به گزارش خبرنگار گروه علم و فناوری ایسکانیوز، این روزها بیشتر از هر زمان دیگری صحبت از امگا 3 میشود، اما ممکن است برخی از خانوادهها هنوز نسبت به نیاز تأمین امگا 3 از طریق تغذیه مناسب اطلاعات کافی نداشته باشند.
میتوان گفت؛ امگا سه یکی از اسیدهای چرب ضروری است، که در ساختمان برخی چربیها وجود داشته و ویژگیهای خاصی دارد. این اسیدهای چرب را به این دلیل ضروری نامیدهاند که اولاً برای ادامه حیات بدن کاملاً ضروری هستند، ثانیاً چون توسط خود بدن انسان قابل تولید نیست، حتماً باید از طریق رژیم غذایی با مکملها تأمین شود.
اولین تحقیق به سال 1950 و بررسیهایی که روی اسکیموها انجام شد، برمیگردد. مطالعه روی خون اسکیموها نشان داد با وجود آن که اسکیموها غذای اصلی خود را از گوشت حیوانات پرچرب شکاری تهیه میکردند، ولی اسیدهای چرب موجود در خون آنها مانع از تجمع پلاکت و در نتیجه مانع از رسوبات و گرفتگی رگها میشود. در آن سالها امگا 3 را مترادف با روغن ماهی میدانستند اما اسیدهای چرب امگا 3 طی 40-30 سال اخیر به خوبی شناخته شدهاند و در 2 دهه اخیر در مورد نقش آنها در سلامت مطالعههای بیشتری انجام شده است.
چربیها در ساختمان سلولی بدن و به خصوص سلولهای مغزی شرکت دارند. اسیدهای چرب امگا 3 از این نظر نقشهای به خصوصی ایفا میکنند. تحقیقات نشان دادهاند امگا 3 تاثیر مثبتی در روند درمان میگرن، استرس، تنشهای عصبی و افسردگی دارد، به طوری که اگر روزانه 2 گرم امگا 3 خالص به بیماران مبتلا به میگرن داده شود، در برخی موارد موجب کنترل بیماری آنها میشود.
طبق مطالعات اخیر انجام شده، امگا 3 نه تنها در پیشگیری از برخی سرطانها و بیماریهای قلبی بلکه در کاهش عوارض شیمیدرمانی نیز موثر هستند. مصرف امگا 3 در بیماران مبتلا به سرطان پستان به خصوص بیمارانی که تحت شیمیدرمانی قرار میگیرند و دچار اختلالات عصبی هستند و اعصاب دست و پای آنها دچرا گز گز و درد شدید میشود، مفید است.
بهترین منابع غذایی اسید چرب امگا 3، انواع ماهی و آبزیان، تخم کدو، کتان و گردو است. در واقع منبع امگا 3 در ماهیهایی مانند ماهی آزاد، قزلآلا، تن، اسقومری و شاهماهی وجود دارد. در گیاهان نیز روغنهای سویا، آفتابگردان، دانه کتان و گردو، فندق و کنجد حاوی امگا 3 هستند. علاوه بر این، مواد غذایی غنیشده با امگا 3 مانند برخی نانها، آب میوهها، روغنها و تخم مرغ مورد توصیه متخصصان تغذیه است.
اگر در سبد غذایی خانوار به طور متوسط 3 تا 4 بار در هفته هر بار 80 تا 120 گرم ماهی مصرف شود، افراد به هیچوجه نیازی به مصرف امگا 3 نخواهند داشت ولی اگر ماهی مصرف نمیشود، میتوان از مکمل امگا 3 استفاده کرد.
مقدار مکمل مصرفی در دوز غیردرمانی، یک گرم در روز و در دوز درمانی 3 گرم در روز است. مکمل امگا 3 باید زیر نظر پزشک و پس از انجام آزمایشهای لازم و تشخیص وضعیت اکسیداسیون بدن، تجویز شود زیرا مصرف خودسرانه این مکمل، عارضه در پی خواهد داشت.
از آنجا که مکمل امگا 3 یک نوع اسید چرب است؛ اگر بیش از مقدار مورد نیاز مصرف شود، با اسید چرب امگا 6 که برای عملکرد بینایی و مغزی لازم است رقابت میکند و میزان جذب آن را پایین میآورد. از سوی دیگر وقتی امگا 3 به طور خاص در برنامهریزی گنجانده میشود، کلسترول که برای غشای سلولهای بدن مورد نیاز است، کاهش یافته و یکپارچگی غشاهای سلولی از بین میرود.
در دورههای خاصی مانند بارداری یا شیردهی نیز مصرف مقادیر بالای امگا 3 میتواند خطرساز باشد. افزایش بیش از حد امگا 3 در بدن پاسخهای سیستم ایمنی را کند و واکنشهای دفاعی مانند پاسخ به میکروبها را ضعیف میکند. افزایش بیش از حد امگا 3 در بدن همچنین میتواند تریگلیسرید خون را به عنوان تامینکننده انرژی بدن از حد طبیعی پایینتر آورد و فرد را دچار کمبود انرژی کند. همچنین اضافه دریافت آن در بدن اکسید میشود و پس از اکسیداسیون، به بافتهای مختلف از جمله عروق و حتی کبد آسیب میرساند و موجب ایجاد کبد چرب شود.
با تمام خواص مفیدی که مصرف امگا 3 دارد ولی برای برخی هم مضر است. افراد دچار اختلالات خونی، کسانی که پوستشان به راحتی دچار کوفتگی و کبودی میشود، افرادی که داروهای رقیقکننده خون مانند آسپرین یا وارفارین استفاده میکنند، افرادی که به غذاهای دریایی حساسیت دارند و کسانی که فشارخون خیلی بالا و کنترلنشده دارند، نباید امگا 3 مصرف کنند.
مصرف دوز بالای امگا 3، سیستم ایمنی بدن را سرکوب میکند؛ بنابراین کسانی که سیستم بدنشان ضعیف است، نباید آن را استفاده کنند.
مصرف امگا 3 در واقع میتواند در عدم ابتلا به مجموعهای از بیماریها مفید باشد. اولین و مهمترین تاثیری که امگا 3 به آن معروف شده، نقش آن در پیشگیری از بیماریهای قلبی و عروقی است، همچنین رژیم غذایی سرشار از امگا 3، مانع خشکی و ریزش مو میشود.
به گفته پزشکان، سالمندان برای پیشگیری از آلزایمر باید غذاهای حاوی امگا 3 مصرف کنند. همچنین امگا 3 موجب بهبود خلق و خو، رفتار و شخصیت افراد میشود.
نتایج تحقیقات نشان میدهد افرادی که میزان اسیدهای چرب امگا 3 در خون آنها کم است، نسبت به دیگران رفتار متغیرتر و دیدگاه منفیتری دارند و نیز دارای علائم ضعیف افسردگی هستند، در عین حال افرادی که اسیدهای امگا 3 بیشتری در خون دارند سازگارترند.
بهتر است مکمل امگا 3 را همراه با وعده غذای اصلی مصرف کرد زیرا مکمل آن نوعی روغن است و همراه غذا بهتر جذب میشود البته افرادی که پس از مصرف آن دچار ضعف در پا میشوند، میتوانند مکمل را قبل از خواب مصرف کنند.
امگا 3 برای این افراد خوب نیست
ماهیهایی مانند خالمخالی، قزلآلا، سالمون، تون، ساردین و هالیبوت، سرشار از اسیدهای چرب امگا-۳ هستند و با مصرف آنها میتوان نیاز بدن به امگا-۳ را تامین کرد. با اینحال، استفاده از کپسولهای امگا-۳ یا روغن ماهی نیز یکی از راههای دیگر برای دریافت امگا-۳ است. بعضی از متخصصان معتقدند که کپسول امگا-۳ نباید بدون نظر پزشک مصرف شود، چون این کپسولها برای بعضی از افراد مناسب نیستند.
مقدار مصرف
کپسولهای روغن ماهی در هر عدد، معمولا حاوی ۱۲۰ میلیگرم از DHA و ۱۸۰ میلیگرم EPA هستند. طبق گزارش مرکز پزشکی دانشگاه مریلند، هیچ فردی بدون تجویز پزشک مجاز نیست که روزانه بیشتر از ۳ هزار میلیگرم (۳ گرم) امگا-۳ مصرف کند. در ضمن، کپسولهایی را تهیه کنید که توسط شرکتهای معتبر تولید شدهاند و هیچ مقداری از آفتکشها، جیوه، سرب یا کادمیوم ندارند.
اختلالات خون
روغن ماهی، در صورت مصرف به مقدار زیاد، میتواند خطر خونریزی را افزایش بدهد. بنابراین، افرادی که مبتلا به اختلالات خون هستند، بهراحتی دچار کبودی میشوند یا داروهای رقیقکننده خون مانند آسپیرین، وارفارین و کلوپیدوگرل مصرف میکنند، باید مشاورههای پزشکی را قبل از مصرف کپسول روغن ماهی جدی بگیرند.
زنان باردار
زنان باردار یا شیرده نباید بدون نظر پزشک از کپسولهای امگا-۳ استفاده کنند. با اینحال، احتمال ورود جیوه به دستگاه گوارش با استفاده از کپسول امگا-۳، نسبت به مصرف خود ماهیها کمتر است. طبق گزارش سازمان غذا و داروی آمریکا (USFDA)، جیوه میتواند به سیستم عصبی درحال رشد جنین آسیب برساند. بهعلاوه، روغن ماهی میتواند حاوی پلیکلره بیفنیل (PCBs) و دیوکسینهایی باشد که همگی برای سلامتی انسانها مضر هستند.
بیماری دیابت
روغن ماهی میتواند سطح قند خون ناشتا را در بعضی از افراد مبتلا به بیماری دیابت نوع ۲ افزایش بدهد. به همین دلیل هم محققان دانشگاه مریلند، توصیه میکنند که این بیماران هرگز نباید بدون مشورت پزشک برای مصرف کپسول روغن ماهی اقدام کنند. این مساله خصوصا زمانی حیاتی میشود که از داروهای قند خون مانند انسولین، گلایپیزید، گلوکواف و گلیبورید استفاده کنید. البته تمامی این مسائل به نظر پزشک بستگی دارند و پزشک میتواند دوز مصرفی داروها را در کنار کپسول روغن ماهی افزایش بدهد.
افراد مبتلا به آلرژی
اگر به ماهی یا مغزهای خام آلرژی دارید، اصلا نباید کپسول روغن ماهی مصرف کنید. در موارد نادری هم افرادی که به بعضی از مواد غذایی دیگر آلرژی داشتهاند، بعد از مصرف کپسول روغن ماهی با بثورات پوستی مواجه شدهاند. بنابراین، تغییرات ناشی از مصرف این کپسولها را با دقت بررسی کنید.
کودکان
محققان دانشگاه مریلند میگویند که افراد زیر ۱۸ سال نباید کپسول روغن ماهی مصرف کنند، مگر اینکه این مصرف تحت نظر پزشک باشد. علاوه بر این، کودکان نباید ماهیهایی بخورند که شانس وجود جیوه در آنها زیاد است.
احتمال ابتلا به بیماریهای التهابی
آرتریت روماتوئید از جمله بیماریهای التهابی است که با کمبود اسیدهای چرب امگا ۳ علائم آن وخیمتر میشود. سفتی صبحگاهی مفاصل و التهاب آنها همراه با درد از جمله علائم بیماران است که با مصرف اسیدهای چرب ضروری به طور مؤثری کاهش مییابد. مبتلایان به بیماریهای التهابی هر روز باید به رژیم غذاییشان اسیدهای چرب امگا ۳ را از طریق منابع طبیعی اضافه کنند.
خشکی پوست
یکی از رازهای داشتن پوستی سالم و هیدراته، چربیهای امگا ۳ هستند که به صورت طبیعی در ساختار دیواره سلولها پیدا میشود؛ در نتیجه یکی از معمولترین علائم بالینی کمبود اسیدهای چرب ضروری خشک شدن پوست است. هرچه کمبود امگا ۳ بیشتر باشد، خشکی پوست نیز شدیدتر خواهد بود.
امگا ۳ همچنین به پوست کمک میکند مواد مغذی سالم را جذب کند و مواد اضافی که مضر هستند را خارج کند، در نتیجه پوستی با ظاهری سالم و درخشان خواهید داشت.
زایمان زودرس
گرچه علل افزایش میزان زایمان زودرس هنوز دقیقاً معلوم نیست، اما عواملی مانند سن مادر، مصرف دخانیات، استرس، و سطوح پایین امگا ۳ در این رابطه مطرح هستند. این نوع چربیها در رشد حقیقی جنین در دوران بارداری مفیدند و منجر به عملکرد صحیح سلول میشوند. چربیهای مطرح شده در کنار ویتامین دی و کلسیم برای یک بارداری سالم ضروری هستند.
ناخنهای شکننده
ناخنهای نرم، پوسته پوسته شده و شکننده همگی نشانههای خارجی هستند که میگویند چیزی در بدنتان درست کار نمیکند. این مشکل میتواند کمبود امگا ۳ باشد. بسیاری از تحقیقات نشان دادهاند که امگا ۳ موجود در منابع حیوانی مانند روغن ماهی بسیار سادهتر از منابع گیاهی جذب بدن میشوند؛ بنابراین وارد کردن ماهیهای چرب به برنامه غذایی میتواند یکی از بهترین راهکارها باشد.
بیخوابی
یک تحقیق در دانشگاه آکسفورد نشان داد، افرادی که سطح بالای امگا ۳ دارند خواب باکیفیتتری را تجربه میکنند. با این حال من همیشه به افراد توصیه میکنم، مکمل امگا ۳ خود را صبحها استفاده کنند نه شبها. چون خوردن امگا ۳ نزدیک به ساعت خواب میتواند شما را بیدار نگه دارد.
ضعف تمرکز
اگر مقدار زیادی ماهی چرب نخورید یا مکمل امگا ۳ دریافت نکنید، احتمال اینکه دچار ضعف در تمرکز بشوید بالا میرود. بسیاری از افراد بعد از اینکه از میزان دریافت روزانه امگا ۳ خود مطمئن میشوند، پیشرفت قابل توجهی در سطح تمرکز خود تجربه میکنند.
ناتوانی در یادگیری
محققان پی بردهاند افزایش مصرف ماهی میتواند کاهش نرخ افسردگی را در پی داشته باشد. در کشورهایی که مصرف اسیدهای چرب امگا ۳ آنها پایین است نرخ افسردگی ۶۰ درصد بیشتر از کشورهایی است که مصرف امگا ۳ بالاتری دارند. امگا ۳ از ترکیبات اصلی هورمون سروتونین است که در بهبود روحیه نقش دارد.
از سه اسید چرب تشکیلدهنده خانواده امگا ۳ یعنی آلفالینولنیک اسید (ALA)، ایکوساپنتائنوئیک اسید (EPA) و دوکوزاهگزائنوئیک اسید (DHA)، اسید چرب DHA یک ترکیب ضروری برای مغز است.
۶۰ درصد مغز انسان از این اسید چرب تشکیل شده است. اگر میزان این اسید چرب در رژیم غذایی ناکافی باشد میزان غلاف میلین ـ. پوشش سلولهای عصبی و سلولهای مغزی ـ. کاهش خواهد یافت.
مطالعات نشان میدهد کودکانی که دچار ناتوانیهای خاصی در یادگیری مثل اختلال کمتوجهی ـ. بیشفعالی هستند بهتر است از وجود اسیدهای چرب امگا ۳ کافی در رژیم غذایی خود مطمئن شوند.
افسردگی
محققان پی بردهاند افزایش مصرف ماهی میتواند کاهش نرخ افسردگی را در پی داشته باشد. در کشورهایی که مصرف اسیدهای چرب امگا ۳ آنها پایین است نرخ افسردگی ۶۰ درصد بیشتر از کشورهایی است که مصرف امگا ۳ بالاتری دارند. امگا ۳ از ترکیبات اصلی هورمون سروتونین است که در بهبود روحیه نقش دارد.
آرتروز
بسیاری از تحقیقاتی که نشاندهنده ارتباط میان آرتروز و اسیدهای چرب امگا ۳ هستند بر تأثیرات این اسیدها روی آرتروز مفاصل متمرکز شدهاند. تصور بر این است اسیدهای چرب امگا ۳ میتوانند به کاهش التهاب در بدن کمک کنند. آرتروز التهاب مفاصل میان استخوانهاست و مکملهای امگا ۳ میتوانند ساییدگی و سفتی مفاصل و نیاز به دارو برای برطرف شدن علائم را کاهش دهند. مطالعات دیگری نشان دادهاند امگا ۳ میتواند فعالیت آنزیمهایی که غضروفهای مفاصل را تخریب میکنند، کاهش دهند.
اگزما
مطالعهای که نتایج آن در ژورنال درماتولوژی انگلستان منتشر شد نشان میدهد مصرف مکملهای اسیدهای چرب DHA میتواند عوارض اگزما را تا ۲۳ درصد کاهش دهد. اگزما بر اثر واکنشهای آلرژیک و التهاب ایجادمی شود و نقش امگا ۳ در کاهش التهاب و درنتیجه بهبود عوارض این بیماری اثبات شده است.
چاقی
اسیدهای چرب امگا ۳ در بسیاری از سلولهای بدن موجود زنده که سوخت و ساز فعالی دارند یافت میشوند. به نظرمی رسد این اسیدهای چرب سوخت و ساز در این سلولها را سرعت میبخشند و کمبود آنها به کاهش سوخت و ساز که از عوامل افزایش وزن است منجرمی شود.
بیماریهای قلبی
مطالعه دانشکده سلامت عمومی دانشگاه هاروارد که در ژورنال PLOS منتشر شد نشان میدهد ۴۰ درصد مرگهای ناشی از بیماریهای قلبی با بالا بودن کلسترول LDL ارتباط دارد. افزون بر بالا بودن میزان اسیدهای چرب ترانس و پایین بودن اسیدهای غیراشباع، کمبود امگا ۳ نیز از عوامل کاهش طول عمر به شمار میآید.
منابع اسیدهای چرب امگا ۳
هرچند میزان مشخصی برای مصرف امگا ۳ وجود ندارد، انجمن ملی سلامت آمریکا توصیه میکند حداقل ۲ درصد از مجموع کالری روزانه از چربیهای امگا ۳ دریافت شود (چیزی حدود دو گرم برای رژیم ۲۰۰۰ کالری در روز). علاوه بر غذاهای دریایی مثل ماهی قزلآلا، ماهی تن، اره ماهی، ساردین و شاه ماهی که از بهترین منابع اسیدهای چرب امگا ۳ هستند، مواد غذایی دیگری مثل باقلا و لوبیا، کدو حلوایی، تخممرغ و گردو نیز میتوانند دریافتی امگا ۳ شما را افزایش دهند.
انتهای پیام/