با گذشت نزدیک به نه ماه از زمان برگزاری انتخابات، لبنان همچنان در یک خلأ قانونی و سیاسی به سرمی برد و «سعد الحریری» که 251 روز پیش مأمور به تشکیل دولت جدید لبنان شد تاکنون در انجام ماموریت خود موفقیتی به دست نیاورده است. اکنون سناریوهای مختلفی در رابطه با چشم اندازهای دولت آتی لبنان و سعد حریری منتشر می شود. برخی از گمانه زنی های نیز حتی از کناره گیری وی خبر می دهند اگر چه حریری قرار است هفته آینده موضع خود را در رابطه با تشکیل دولت اعلام کند. آیا هفته آینده، هفته پایانی روند تشکیل کابینه خواهد بود یا این که این فرآیند و بن بست سیاسی همچنان ادامه می یابد؟ چه عواملی باعث این تاخیر طولانی مدت شده اند؟ در این میان محور مقاومت و به ویژه حزب الله لبنان چه سیاستی در پیش می گیرد؟ چه سناریوهایی درمورد آینده لبنان وجود دارد آیا دوگانه ثبات و بی ثباتی به سمت و سوی ثبات نسبی و استقرار در این جامعه تغییر می یابد یا خیر؟ برای بررسی این موضوعات و چندین پرسش دیگر خبرنگار بین الملل ایسکانیوز با «عماد آبشناس» گفت و گو کرده است که ماحصل آن را می خوانید.

* سعد حریری جمعه هفته گذشته پس از دیدار با «ولید جنبلاط» رئیس حزب «التقدمی اشتراکی» اعلام کرد هفته آینده موضع خود را نسبت به تشکیل دولت جدید اعلام خواهد کرد، در این میان خبرهایی نیز از استعفای حریری شنیده می شود به باور شما حریری چه موضعی در قبال تشکیل دولت خواهد داشت؟ آیا احتمال کناره گیری وی وجود دارد؟

با گذشت نزدیک به نه ماه از زمان برگزای انتخابات، لبنان همچنان در یک خلاء قانونی و سیاسی به سر می برد. بخش بزرگی از این وضعیت به سیاست های حریری و تصمیم تیم وی مرتبط است. آنان در تلاش هستند با تاخیر در روند تشکیل دولت، زمینه را برای امتیاز گیری هرچه بیشتر خود فراهم کنند. بنابراین و باتوجه به وضع سیاسی موجود، حریری تلاش خواهد کرد که تا پایان این بازی را ادامه دهد؛ زیرا توقف این بازی و یا کنار گذاشتن آن نه تنها دستاوردی برای آنان در پی نخواهد داشت بلکه موضع جریان های وابسته به عربستان و آمریکا را بیشتر تضعیف خواهد کرد. براساس برخی گزارش های در روزهای گذشته، عربستان سعودی فشارهای خود بر حریری را افزایش داده است تا وی همچنان در این بازی های سیاسی باقی بماند و این جایگاه را از دست ندهد؛ اما به هرحال لبنان نیز نخواهد توانست بدون کابینه و در یک خلأ قانونی و سیاسی به کار خود ادامه دهد و این منطقی نخواهد بود که یک کشور پس از گذشت ماه ها همچنان بدون دولت باشد. بنابراین اگر حریری وارد عمل نشود و ابتکار عملی در رابطه با تشکیل دولت از خود نشان ندهد احتمالا مجلس این کشور به این معادله پایان خواهد داد. حریری نیز به خوبی از این وضعیت آگاه است. بنابراین اگر حریری مذاکرات همه جانبه ای را آغاز کند و دولت را تشکیل دهد ماجرا پایان خواهد یافت در غیر این صورت احتمال زیادی وجود دارد مجلس لبنان و رئیس جمهور این کشور تصمیم بگیرند یک شخص دیگر را که توانایی تشکیل کابینه را دارد معرفی کنند و در این حالت دیگر جایگاهی برای حریری وجود ندارد. به طور کلی و تاکنون نیز ما سیاستی به غیر از اتلاف وقت و به تعویق اندازی فرآیند تشکیل دولت را از حریری مشاهده نکرده ایم بنابراین احتمال تغییر این روند در هفته آتی نیز بعید به نظر می رسد هرچند که حریری اعلام کرد در هفته آتی موضع خود را در این باره روشن خواهد کرد.

* در روز دوم بهمن، «بهاء الدین حریری»، برادر بزرگتر سعد حریری به همراه یکی از نزدیکان خود در سوریه به دمشق سفر کرده و در جریان این سفر با «بشار اسد»، رئیس جمهور سوریه دیدار کرد آیا می توان این دیدار را به نوعی نشانگر تعمیق اختلافات در خاندان حریری قلمداد کرد؟

پیش از این نیز اختلافی در میان خاندان حریری وجود داشته است و در میان بخش های مختلف این خانواده دیدگاه های متناقص و متضادی وجود دارد. در یک تقسیم بندی کلی، سعد حریری و عمه اش یعنی «بهیه حریری» یک خط فکری و سیاسی را هدایت می کنند و سایر اعضای خانواده یک خط دیگر را را شکل می دهند، خط دوم خاندان حریری تمایلی به مداخله در امور سیاسی ندارد. آنان بیشتر در عرصه های تجاری و مالی درگیر هستند. اما رفتارهای سیاسی و اشتباهات استراتژیک سعد حریری به ضرر سایر اعضای خانواده تمام شده است به خاطر این، بقیه اعضای خانواده تلاش می کنند خط کاری خود را از سعد حریری و عمه وی جدا کنند. از سال گذشته تاکنون راهبردهای سعد حریری ضربه بزرگی به تجارت و امور مالی مابقی خانواده زده است. بنابراین می توان گفت این دیدار حاوی یک پیام بود خاندان حریری در تلاش است خود را از اشتباهات سیاسی سعد حریری به دور گیرد و این پیام را نیز به تمامی کشورهای منطقه مخابره سازد که ارتباطی با تصمیمات سعد حریری ندارند.

* آیا این دیدار تاثیری بر روند تشکیل کابینه نیز خواهد داشت؟

تاکنون هیچ خبر و یا گزارشی مبنی بر تاثیرات این دیدار بر روند تشکیل کابینه لبنان مخابره نشده است و هیچ خبری هم مبنی بر این که در دیدار بهاءالدین حریری و بشار اسد در مورد نحوه برون رفت از بحران تشکیل دولت لبنان گفت و گو شده باشد در دست نیست. بنابراین به نظر نمی رسد این دیدار تاثیری بر روند تشکیل کابینه داشته باشد. اما این دیدار و به طور کلی وضعیت کنونی لبنان باعث می شوند سایر گروه های سنی نزدیک به محور مقاومت برای تعیین یک نامزد جدید برای کابینه دست به کار شوند. درصورت شکست حریری در هفته های آتی و یا روزهای آینده آنان احتمالا یک نفر را برای نخست وزیری معرفی خواهند کرد. اگرچه این مساله مخاطراتی را نیز ایجاد خواهد کرد.

* به باور شما مهم‌ترین عامل تاخیر در تشکیل کابینه لبنان چیست؟ آیا ساختار داخلی و تقسیم قدرت در جامعه موزاییکی لبنان باعث این مساله می شود یا اینکه مداخله های خارجی عنصر مهم‌تری هستند؟

دخالت های خارجی به ویژه دخالت های مستقیم عربستان و آمریکا و همچنین مداخله های غیرمستقیم اسرائیل و فرانسه زمینه ساز اصلی این بحران است. آنان نمی خواهند دولت لبنان طبق عرف تشکیل شود. به عبارت دیگر و بنابر قواعد دمکراتیک، گروه هایی که اکثریت مجلس را در اختیار دارند باید اکثریت دولت را در اختیار داشته باشند، اما این کشورهای خارجی، از آنجایی که محور مقاومت اکثریت مجلس را در اختیار دارد نمی خواهند اکثریت دولت لبنان هم در اختیار محور مقاومت باشد، لذا سنگ اندازی و گروکشی را به سیاست و دستور کار خود تبدیل کرده اند؛ بنابراین در این سناریو که تقسیم بندی قدرت در کابینه براساس نسبت آرا و کرسی های مجلس نباشد طبیعی است که بحران بروز می کند. کشورهای غربی و عربستان به خوبی از این مساله آگاه هستند و عامدانه بر آن تاکید خواهند کرد.

* آینده تحولات لبنان را چگونه پیش‌بینی می کنید؟ آیا لبنان این بحران را با موفقیت پشت سر خواهد گذاشت و امنیت نسبی در این جامعه مستقر خواهد شد یا اینکه این کشور آبستن بحران های جدید و منازعات تازه خواهد بود؟

پیش از هر چیز باید این نکته را در نظر داشت که تحولات لبنان تابعی از تحولات منطقه است؛ یعنی خارج از تحولات منطقه نمی توان به آن نگاه کرد. اگر مجموعه ای از اختلافات منطقه ای به ویژه در سوریه در میان ایران و عربستان حل و فصل شود می تواند در فرآیند تشکیل دولت لبنان تاثیر گذار باشد. جبهه مقاومت می تواند در عرض چند روز با معرفی کردن یک نامزد از نیروهای سنی به این بحران خاتمه دهد اما محور رقیب منتظر همین مساله است تا آن را به بهانه ای برای سرپوش گذاشتن بر سیاست های خود تبدیل سازند و این مساله را برجسته کنند که لبنان به طور کامل توسط محور مقاومت کنترل شده است. به عبارتی دیگر محور مقاومت از ایجاد دودستگی در جامعه لبنان اجتناب می کند و همین مساله توسط محور رقیب مورد سوء استفاده قرار می گیرد. بنابراین و در یک چشم انداز کلان متغییر رقابت های منطقه ای را در تحلیل تحولات لبنان باید در نظر داشت. اما به طور کلی روزهای پیش رو، روز های سرنوشت سازی برای جامعه لبنان خواهند بود اگر حریری در استفاده از آخرین کارت های خود موفق عمل کند و تاخیر در تشکیل کابینه را پایان دهد لبنان در این سناریو به سمت و سوی امنیت نسبی حرکت می کند. اما ادامه این روند بسیار مخاطره آمیز خواهد بود باید براساس شرایط لبنان یک دولت توافقی تشکیل شود. در غیر این صورت لبنان آبستن تنش ها و بحران های جدیدی خواهد بود تنش هایی که احتمالا دستاوردهای چند سال گذشته این کشور در استقرار امنیت و ثبات را دچار اختلال خواهد کرد.