود.
برای پیوند استخوان باید ماده استخوانی را از منبعی تهیه کرد. مهمترین منابع تهیه استخوان به منظور پیوند عبارتاند از:
پیوند استخوان اتولوگ
معمول ترین راه تهیه آن که بهترین نتایج را هم در تحریک جوش خوردن شکستگی دارد استفاده از استخوانهای خود بیمار است. در این روش که به آن گرافت اتولوگ یا Autogenous bone graft میگویند از نواحی از بدن بیمار که در صورت برداشتن استخوان از آنها مشکل خاصی برای بیمار بهوجود نمیآید استفاده میشود. معمول ترین این محل ها قسمتی از لگن به نام ایلیوم است.
پیوند استخوان همراه با عروق
در یک روش دیگر که گرافت همراه عروق یا Vascularised bone graft نام دارد، تکه بزرگی از استخوان زنده همراه با شریان و وریدی که برای تغذیه استخوان به داخل آن میروند از محل دهنده جدا شده و در محل گیرنده این استخوان ابتدا با پیچ به استخوان های محل جوش نخورده متصل شده و سپس شریان و ورید آن به شریان و وریدی در محل گیرنده متصل میشود.
در این روش چون جریان خون استخوان جابهجا شده حفظ میشود استخوان زنده مانده و کارآیی بالایی دارد. استفاده از این روش مشکل و نیازمند استفاده از جراحی میکروسکوپی است.
پیوند استخوان آلوگرافت
در صورت عملی نبودن این راه، از استخوانی که از بدن افراد متوفی تهیه شده است استفاده میشود. به این استخوان پیوندی آلوگرافت میگویند.
استخوانهای آلوگرافت که میتوان آنها را از هر جایی از بدن افراد متوفی گرفت، بهصورت استریل تهیه شده پس از بررسیهای آزمایشگاهی از نظر اینکه استخوان آلودگی ویروسی مانند HIV یا HCV نداشته باشد، با روشهای شیمیایی یا با اشعه گاما مجددا استریل میشود و به چند طریق مورد استفاده قرار میگیرد. دو روش معمول استفاده از آنها عبارتاند از:
محتوای آب استخوان گرفته شده و بهصورت کاملا خشک درآمده و در محل جوش نخوردگی استفاده میشود.
بدون اینکه آب آن گرفته شود در دماهای بسیار پایین منجمد میشود. در هنگام استفاده ابتدا استخوان از حالت انجماد خارج شده و سپس در محل جوش نخوردگی مورد استفاده قرار میگیرد.
پیوند استخوان زنوگرافت
بندرت از استخوان حیوانات استفاده شده است که به آن Xenograft گفته میشود ( تفاوت عمده استخوان حیوانات و استخوان انسان در نوع پروتئینهای آنهاست و این استخوانها را بعد از اینکه با روشهایی پروتئین های آن خارج شده اند مورد استفاده قرار میگیرد).
پیوند استخوان چگونه موجب تحریک جوش خوردن شکستگی میشود؟
استخوانهای پیوندی را از هر روشی که تهیه شده باشند معمولا خرد کرده (بهجز روش انتقال استخوان با عروق خونی) و بهصورت تکه هایی به ابعاد چند میلیمتری درآورده و این خردههای استخوان را در محل جوش نخوردگی میگذارند.
در تمامی روشهایی که ذکر شد ( بجز روش انتقال استخوان با عروق خونی) استخوان در واقع مرده است.
حتی در مواردی که استخوان را از بدن خود بیمار تهیه میکنند بعد از جدا شدن استخوان از محل اولیه چون خونرسانی آن قطع میشود سلول های استخوان میمیرند.
عامل عمدهای که در پیوندهای استخوانی موجب تحریک جوش خوردن میشود داربست استخوانی است که در استخوان پیوندی وجود دارد.
سلولهای زنده محل جوش نخوردگی بر روی این داربست رشد کرده و بتدریج داربست را جذب کرده، خود داربست جدیدی به جای آن میسازند.
به زبان دیگر بتدریج و بعد از گذشت مدتی استخوان پیوند شده بهطور کلی با استخوان جدیدی که در محل گیرنده ساخته میشود جایگزین میشود.
عامل دیگری که در استخوانهای گرفته شده از انسان ( چه خود فرد و چه فرد متوفی) وجود دارد، پروتئین های خاصی است که در استخوان وجود دارد و موجب تحریک بیشتر سلول های محل گیرنده شده و آنها را وادار به تولید استخوان میکند.
در روش انتقال استخوان همراه با عروق، استخوان در محل گیرنده زنده مانده و رشد میکند و خود را از طرفین به استخوان های جوش نخورده چسبانده و موجب جوش خوردن آنها میشود.
جایگزین های پیوند استخوان چه موادی هستند؟
جایگزین های پیوند استخوان یا Bone graft substitudes به موادی میگویند که بهطور مصنوعی ساخته میشوند. جنس این مواد معمولا از هیدروکسی آپاتیت یعنی ماده معدنی اصلی سازنده استخوان است. ساختار فیزیکی این مواد را مانند استخوان طبیعی بهصورت سه بعدی و اسفنجی و با خلل و فرج میسازند.
فایده این روش ایناست که از بدن خود فرد، استخوانی خارج نمیشود و به این ترتیب طول عمل جراحی کاهش یافته، خونریزی حین جراحی که در زمان گرفتن استخوان از محل دهنده بهوجود میآید ایجاد نمیشود، عوارض جراحی در محل دهنده مانند عفونت زخم جراحی ایجاد نمیشود. البته موفقیت این روش در جوش دادن محل جوش نخوردگی نسبت به روش های استفاده از استخوان کمتر است.
مواد دیگری که میتوان از آنها در تحریک جوش خوردن استفاده کرد پروتئین هایی به نام Bone morphogenic protein هستند که با تزریق آنها در محل جوش نخوردگی میتوان سلول های محل را تحریک به استخوان سازی کرد.
انتهای پیام/